«Яна озгина сабр қилиш керак. Ё сиз яна қулга айланишни истайсизми?». Арманистонда намойишчилар йўлларни ёпиб қўйиб, яна бир бор ҳукмрон партиянинг ён беришига эришди

Арманистон пойтахти Ереванда 2 май куни норозилик намойишлари янада янги куч билан қайтадан бошланди — бир кун аввал тўққиз соат давом этган мажлис давомида парламент норозилик намойишлари йўлбошчиси, мухолифатдаги «Елк» фракцияси етакчиси Никол Пашинян номзодини бош вазир лавозимига тасдиқламаган эди. Пашинянни фақат 45 депутат қўллаб-қувватлади, бош вазир бўлиш учун эса камида 53 овоз керак эди. Овоз бериш натижаларига кўпчилик овозга эга Арманистон Республикачилар партияси (АРП) таъсир кўрсатди — партиядан сайланган депутатлар Пашинянга овоз беришдан бош тортди.

Еревандаги одамлар билан тўлиб-тошган Республика майдони парламентнинг қарори кутаётган эди, қарор эълон қилингач, оломоннинг хафсаласи пир бўлди. Машиналар аччиқланиб сигнал чалар, оқшомда эса намойишчилар чўмичлар билан кастрюлларни уриб, шовқин қилаётганди. Пашинян Арманистоннинг барча давлат хизматчиларини умуммиллий иш ташлаш эълон қилишга ва фуқаровий бўйсунмаслик акцияларини бошлашга чақирди.

2 май тонгида намойишчилар барча йўллар ва кўчаларни, жумладан, аэропортга олиб борувчи трассани ҳам ёпиб қўйди. Мамлакатда поездлар ҳаракати тўхтади — намойишчилар темирйўлларни тўсиб қўйишди. Соат тахминан 9:00 атрофида метрополитен ҳам ишлашдан тўхтади. Соат 14:00 да ҳувиллаган метрода илк йўловчилар пайдо бўлди. «Буни биз қилмаяпмиз, бу намойишчиларнинг иши. Эртага нима бўлишини билмаймиз. Бугун эса кечгача ишлаймиз», — деган метрополитен ходимларидан бири улар иш ташлаш эълон қилмаганига урғу бериб.

«Мен ўзимнинг москвалик сайёҳларимни тонг соат 7:00 да аэропортга ташлаб келишга муваффақ бўлдим, ваҳоланки, уларнинг самолёти 12:00 да учиши керак эди. Сўнг, намойишчиларни трассани ёпгунига қадар, шаҳарга қайтишга улгурдим», — дейди меҳмонларни бутун Арманистон бўйлаб сайр қилдирувчи кичик бир тур-фирма раҳбари Арутюн. Кўп ўтмай оммавий иш ташлашга Ереваннинг «Звартноц» аэропорти ходимлари ҳам қўшилди, бироқ бу самолётларнинг жадвал бўйича учиб-қўнишига халал бергани йўқ. Соат 14:00 гача учиб келганлар (бу вақтга келиб Пашиняннинг даъвати билан аэропорт йўли очилган эди) шаҳаргача 13 километр масофани пиёда босиб ўтишдан ўзга илож тополмади. Кўплаб корхоналар ишлагани йўқ, дўконларнинг бир қисми ёпиқ турди, банклар эса пешиндан кейин очилди. Ереваннинг марказий туманларида мактаблар ҳам ёпилди.

Намойишлар кафе ва ресторанлар фаолиятига халал бергани йўқ. Шаҳарда озиқ-овқат билан боғлиқ муаммолар ҳам йўқ — маҳсулотлар эрта тонгда ё бўлмаса ярим тунда олиб келиняпти. Республикачилар партиясига аъзо маҳаллий олигархларга тегишли SAS ва Ереван City супермаркет тармоқларида шу кунларда харидорлар ҳар доимгидан камроқ. Аввалроқ норозилик намойишлари қатнашчилари бу дўконларни ҳам бойкот қилишга чақирган эди — дарҳақиқат, бу даъватдан кўпчилик бу маркетлардан нарса сотиб олишдан тўхтади.

