• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12653.48
    • RUB159.75
    • EUR14871.64
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +35°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    To‘fonlar qanday nomlanadi?

    2017-yilning sentabrida AQShga “Xarvi” va “Irma” to‘fonlari yopirildi. Ular ham boshqa o‘nlab tropik to‘fonlar kabi o‘z nomlariga ega bo‘ldi. Bunday tizim u yoki bu tabiiy xavf-xatarni tezroq yodda saqlash va boshqalaridan farqlashga yordam beradi: ayollar va erkaklarning qisqa ismlari OAVlari va xabardor qilish xizmatlari tomonidan koordinatalar o‘rniga qo‘llaniladi, deb yozadi TJournal.

    Foto: TJournal

    Foto: TJournal

    Ekspertlarning fikricha, nomlar to‘fonlarga yaxshiroq tayyorgarlik ko‘rishga ko‘mak beradi. Meteorologik tashkilotlar esa ismlar ro‘yxatini ishlab chiqqan va odamlar “Katrina”, “Sendi” va “Irma”larni adashtirib yubormasligini kuzatib boradi.

    Kemalar, avliyolar va opa-singillar

    Dastlab kuchli po‘rtanalar ixtiyoriy nomlangan. 1842-yilda halokatli atlantik to‘fonlardan biri okeanning g‘arbiy qismida bo‘lgan “Antye” kemasi machtasini uzib yuborgan. Siklon “Antye” deb nomlangan — bu to‘fonlarga berilgan birinchi rasmiy nom edi. Shundan so‘ng asosan vayron bo‘lgan kemalar va shaharlar sharafiga nom berishda davom etilgan: misol uchun, Amerikaning Galveston shahriga 1900-yilda yopirilgan to‘fon Galveston to‘foni deb nomlangan.

    Ba’zan tropik siklonlarga muqaddas nomlar berilgan. Shu yo‘l bilan Puerto-Rikoda XIX asrda “Avliyo Anna” va “Avliyo Filipp” to‘fonlari paydo bo‘lgan.

    Biroq bunday usul noqulay edi: aniq tizimsiz doimiy chalkashliklar yuzaga kelar edi. XIX asr oxirida avstraliyalik meteorolog Klement Ragg tropik siklonlarga ayollar ismlarini bera boshladi. Ikkinchi jahon urushi davrida bu an’anani amerikalik harbiylar ham davom ettirdi: AQSh floti meteorologlari Tinch okeanidagi to‘fonlarni rafiqalari, do‘stlari va opa-singillari sharafiga nomlagan.

    Foto: Reuters

    Foto: Reuters

    1953-yilda Butunjahon meteorologiya tashkiloti tomonidan AQSh Milliy to‘fon markazi ko‘magida tayyorlangan to‘fon va kuchli po‘rtanalar uchun nomlanishlarning xalqaro tizimi paydo bo‘ldi. Dastlab ro‘yxatda faqat ayollarning qisqa ismlari bo‘lib, ular siklonlarga alifbo bo‘yicha berilgan: birinchi to‘fon “A” harfi bilan boshlangan va shunday davom etgan. 1979-yilda “gender tengsizlik” oldini olish uchun kengaytirilgan ro‘yxatga erkaklar ismlari ham kiritilgan.

    “Arlin” dan “Uittni”gacha

    Birinchi ro‘yxat Atlantika okeanida yuzaga keladigan po‘rtanalar uchun yaratilgan. Bir necha yildan so‘ng bunday tizim tropik siklonlar paydo bo‘ladigan boshqa hududlarda ham qo‘llana boshladi. Har bir hududning o‘z nomlari bor. Ularning barchasi WMO saytida chop etilgan.

    Atlantika ro‘yxati eng mashhur ro‘yxat hisoblanadi — bu ro‘yxatdagi nomlar bilan atalgan to‘fonlar AQShga yopiriladi. Atlantika okeani 21 ta nomni o‘z ichiga oluvchi jami oltita ro‘yxatga ega. 2017-yilda ismlarning bir to‘plami, 2018-yilda — ikkinchisi qo‘llanadi. 2022-yilda 2013-yilning ro‘yxati yana takrorlanadi.

    Ismlar ham navbatma-navbat qo‘yiladi — dastlab alifbo tartibida ayollar ismlari, so‘ngra erkaklar ismlari keladi. “Q”, “U”, “X”, “Y” va “Z” harflari tashlab ketiladi. Shamol barqaror tezligi soatiga 62 kilometrdan ortiq bo‘lgan to‘fonlarga nom beriladi.

