«Қуруқ ҳайфсан ё жарима етарли эмас». Ўзбекистонда судьяларга нисбатан янги интизомий жазо чораларини қўллаш таклиф қилинди

Тошкентда БМТ Бош Ассамблеяси резолюцияси билан маъқулланган Суд органлари мустақиллиги асосий тамойиллари қабул қилинганининг 35 йиллигига бағишлаб «Суд органлари мустақиллигини таъминлашнинг долзарб масалалари» мавзусида АҚШ, Словения, Франция, Хорватия, Қозоғистон ва Жанубий Корея экспертлари иштирокида халқаро конференция бўлиб ўтди.

Ўзбекистон Судьялар олий мактаби директори ўринбосари Дилшод Ариповнинг «Дарё» мухбирига маълум қилишича, БМТ Инсон ҳуқуқлари кенгашининг судья ва адвокатлар мустақиллиги масалалари бўйича махсус маърузачиси Диэго Гарсия-Саяннинг тавсиясига кўра ташкил этилган ушбу тадбир судьялар дахлсизлигини таъминлашга доир айрим масалаларни ҳал қилишга қаратилган.

«Масалан, судьяларни танлаш ва уларни тайинлаш механизми очиқлигини таъминлаш масаласи бор. Шунингдек, судьяларни интизомий, маъмурий ёки жиноий жавобгарликка тортиш тартибини янада такомиллаштириш зарурати мавжуд. Бунда жавобгарликка тортиш жараёнида судьяларнинг бевосита иштирокини таъминлаш каби масалаларга ечим кўрсатилмоқда», — деди Дилшод Арипов.

Бундан ташқари, конференцияда судьяларга нисбатан интизомий чораларни янада кенгайтириш масаласи ҳам кўриб чиқилган.

Бугунги кунда Ўзбекистонда судьяларга нисбатан қўлланиладиган икки хил интизомий чора бор. Биринчиси — ҳайфсан, иккинчиси — жарима. Ваҳоланки, ривожланган мамлакатларда интизомий чораларнинг 5—6 тури, баъзи мамлакатларда 10 га яқин жазо чоралари мавжуд.

Бу каби таъсир чораларининг кўплиги, биринчидан, ҳар қандай қилмишга яраша жазо муқаррарлигини таъминласа, иккинчидан, судьяга нисбатан таъсирчанликни оширади. Ҳар сафар қуруққина ҳайфсан эълон қилиш ё жарима солиш жазонинг таъсирчанлигини камайтириши мумкин.

Шу боис конференцияда судьяни қилган хатолари ва йўл қўйган камчиликларига қараб унинг судьялик даражасини бир поғона пасайтириш, ўзи ишлаётган суддан қуйи турувчи суд тизимига ўтказиш ёки умуман судьялик мақомини бекор қилиш каби масалалар кўриб чиқилди.

Агар ушбу таъсир чоралари қонунчилигимизга жорий қилинадиган бўлса, судьяларга нисбатан интизомий чора кўриш таъсирчанлигини янада оширади.

Дилшод Арипов, Судьялар Олий кенгаши ҳузуридаги Судьялар олий мактаби директори ўринбосари