Бу сафарги намойишлар шаҳарнинг чекка туманларига ҳам етиб борди — бу ердаги йўлларда ҳам ҳаракат тўхтади. Чиқинди баклари, скамейкалар ва автомобиллар билан тўлдириб ташланган ёпиқ чорраҳаларда куни билан ватанпарварлик мавзусидаги куй-қўшиқлар жаранг сочиб турди, кўплар берилиб рақсга тушишди, болалар футбол ўйнашди, қаердадир қўлбола манқалларда гўшт пиширилган бўлса, яна кимлардир шунчаки асфальт ё майсалар устида ўтирганди.

Кўплаб шаҳарликларнинг елкасида — Арманистон байроғи. «Буни қаердан оляпсизлар?» деган саволга студент қизлар ҳозир кўплаб дўконларда шундай триколорлар сотилаётганини айтади. Шаҳардаги тўй ва оилавий зиёфатлар нисбатан сокин кунларгача қолдирилган — ҳозир Ереван бўйлаб ҳаракатланиш ҳаддан ташқари қийин бўлиб қолган. Маиший масалаларни ҳеч ким муҳокама қилмай қўйган, бироқ ҳар суҳбатда «Никол, Никол, Никол» деган гапни эшитиш мумкин.

Шаҳардаги энг узун шоҳ кўчалардан бири — Комитас проспектида эскириб кетган бир «Opel» ҳайдовчиси баррикадалар орасидан ўтиб кетиш учун скамейкаларни суриб, йўл очишга уриняпти. «Йўқ, ундай қилма-да, орқангга қайтиб кет», — дея бақиради унга бир аёл. Эркак: «Менда муаммо бор», — дея баҳслашмоқчи бўлади. «Сен ҳали ҳам тушунмадингми? Ҳозир ҳаммада муаммо бор», — деган жавоб янграйди бунга. «Яна озгина сабр қилиш керак. Ёки сиз яна қулга айланишни истайсизми?», — дея гапга қўшилади бошқа бир аёл.

Тез ёрдам машиналари салонига бир кўз ташлангач, ўтказиб юборилмоқда — шифокорлар машина эшикларини итоаткорлик билан очиб кўрсатишмоқда. Чунки шаҳарда депутатлар энди тез ёрдам машиналарига яшириниб ҳаракатланаётгани ҳақида миш-мишлар тарқалган. АРПдан сайланган бир қатор депутатларнинг уйлари олдида «Шарманда!» деган ҳайқириқлар билан одамлар йиғилган. Парламентнинг 2 майдаги мажлиси унга фақат 30 депутат етиб кела олгани учун бекор қилинди — парламентга машина етиб келишнинг ҳеч имкони йўқ эди, пиёда бориш эса — депутатдек инсон учун ёқимсиз.

Намойиш кунлари Республика майдонидаги Арманистон тарих музейи одатдаги тартибда — кеч соат олтигача ишламоқда, музейнинг бир қисми картиналар галереясига ажратилган. Унга сайёҳлар кириб сайр қиляпти, французлар куляпти: «Биз ўзимиз ҳам намойишлар уюштиришнинг катта ихлосмандларимиз, шу сабабли буларнинг барини кузатиш биз учун ҳам қизиқ».

Соат 17:00 га келиб шаҳардаги барча йўллар очилди. Ереванликлар Республика майдонида тўпланишди. Майдон ёнидаги хиёбон ҳам намойишчилар билан тўла эди. 2 майдаги намойишлардан сўнг Республикачилар партияси, агар депутатларнинг учдан бири қўллаб-қувватласа, мухолифатдан кўрсатилган номзодни бош вазир лавозимига маъқуллашга ваъда берди. Парламентдаги АРПдан бошқа уч партиянинг бари Никол Пашинян номзодини бош вазирликка илгари суришга тайёр — бу 105 депутатдан 47 тасиники тайин, дегани.

Парламентдаги навбатдаги овоз бериш жараёни 8 май куни бўлиб ўтади. Агар иккинчи уринишда ҳам бош вазир танланмаса, Арманистон Миллий мажлиси тарқатиб юборилади, мамлакатда навбатдан ташқари сайловлар ўтказилади.