“Daryo”ga Shahrisabz tumanidagi Ko‘l qishlog‘i aholisidan murojaat kelib tushdi. Murojaatda ta’kidlanishicha, Ko‘l qishlog‘iga joriy yilning 6-yanvar kuni qalin qor tushgan. Balki ishonmassiz — 2 metr. Oqibatda, yo‘l yopilib qishloq ahli tashqi dunyodan butunlay uzilib qolgan. Murojaatchilarning qo‘shimcha qilishicha, bu holat 10 kun davom etgan.
To‘g‘risi, 2 metr qor yoqqani sal mubolag‘a bo‘lsa kerak degan o‘yda yo‘lga chiqdik. Dastlab Shahrisabzda, so‘ngra tuman markazidan 86 km uzoqlikdagi Ko‘l qishlog‘ida bo‘ldik.
Masofa 86 kilometr bo‘lsa-da, shu yo‘lni “Niva” rusumli avtomobilda 3 soatda bosib o‘tdik. “Munavvar” bog‘igacha qiynalmasdan yo‘l bosdik, ammo manzilimizning keyingi 16 kilometrida hali-hamon qalin qor borligi sababli yo‘lda biroz qiynaldik. Haydovchi Sayfullo Zayniddinovning aytishicha, qishloqqa faqatgina “Niva” yoki “UAZ”dagina chiqish mumkin.
“Bu darajadagi qalin qor 2016-yil yoqqan edi, — deydi Ko‘l qishloq vrachlik punkti mudiri Abdumalik Safarov. — O‘shandan beri bunday yo‘l yopilib qolish holati bo‘lmagandi. Bu yilgi qor esa juda qalin yog‘di. Ba’zi hududlarda 2 metrdan ham oshdi”.
Ma’lum bo‘lishicha, 2 metr yoqqan qor tufayli qishloqdan tuman markaziga olib tushuvchi yo‘llarni qor bosgan. Qorni tozalash maqsadida qishloq aholisidan iborat 30—40 kishilik jamoa 9 kun mehnat qilgan.
“Yo‘lni tozalashga 9 kun vaqtimiz ketdi, — deydi Ko‘l mahalla fuqarolar yig‘ini raisi Ismoil Boboyev. – Shu vaqt mobaynida qishloqdoshlar tinimsiz mehnat qilishdi. Tuman Favqulodda vaziyatlar bo‘limi rahbari Alimardon Qurbonov ham har daqiqada qo‘ng‘iroq qilib vaziyatdan xabardor bo‘lib turdi”.
Qishloqda joylashgan 64-umumta’lim maktabining ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi Shohimardon Valmatovning aytishicha, qor bosgan kunlari qishloq aholisi 7 kun davomida elektr tokisiz qolgan.
“Qo‘shni qishloqdagi transformatordagi nosozlik sababli yetti kun “svet”siz o‘tirdik, — deydi muallim. — Bunday paytda na televizor ko‘rdik, na radio eshitdik. Respublikamizda kechayotgan jarayonlardan bexabar qoldik”.
“Qalin qor yog‘ib, yo‘l yopilgach “svet” ham o‘chdi, — deydi mahalla raisi. — O‘sha paytda qanday qilib tuman markaziga xabar berishni o‘yladik. Boisi tok o‘chgach, telefonlarda “antenna” ham chiqmaydi. Shundan keyin “dvijok” yoqib, “antenna” chiqqach tuman Favqulodda vaziyatlar bo‘limi rahbari Alimardon Qurbonovni xabardor qildik”.
“Vaziyatdan xabar topishimiz bilan yordamga shoshdik, — deydi tuman Favqulodda vaziyatlar bo‘limi boshlig‘i Alimardon Qurbonov. – Respublikadan ham telefon qilishdi. Vaziyatdan xabardor qildik. Buldozer uchun keragidan ortiq yoqilg‘i yubordik. Ammo o‘zimizning texnikamiz yo‘qligi ancha pand berdi”.
Qishloq ahlining aytishicha, ayni kunda ularning kuniga yarayotgan buldozerni ham qishloq aholisi bundan 15 yil ilgari pul yig‘ib o‘zlari sotib olgan.
