Bir necha yil ilgari biomuhandislar DNKda ma’lumotlarni saqlash usulini ishlab chiqqan edi. Bu haqda National Geografic xabar berdi. Kod ikkita yo‘nalish axborot shifrlash bilan bir-biriga o‘xshash bir qancha bo‘laklarga bo‘lingan bo‘lib, maxsus yaratilgan kodlash sxemasi to‘rt nukleotidlarning takrorlanishi oldini olishga imkon berdi.
DNK o‘n minglab yillar davomida o‘z sifatlarini saqlab qoladigan materialdir. Yangi usul yuqori o‘lchamdagi 100 million soatdan ortiq videoni DNK bilan bir probirkaga joylashtirish imkonini beradi. Ixtironing kamchiligi juda uzoq rasshifrovka sanaladi.
Bu kashfiyot nafaqat olimlarni, balki bioxakerlarni ham qiziqtirib qo‘ydi. Ulardan biri — Fransiyaning Grenobl shahridan bo‘lgan 16 yoshli Adriyen Lokatelli bo‘lib, u ushbu tajribani o‘zida o‘tkazdi. Bioxakerlikning g‘oyalaridan biri bu genomlarning tahlili va modifikatsiyasi bo‘lib, o‘smir buning imkoni bor yoki yo‘qligini tekshirib ko‘rishga qaror qildi. Bundan tashqari, u “ilm-fan va din o‘rtasidagi tinchlik ramzi”ni yaratmoqchi edi.
Asl to‘plamni tadqiq qilish doirasida mualliflar Shekspirning so‘nggi sonetlari, ovozli fayl va fotosurat matnini shifrlagan. Shu nukleotid ketma-ketlik prinsipiga asoslanib, Lokatelli Ibtido kitobi va Qur’onning 13-bobidagi ba’zi shaxslarning ismlarini kodladi. Laboratoriyada makromolekularlarni sintezlab, har bir oyog‘iga bittadan matn yubordi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, tajribani amalga oshirish qiyin kechmagan: zarur komponentlarni u biotexnologiya kompaniyalaridan pochta orqali buyurtma qilgan, ilmiy bilimlarni esa o‘zi olgan — u olti yoshidayoq biokimyoga qiziqib, shu vaqtdan beri uni doimiy o‘rganmoqda. Unga hatto ingliz tilini yaxshi bilmasligi ham halal bermagan, u onlayn tarjimon yordamidan foydalanadi. Biroq, DNKni kodlash va natijalarni formatlash jarayonida u o‘zining ingliz tili bilimi darajasini sezilarli darajada oshirdi.
Ammo dunyo hali bunday tajribalarga tayyor emas: uning maqolasini birorta ham nufuzli ilmiy nashr qabul qilmadi, keyin esa u maqolani tahririyat kengashi istalgan materiallarni chop etishga ruxsat beruvchi veb-saytga joylashtirdi. O‘z navbatida, bu harakatni nafaqat ikkala din vakillari, balki ilm-fan odamlari ham qoraladi. Yangiliklarni izohlar ekan, yirik tibbiyot shirkati rahbari bioxakerlarni “ahmoqlar” deb atadi va to‘xtatishga chaqirdi.
Shunga qaramay Adriyen “matnni saqlayotgan birinchi jonzot” bo‘lganidan faxrlanadi. Bu hech qanday foyda keltirmasa ham, juda ramziy ahamiyatga ega. Buning ustiga hech qanday qo‘rqinchli oqibat yuz bermagan. Oyoqdagi DNK kiritilgan joy chivin chaqqanday qizarib turgandi, ammo hozir ahvoli yaxshi.
Izoh (0)