“Yana ozgina sabr qilish kerak. Yo siz yana qulga aylanishni istaysizmi?”. Armanistonda namoyishchilar yo‘llarni yopib qo‘yib, yana bir bor hukmron partiyaning yon berishiga erishdi

Armaniston poytaxti Yerevanda 2-may kuni norozilik namoyishlari yanada yangi kuch bilan qaytadan boshlandi — bir kun avval to‘qqiz soat davom etgan majlis davomida parlament norozilik namoyishlari yo‘lboshchisi, muxolifatdagi “Yelk” fraksiyasi yetakchisi Nikol Pashinyan nomzodini bosh vazir lavozimiga tasdiqlamagan edi. Pashinyanni faqat 45 deputat qo‘llab-quvvatladi, bosh vazir bo‘lish uchun esa kamida 53 ovoz kerak edi. Ovoz berish natijalariga ko‘pchilik ovozga ega Armaniston Respublikachilar partiyasi (ARP) ta’sir ko‘rsatdi — partiyadan saylangan deputatlar Pashinyanga ovoz berishdan bosh tortdi.

Yerevandagi odamlar bilan to‘lib-toshgan Respublika maydoni parlamentning qarori kutayotgan edi, qaror e’lon qilingach, olomonning xafsalasi pir bo‘ldi. Mashinalar achchiqlanib signal chalar, oqshomda esa namoyishchilar cho‘michlar bilan kastryullarni urib, shovqin qilayotgandi. Pashinyan Armanistonning barcha davlat xizmatchilarini umummilliy ish tashlash e’lon qilishga va fuqaroviy bo‘ysunmaslik aksiyalarini boshlashga chaqirdi.

2-may tongida namoyishchilar barcha yo‘llar va ko‘chalarni, jumladan, aeroportga olib boruvchi trassani ham yopib qo‘ydi. Mamlakatda poyezdlar harakati to‘xtadi — namoyishchilar temiryo‘llarni to‘sib qo‘yishdi. Soat taxminan 9:00 atrofida metropoliten ham ishlashdan to‘xtadi. Soat 14:00 da huvillagan metroda ilk yo‘lovchilar paydo bo‘ldi. “Buni biz qilmayapmiz, bu namoyishchilarning ishi. Ertaga nima bo‘lishini bilmaymiz. Bugun esa kechgacha ishlaymiz”, — degan metropoliten xodimlaridan biri ular ish tashlash e’lon qilmaganiga urg‘u berib.

“Men o‘zimning moskvalik sayyohlarimni tong soat 7:00 da aeroportga tashlab kelishga muvaffaq bo‘ldim, vaholanki, ularning samolyoti 12:00 da uchishi kerak edi. So‘ng, namoyishchilarni trassani yopguniga qadar, shaharga qaytishga ulgurdim”, — deydi mehmonlarni butun Armaniston bo‘ylab sayr qildiruvchi kichik bir tur-firma rahbari Arutyun. Ko‘p o‘tmay ommaviy ish tashlashga Yerevanning “Zvartnots” aeroporti xodimlari ham qo‘shildi, biroq bu samolyotlarning jadval bo‘yicha uchib-qo‘nishiga xalal bergani yo‘q. Soat 14:00 gacha uchib kelganlar (bu vaqtga kelib Pashinyanning da’vati bilan aeroport yo‘li ochilgan edi) shahargacha 13 kilometr masofani piyoda bosib o‘tishdan o‘zga iloj topolmadi. Ko‘plab korxonalar ishlagani yo‘q, do‘konlarning bir qismi yopiq turdi, banklar esa peshindan keyin ochildi. Yerevanning markaziy tumanlarida maktablar ham yopildi.

Namoyishlar kafe va restoranlar faoliyatiga xalal bergani yo‘q. Shaharda oziq-ovqat bilan bog‘liq muammolar ham yo‘q — mahsulotlar erta tongda yo bo‘lmasa yarim tunda olib kelinyapti. Respublikachilar partiyasiga a’zo mahalliy oligarxlarga tegishli SAS va Yerevan City supermarket tarmoqlarida shu kunlarda xaridorlar har doimgidan kamroq. Avvalroq norozilik namoyishlari qatnashchilari bu do‘konlarni ham boykot qilishga chaqirgan edi — darhaqiqat, bu da’vatdan ko‘pchilik bu marketlardan narsa sotib olishdan to‘xtadi.