Viloyat Favqulodda vaziyatlar boshqarmasi boshlig‘i o‘rinbosari Sohib Ravshanovning aytishicha, nafaqat tuman Favqulodda vaziyatlar bo‘limi, hatto boshqarmada ham tog‘ hududlariga mo‘ljallangan texnika yo‘q. “Ammo texnikaga ehtiyoj tug‘ilganda tuman va viloyatdagi texnikasi mavjud tashkilotlardan iborat guruh shakllantirilib aholiga yordam ko‘rsatiladi, — deydi Sohib Ravshanov. — Ko‘l qishlog‘ida 10 kunlab emas, 2 kun yo‘l yopilib qolgani rost. O‘shanda ham qishloq aholisi bilan suhbatlashganimizda faqat yoqilg‘i so‘rashdi. Yo‘lni ochishga bizning qurbimiz yetmaydi deyishganda, biz albatta alohida guruh tuzgan holda muammoni bartaraf qilardik”.
Ko‘lliklar vaziyatdan xabardor qilgach, tuman Favqulodda vaziyatlar bo‘limi xodimlari dizel yoqilg‘isini “Munavvar” bog‘igacha yetkazib bergan. Qolgan 16 km masofa qor bilan qoplanganligi sababli hatto tuman Favqulodda vaziyatlar bo‘limi xodimlari ham o‘tolmagan. So‘ngra qishloq aholisidan iborat 6 nafar kishi yayov tushib, yoqilg‘ini olib chiqqan.
Shu qishloqda yashovchi Ahmad Rahmatovning aytishicha, uning boshqaruvidagi buldozer yo‘lni tozalashga kirishgan payt yo‘lni ko‘rmay qolganligi sababli qor yorilib, buldozer 30 metr pastlikka qulagan. Qishloq ahli yordami bilan ikki kun deganda buldozer chuqurlikdan olib chiqilib, yana ishini davom ettirgan.
“Yaxshiyam Ahmad aka bor ekan, — deydi mahalla fuqarolar yig‘ini kotibi Begali Begimov. – Bu kishi hech qanday oyliksiz qishloqdoshlari uchun jonini fido qilib, mehnat qiladi. Buldozerni ham o‘zi ta’mirlaydi. O‘shanda 30 metr chuqurlikka tushib ketganda, yordamga bordik. Muammoni bazo‘r hal qildik”.
Tuman Favqulodda vaziyatlar bo‘limi boshlig‘i Alimardon Qurbonovning ma’lumot berishicha, Ko‘l qishlog‘i aholisiga joriy qish mavsumi uchun 1 tonna 400 litr dizel yoqilg‘isi berilgan.
“Har yili yoqilg‘ini ham o‘zimiz qishloqdoshlardan pul yig‘ib sotib olardik, — deydi buldozer haydovchisi Ahmad Rahmatov. — Ko‘z tegmasin bu yil tuman hokimligi tomonidan berildi. Texnikamizni ta’mirlashga ham mablag‘ ajratishdi”.
“Meni quvontirgan narsa shu bo‘ldiki, tuman hokimi azbaroyi biz uchun qayg‘urgani sababli, texnikamiz uchun kerakli “zapchast”larni biz bilan birga izlab topib, olib berdi”, — deydi Ko‘l mahalla fuqarolar yig‘ini kotibi Begali Begmatov.
QVP shifokori Abdumalik Safarovning aytishicha, yo‘lning qalin qor bilan qoplanishi bemorlar uchun ham noqulayliklar tug‘dirish barobarida moddiy qiyinchiliklarga ham sabab bo‘layotgan ekan.
“Odatda homilador ayollarning tug‘uruq payti yaqinlashgach, tuman markazidagi shifoxonaga olib borish uchun 250 ming so‘mga mashina “zakaz” qilib olib tushishadi, — deydi shifokor Abdumalik Safarov. – Shunda ham yo‘l ochiq bo‘lsa. Agar xudo ko‘rsatmasinu yo‘l yopiq bo‘lsa nafaqat onaning, tug‘ilajak bolaning ham hayoti xavf ostida qoladi”.
QVP shifokorining ma’lumot berishicha, 2016-yil fevral oyida 3 kun ketma-ket yoqqan qor tufayli yo‘l yopilib qolgach, tug‘uruq payti yaqinlashgan homilador ayolni yaqinlari 5 km masofaga “nosilka”da olib tushishgan.
