• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12559.26
    • RUB160.17
    • EUR14413.01
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +38°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Avtomobil sanoatida O‘zbekiston Yaponiyadan nimalarni o‘rganishi kerak?

    O‘zAda Yaponiyaning Nissan Motor Co. Ltd kompaniyasining Xalqaro narxlarni belgilash bo‘limi mutaxassisi Ravshanbek Mamajonovning maqolasi e’lon qildi. Ushbu maqolada xalqaro mutaxassisning O‘zbekiston avtomobil sanoatida Yaponiyadan nimalarni o‘rganishi kerakligi haqidagi fikrlari o‘z aksini topgan.

    Foto: Google Images

    Foto: Google Images

    1930-yillarda Yaponiya avtomobil bozori to‘liq Ford hamda General Motors kabi Amerika firmalari qo‘lida edi. Lekin hech kim bu davrda tasavvur ham qilmagan, yarim asrdan keyin Yaponiyaning milliy firmalari dunyo bozorining asosiy o‘yinchisiga aylanadi, deb.

    Hatto 40-yillarning oxirlarida ham Yaponiya banki hamda Transport vazirligidagi rasmiylar Yaponiyada avtomobil sanoatini rivojlantirish samarasiz fikr ekanini, bu davlat o‘zining cheklangan resurslarini boshqa sohalarni rivojlantirishga sarf qilishini aqlliroq fikr bo‘lishini ta’kidlashgan. Ammo, 1980-yilda Yaponiya avtomobil ishlab chiqarish hajmi bo‘yicha dunyoning barcha mamlakatlarini ortda qoldiradi!

    Buni quyidagi jadvalda ko‘rishingiz mumkin:

    Foto: O‘zA

    Foto: O‘zA

    Xo‘sh, yaponlar bunday natijaga qanday erishishdi? Hozirga qadar buni o‘rganish uchun juda ham ko‘p ilmiy izlanishlar olib borilgan va quyida asosiy omillarni o‘rganib chiqamiz. Bunda Michael Kusumanoning yapon avtomobil sanoati tarixiga bag‘ishlangan kitobidan keng foydalandim. Undan keyin O‘zbekiston uchun foydali nuqtalarga ham to‘xtalib o‘tamiz.

    Yaponiya avtomobilsozligini o‘sishiga sabab bo‘lgan omillar:

    Davlatning mahalliy ishlab chiqaruvchilarni tashqi raqobatdan himoya qilishi va moliyaviy ko‘magi. Yuqorida aytib o‘tganimdek, 30 yillarda Yaponiya avtomobil bozorida Amerika firmalari hukmronlik qilgan. Mahalliy ishlab chiqaruvchi firmalar kam, bori ham chet el biznesi bilan raqobatga kirisha olmagan. Buni tushunib yetgan hukumat chet el avtomobillari importiga yuqori soliqlar belgilash kabi usullar bilan bozordagi ularning savdosini qiyinlashtirgan. Maqsad mahalliy ishlab chiqaruvchilarni himoya qilish edi. 1926-1935 yillarda Ford hamda JM asosan avtomobillarni Yaponiyada yig‘ish orqali yapon bozorining 95 foizi egallagan. Lekin 1936 yilgi qonun bilan hukumat chet el firmalarini hayotini qiyinlashtiradi va 1938 yilda yuqoridagi ikki chet el firmalari Yaponiya bozorini tark etgandan so‘ng yapon firmalari bozorni 100 foiz nazoratiga oladi.

    Urushdan keyingi yillarda Nissan, Toyota hamda Isuzu’ning barchasi bankrot holatida bo‘lgan va yuqorida aytib o‘tganimizdek, Yaponiya banki (Bank of Japan) vakillari kabi rasmiylar avtomobil ishlab chiqarish sanoatidan voz kechishga chaqirgan. Lekin Tashqi savdo va Sanoat vazirligi avtomobil sanoati po‘lat ishlab chiqarish kabi boshqa sohalarni ham rivojlanishiga turtki bo‘ladi, degan fikr bilan mazkur uchta firmani katta qarzlar orqali bankrotlikdan chiqib olishiga yordam beradi.

