“Quruq hayfsan yo jarima yetarli emas”. O‘zbekistonda sudyalarga nisbatan yangi intizomiy jazo choralarini qo‘llash taklif qilindi

Toshkentda BMT Bosh Assambleyasi rezolyutsiyasi bilan ma’qullangan Sud organlari mustaqilligi asosiy tamoyillari qabul qilinganining 35 yilligiga bag‘ishlab “Sud organlari mustaqilligini ta’minlashning dolzarb masalalari” mavzusida AQSh, Sloveniya, Fransiya, Xorvatiya, Qozog‘iston va Janubiy Koreya ekspertlari ishtirokida xalqaro konferensiya bo‘lib o‘tdi.

O‘zbekiston Sudyalar oliy maktabi direktori o‘rinbosari Dilshod Aripovning “Daryo” muxbiriga ma’lum qilishicha, BMT Inson huquqlari kengashining sudya va advokatlar mustaqilligi masalalari bo‘yicha maxsus ma’ruzachisi Diego Garsiya-Sayanning tavsiyasiga ko‘ra tashkil etilgan ushbu tadbir sudyalar daxlsizligini ta’minlashga doir ayrim masalalarni hal qilishga qaratilgan.

“Masalan, sudyalarni tanlash va ularni tayinlash mexanizmi ochiqligini ta’minlash masalasi bor. Shuningdek, sudyalarni intizomiy, ma’muriy yoki jinoiy javobgarlikka tortish tartibini yanada takomillashtirish zarurati mavjud. Bunda javobgarlikka tortish jarayonida sudyalarning bevosita ishtirokini ta’minlash kabi masalalarga yechim ko‘rsatilmoqda”, — dedi Dilshod Aripov.

Bundan tashqari, konferensiyada sudyalarga nisbatan intizomiy choralarni yanada kengaytirish masalasi ham ko‘rib chiqilgan.

Bugungi kunda O‘zbekistonda sudyalarga nisbatan qo‘llaniladigan ikki xil intizomiy chora bor. Birinchisi — hayfsan, ikkinchisi — jarima. Vaholanki, rivojlangan mamlakatlarda intizomiy choralarning 5—6 turi, ba’zi mamlakatlarda 10 ga yaqin jazo choralari mavjud.

Bu kabi ta’sir choralarining ko‘pligi, birinchidan, har qanday qilmishga yarasha jazo muqarrarligini ta’minlasa, ikkinchidan, sudyaga nisbatan ta’sirchanlikni oshiradi. Har safar quruqqina hayfsan e’lon qilish yo jarima solish jazoning ta’sirchanligini kamaytirishi mumkin.

Shu bois konferensiyada sudyani qilgan xatolari va yo‘l qo‘ygan kamchiliklariga qarab uning sudyalik darajasini bir pog‘ona pasaytirish, o‘zi ishlayotgan suddan quyi turuvchi sud tizimiga o‘tkazish yoki umuman sudyalik maqomini bekor qilish kabi masalalar ko‘rib chiqildi.

Agar ushbu ta’sir choralari qonunchiligimizga joriy qilinadigan bo‘lsa, sudyalarga nisbatan intizomiy chora ko‘rish ta’sirchanligini yanada oshiradi.

Dilshod Aripov, Sudyalar Oliy kengashi huzuridagi Sudyalar oliy maktabi direktori o‘rinbosari