Bu safargi namoyishlar shaharning chekka tumanlariga ham yetib bordi — bu yerdagi yo‘llarda ham harakat to‘xtadi. Chiqindi baklari, skameykalar va avtomobillar bilan to‘ldirib tashlangan yopiq chorrahalarda kuni bilan vatanparvarlik mavzusidagi kuy-qo‘shiqlar jarang sochib turdi, ko‘plar berilib raqsga tushishdi, bolalar futbol o‘ynashdi, qayerdadir qo‘lbola manqallarda go‘sht pishirilgan bo‘lsa, yana kimlardir shunchaki asfalt yo maysalar ustida o‘tirgandi.

Ko‘plab shaharliklarning yelkasida — Armaniston bayrog‘i. “Buni qayerdan olyapsizlar?” degan savolga student qizlar hozir ko‘plab do‘konlarda shunday trikolorlar sotilayotganini aytadi. Shahardagi to‘y va oilaviy ziyofatlar nisbatan sokin kunlargacha qoldirilgan — hozir Yerevan bo‘ylab harakatlanish haddan tashqari qiyin bo‘lib qolgan. Maishiy masalalarni hech kim muhokama qilmay qo‘ygan, biroq har suhbatda “Nikol, Nikol, Nikol” degan gapni eshitish mumkin.

Shahardagi eng uzun shoh ko‘chalardan biri — Komitas prospektida eskirib ketgan bir “Opel” haydovchisi barrikadalar orasidan o‘tib ketish uchun skameykalarni surib, yo‘l ochishga urinyapti. “Yo‘q, unday qilma-da, orqangga qaytib ket”, — deya baqiradi unga bir ayol. Erkak: “Menda muammo bor”, — deya bahslashmoqchi bo‘ladi. “Sen hali ham tushunmadingmi? Hozir hammada muammo bor”, — degan javob yangraydi bunga. “Yana ozgina sabr qilish kerak. Yoki siz yana qulga aylanishni istaysizmi?”, — deya gapga qo‘shiladi boshqa bir ayol.

Tez yordam mashinalari saloniga bir ko‘z tashlangach, o‘tkazib yuborilmoqda — shifokorlar mashina eshiklarini itoatkorlik bilan ochib ko‘rsatishmoqda. Chunki shaharda deputatlar endi tez yordam mashinalariga yashirinib harakatlanayotgani haqida mish-mishlar tarqalgan. ARPdan saylangan bir qator deputatlarning uylari oldida “Sharmanda!” degan hayqiriqlar bilan odamlar yig‘ilgan. Parlamentning 2-maydagi majlisi unga faqat 30 deputat yetib kela olgani uchun bekor qilindi — parlamentga mashina yetib kelishning hech imkoni yo‘q edi, piyoda borish esa — deputatdek inson uchun yoqimsiz.

Namoyish kunlari Respublika maydonidagi Armaniston tarix muzeyi odatdagi tartibda — kech soat oltigacha ishlamoqda, muzeyning bir qismi kartinalar galereyasiga ajratilgan. Unga sayyohlar kirib sayr qilyapti, fransuzlar kulyapti: “Biz o‘zimiz ham namoyishlar uyushtirishning katta ixlosmandlarimiz, shu sababli bularning barini kuzatish biz uchun ham qiziq”.

Soat 17:00 ga kelib shahardagi barcha yo‘llar ochildi. Yerevanliklar Respublika maydonida to‘planishdi. Maydon yonidagi xiyobon ham namoyishchilar bilan to‘la edi. 2-maydagi namoyishlardan so‘ng Respublikachilar partiyasi, agar deputatlarning uchdan biri qo‘llab-quvvatlasa, muxolifatdan ko‘rsatilgan nomzodni bosh vazir lavozimiga ma’qullashga va’da berdi. Parlamentdagi ARPdan boshqa uch partiyaning bari Nikol Pashinyan nomzodini bosh vazirlikka ilgari surishga tayyor — bu 105 deputatdan 47 tasiniki tayin, degani.

Parlamentdagi navbatdagi ovoz berish jarayoni 8-may kuni bo‘lib o‘tadi. Agar ikkinchi urinishda ham bosh vazir tanlanmasa, Armaniston Milliy majlisi tarqatib yuboriladi, mamlakatda navbatdan tashqari saylovlar o‘tkaziladi.