    Xorij texnologiyasini bevosita ko‘chirib kelish. Milliy mahsulotlarni sifati juda ham past bo‘lgani uchun, hukumat yapon firmalarini mustaqil ravishda yangi avtomobil ishlab chiqarmasdan, xorijiy firmalar bilan hamkorlikka kirishishga rag‘batlantirdi. Nissan Britaniyaning Austin Motors bilan rasmiy hamkorlikka kirishib, Yaponiyada Austin avtomobillarini yig‘ish, keyinchalik mahalliylashtirish va natijada ularning tajribasini o‘zlashtirishga kirishdi. 7 yil davom etgan hamkorlikda Nissan avtomobil va uning qismlarini ishlab chiqarishda xorij tajribasini tezlikda o‘zlashtirishga harakat qildi.

    Foto: Google Images

    Foto: Google Images

    Xorij texnologiyasini bilvosita ko‘chirib kelish. Buning yorqin misoli Toyota tajribasida ko‘rinadi. Bu usul biror bir xorij firmasi bilan rasman qo‘shma korxona yoki shunga o‘xshagan loyihalarga kirishmasdan, ularning texnologiyasini mustaqil ravishda o‘rganib chiqib, o‘zi ishlab chiqarishga harakat qilishdir. Bu usulning yuqoridagi Nissan usulidan ustun ikkita jihati bo‘ldi. Birinchisi shuki, Nissan Austinni rasmiy hamkori bo‘lgani uchun faqat uning usuliga asoslanib ish yuritgan bo‘lsa, Toyota bir paytning o‘zida turli xil yetakchi xorij firmalarini texnologiyasini o‘rganib, faqat yaxshi va o‘ziga to‘g‘ri keladigan joylarini tanlab olib o‘z mahsulotlarini ishlab chiqardi. Ikkinchi ustun jihati, Nissanda hamkorlikning 7 yili davomida Austin injenerlari asosiy rolni o‘ynagani uchun Austin bilan shartnoma tugab hamma ish yaponlarning o‘ziga qolgandan keyin ma’lum muddat texnologik muammolar kelib chiqdi. Toyota doim mustaqil o‘z injenerlariga asoslanib ishlagani uchun unda bunday muammolar paydo bo‘lmadi.

    Doimiy yaxshilash yoki “kaizen”. Dunyo adabiyotlarida “kaizen-doimo yaxshilab, rivojlantirib borish” so‘zi ko‘proq Toyota biznes modeli bilan birga keladi. Yuqorida aytib o‘tganimdek, yapon injinerlari turli xorij firmalarini tajribalarini o‘rganib, ularni faqat yaxshi xususiyatlarini o‘zlarida yanada takomillashtirib qo‘llashga harakat qilishgan. Natijada, nafaqat Toyota, balki boshqa yapon firmalari ham ishlab chiqarish hajmi xorij raqobatchilarinikidan kamroq bo‘lsa-da, ularnikidan pastroq xarajatda ishlab chiqarib, arzonroq narxlarda sotishga va jahon bozorini egallashga erishishdi.

    Ichki raqobatni mavjudligi. Yaponiya bozori uzoq yillar xorij ishlab chiqaruvchilari uchun yopiq bo‘lgan bo‘lsa-da, milliy ishlab chiqaruvchilar soni bir nechtani tashkil etib, ular o‘zaro raqobat orqali turli xil yangiliklarga qo‘l urgan va natijada ishlab chiqaruvchilar ham iste’molchilar ham bundan katta foyda ko‘rgan. Ichki bozorda to‘plangan raqobatlashish tajribasi keyinchalik tashqi bozorda ham muvaffaqiyat qozonish omillaridan biri bo‘lib xizmat qilgan desak to‘g‘ri bo‘lar.

    Qisqa qilib aytganda, avtomobil ishlab chiqaruvchilar o‘zlari qilishi kerak bo‘lgan ishni qoyilmaqom qilib bajarishdi. Shu bilan birga, ularni bu darajaga yetishiga, jamiyatdagi va iqtisodiyotdagi shakllangan muhitning ham o‘rni katta. Xususan, sog‘lom bank-moliya tizimi, imkon qadar erkin iqtisodiy faoliyat ta’minlangan optimal darajadagi davlat va xususiy sektorning munosabatlari shular jumlasidan. Avtomobil sanoati iqtisodiyotning faqat bir qismi bo‘lgani uchun boshqa aloqador sohalar rivojlanmasa, aholi daromadi oshishiga hissa qo‘shmasa, avtomobilchilar o‘zlari qancha harakat qilmasa, ko‘zlangan maqsadga erishish qiyin.