“Bemorni olib tushishda kechikkanimiz, qolaversa ayol “nosilka”da qiynalgani sababli ham homilasi nobud bo‘lgan, — deydi QVP mudiri holatni izohlar ekan. — Eng yomoni ayol ham vafot etgandi o‘shanda. Men har safar qishloqdoshlarimizga homilador ayollarni imkon qadar vaqtliroq tuman markazidagi tug‘uruqxonaga yetkazishlari lozimligini aytaman. Ammo bunga hammaning ham qurbi yetavermaydi”.
QVP mudirining hisob-kitobiga ko‘ra, homilador ayolni tuman markaziga olib borish va bir bolaning tug‘ilishi uchun qishloqdoshlari 2,5 million so‘mgacha mablag‘ sarflashiga to‘g‘ri kelmoqda.
“Bu mablag‘ ko‘pchilik uchun juda og‘irlik qiladi, — deydi QVP mudiri. — Shuning uchun aksariyat qishloqdoshlarimiz hayotini xavfga qo‘yib bo‘lsa-da, shu yerda QVPning o‘zida tug‘ishga qaror qilishadi. Bu juda xavfli ekanligini tushuntirishga harakat qilmay baribir befoyda. Chunki qishloqdan pastga tushib chiqish xarajatlari ularni qiynab qo‘yadi”.
QVP mudirining qo‘shimcha qilishicha, tog‘liklar ko‘pincha tuman shifoxonasiga borganda shaharga jo‘natishidan, shaharga borganda esa tumanni ro‘kach qilishidan charchashganini ta’kidlamoqda.
Kezi kelganda shuni ham alohida ta’kidlab o‘tish kerakki, asosan chorvachilik va kartoshka ekib daromad ko‘rayotgan qishloq ahli qishloq hududida o‘rmon xo‘jaligi tashkil etilishidan xavotirda.
“O‘rmon xo‘jaligi tashkil etilgach, har bir qarich yer o‘rmon xo‘jaligi ixtiyoriga o‘tar ekan, — deydi Rustam Kamolov. — O‘shanda yaylov yer uchun bir bosh qora mol uchun 75 ming, bir bosh mayda shoxli mol uchun esa 35 ming so‘m pul to‘lashimiz kerak ekan. O‘zi zo‘rg‘a kun kechirayotgan qishloq ahli uchun bu ko‘plab muammolarni keltirib chiqarishi tayin”.
Aholini qiynayotgan muammolardan yana biri yovvoyi ayiqlar bilan bog‘liq ekan. “Ayiqlarning bizga eng katta zarari shu bo‘lyaptiki, — deydi aholi vakillaridan biri Aslan Solihov. – Yoz oyida qishlog‘imizga keladigan ayiqlar qabristonga borib, mayitlarni bezovta qilayapti. Bir kuni qabristondagi ko‘milgan yosh bolaning jasadini tashqariga chiqarib tashlaganini o‘z ko‘zimiz bilan ko‘rdik. To‘g‘ri, mayitga umuman tegmagan. Ammo mayitni qabridan tashqariga chiqarib tashlashi bu yaxshi emas-da. Shu muammoni ham yechish uchun ko‘p joylarga murojaat qildik. Ammo natija bo‘lmayapti”.
“Bu muammoni bartaraf qilish uchun ekologiyaga ham murojaat qildik, — deydi Ko‘l mahalla fuqarolar yig‘ini raisi Ismoil Boboyev. – O‘zboshimchalik bilan bu muammoni hal etolmaymiz. Tez orada bu muammoni hal qilamiz deyishgan. Kutayapmiz”.
Tog‘liklar bilan suhbatlashib ortga qaytar ekanmiz, ularning bardoshiga, sabriga qoyil qoldik. Yo‘lda qaytayotganda har bir daqiqada yurakni hovuchlab keldik. Boisi, yo‘lning ahvoli qor va yomon bo‘lgani yetmagandek qir adirlar bag‘rida joylashgan yo‘lga tog‘dan har daqiqada tosh tushish ehtimoli yuqori. O‘ylaymizki, tez orada mutasaddilar shunday muammolar girdobida yashab kelayotgan aholi dardini tinglaydi va muammolariga yechim topishadi.
Izoh (0)