     

     

    01.02.2019, 11:53   Izoh (0)   31615
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Rasul Kusherboyev deputatga bepisand munosabatda bo‘lgan hokimliklarni tanqid qildi

    01.02.2019, 11:20

    Jahon Markaziy banklari 2018-yilda rekord darajada oltin sotib oldi

    01.02.2019, 11:09

    Abdusalom Azizov AQShning CENTCOM qo‘mondonligi bilan uchrashdi

    01.02.2019, 10:36

    Nodirbek Saydullayev “Asaka” banki boshqaruvining raisi etib tayinlandi

    01.02.2019, 10:03

    Mudofaa vazirligi qo‘shinlarida huquqbuzarlikning oldini olish bo‘yicha amalga oshirilgan ishlar to‘g‘risida ma’lumot berildi

    01.02.2019, 09:50

    2019-yil 1-fevraldan O‘zbekiston qonunchiligida nimalar o‘zgaradi?

    01.02.2019, 09:35
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    “O‘zbekinvest” EISK AJ va Slovakiyaning EXIMBANKA SR o‘rtasida hamkorlik to‘g‘risida bitim imzolandi


    InfinBank pul o‘tkazmalari geografiyasini kengaytirmoqda


    Buxoro, G‘ijduvon, zindon, misvok va madrasa – 100 savolga 1 javob


    TBC Bank va Bahodir Jalolov firibgarlarga qarshi jangga chiqdi 


    AKFA Group “AKFA Medline Social” nomli tibbiy startap qurilishini boshlanganini e’lon qildi 


    Uzbekistan Airways Seulga kunlik aviaqatnovlarni taklif qiladi


    Investitsiya nima va u insonlarga nima uchun kerak?


    Texnologiyaning yangi bosqichi — HUAWEI Mate XT va HUAWEI Mate 70 Pro bilan tanishing


    InfinBANK tomonidan XISMK liniyasi bo‘yicha taqdim etilayotgan islomiy moliyalashtirish – biznesni rivojlantirish uchun ishonchli yechim 


    O‘zbekiston terma jamoasining dunyodagi eng yirik sport tadbiriga chiqishi Kia brendining mavqeini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi 


    “Moody’s Ratings” xalqaro reyting agentligi “O‘zbekinvest” kompaniyasi reytingi prognozini “Ba2”- “ijobiy” darajagacha ko‘tardi


    Moody’s “Biznesni rivojlantirish banki” reytinglarini “salbiy”dan “barqaror”ga o‘zgartirdi


    "Eco Expo Central Asia 2025" doirasida xalqaro ekologik tashabbuslar birlashmoqda


    “Mikrokreditbank” ATB IX Germaniya-O‘zbekiston biznes forumi doirasida ODDO BHF bank bilan 50 million dollarlik shartnoma imzoladi


    Paynet xizmatlari endi Kapitalbank bankomatlarida mavjud

     

    Tavsiya etamiz

    Vashington Tehronga qarshi harbiy kampaniyadan Xitoy va Rossiyani jilovlashda foydalanmoqchimi? Mintaqamizni nimalar kutadi?

    19 iyun, 22:05

    Chelyabinskka qulagan meteorit — 540 kiloli osmon jismi qanday topilgan edi?

    19 iyun, 13:31

    Qariyb yarim asrlik mehnat yoxud Eron qanday qilib raketa derjavasiga aylandi?

    18 iyun, 20:05

    Raddiyaga raddiya: “Yuksalish” harakati va “O‘zsuvtaʼminot” AJ bir-birini yolg‘on maʼlumot tarqatishda ayblamoqda

    17 iyun, 00:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Ukraina tez orada qurol eksportini yo‘lga qo‘yadi

    Dunyo | 22 iyun, 12:54

    O‘zbekistonda hafta boshida 44 darajagacha issiq bo‘ladi

    O‘zbekiston | 22 iyun, 12:20

    Tramp Eronga hujum sabab impichment bilan yuzlashishi mumkin

    Dunyo | 22 iyun, 11:55

    Fransiya klubi skauti Eldor Shomurodov atrofidagi vaziyatni kuzatmoqda

    Sport | 22 iyun, 11:51

    Ishga borish taqiqlanadi: Isroildagi o‘zbekistonliklar yangi cheklovlar haqida ogohlantirildi

    O‘zbekiston | 22 iyun, 11:18

    Eron yadro obyektlaridagi ehtimoliy halokatning O‘zbekistonga ta’siri bormi?

    O‘zbekiston | 22 iyun, 10:54

    Klublar o‘rtasidagi JCH. “Inter” va “Fluminense”dan g‘alaba, Ramos boshchiligidagi “Monterrey” ikkinchi bahsda ham durang o‘ynadi (video)

    Sport | 22 iyun, 10:37
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.