    2017-yilda Atlantika okeanida “Arlin”, “Bret”, “Sindi”, “Don”, “Emili”, “Franklin”, “Gert”, “Xarvi”, “Irma”, “Xose” va “Katya” to‘fonlari bo‘lib o‘tdi. Yil yakuniga qadar “Li”, “Mariya”, “Neyt”, “Ofeliya”, “Filipp”, “Rina”, “Shon”, “Tammi”, “Vins” va “Uittni” paydo bo‘lishi mumkin. Agar yil davomida ro‘yxat tugab qolib, po‘rtanalar yuzaga kelishda davom etsa, ular grek alifbosi harflari bilan nomlanadi.

    2014-yilda Amerikaning Proceedings of the National Academy of Sciences ilmiy jurnalida tadqiqot chop etildi. Unga ko‘ra, ayollar ismlari berilgan to‘fonlar erkaklar ismlari berilganlarga qaraganda ko‘proq vayronkor oqibatlar keltirib chiqaradi. Biroq bu tadqiqotni boshqa olimlar tanqid qildi.

    “To‘fon kuchi va hajmi hamda uning nomlanishi o‘rtasida hech qanday bog‘lanish yo‘q”, — deydi Milliy ob-havo xizmati xodimi Syuzan Buchanyan.

    To‘fonlar uchun iste’fo

    “Xarvi” va “Irma” kabi siklonlar vayronkor oqibatlar va OAVlarida esga olinishi bilan boshqa to‘fonlarga qaraganda ko‘proq yodda qoladi. Shuning uchun bu ismlarni bir necha yildan keyin yana qo‘llash chalkashliklarga olib kelishi mumkin. Shunday holatlar oldini olish uchun WMO har yili yig‘ilish o‘tkazib, ularda qaysi nomlarni “muomaladan chiqarish” kerakligini muhokama qiladi.

    “Katrina” to‘fonining Luiziana shtatidagi oqibatlari. Foto: Reuters

    “Katrina” to‘fonining Luiziana shtatidagi oqibatlari. Foto: Reuters

    Ro‘yxatdagi nomlarni almashtirishning asosiy sabablaridan biri — siklon davomida jabrlanganlar uchun uning og‘riqli ekanligi. 1953-yilda tizim qabul qilingandan buyon ro‘yxatdan 82 ta nom olib tashlangan. Ular orasida — “Katrina”, “Sendi” va “Igor” kabi mashhur to‘fonlar bor. 2016-yilda “Metyu” va “Otto” ismlari muomaladan chiqarildi.

    “Irma” oxirgi o‘nyillikda Atlantikada yuzaga kelgan eng kuchli to‘fonlardan biri ekanligi ta’kidlanmoqda. Shuning uchun kelgusi yilda bu ism boshqasiga almashtirilishi mumkin. “Irma” esa Atlantika hududidagi “I” harfi bilan boshlanuvchi “iste’fo”ga chiqqan o‘ninchi to‘fonga aylanadi.

    19.09.2017, 14:21   Izoh (0)   14573
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Fransiya IT-kompaniyasi Keniyadagi qayta prezidentlik saylovlarini texnik ta’minlashga ulgurmasligini bildirdi 

    19.09.2017, 14:09

    Suriyada jangarilarning 35 otryadi hukumat qo‘shinlari tomoniga o‘tishga rozi bo‘ldi

    19.09.2017, 13:57

    BMT Bosh kotibi va Janubiy Koreya prezidenti Koreya yarim orolidagi vaziyatni muhokama qildi

    19.09.2017, 13:33

    CNN: AQSh prezidentining o‘g‘li Maxfiy xizmatning kuniga 24 soatlik himoyasidan voz kechmoqchi

    19.09.2017, 13:21

    Kolumbiya prezidenti Venesuelada hokimiyatning tinch yo‘l bilan almashishiga ko‘maklashishga tayyorligini bildirdi

    19.09.2017, 13:09

    Nyu-Yorkda ikki avtobus to‘qnashdi, 3 kishi halok bo‘ldi

    19.09.2017, 12:14
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    “Biznesni rivojlantirish banki” 2025 yilda 138 mingdan ortiq fuqaro bandligini ta’minladi


    Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi magistratura dasturlariga qabul jarayonlari davom etayotganini ma’lum qiladi


    OKMKda yangi sulfat kislota sexi qurilmoqda


    Mirzo Ulug‘bek tumanida joylashgan yirik ko‘chmas mulk auksionga qo‘yildi


    Kia Sonet va ADM Global: O‘zbekiston avtomobil klasterini mahalliylashtirilishiga qariyb 260 mln AQSH dollari miqdorida sarmoya


    “Biznesni rivojlantirish banki” BMT Taraqqiyot Dasturi bilan hamkorlik qiladi


    Yandex Music’da jazirama kayfiyat uchun maxsus “Chilla” bo‘limi paydo bo‘ldi


    Visa Kapitalbank bilan Xitoyga: WeChat Pay va Alipay orqali naqd pulsiz to‘lovlar – erkin, oson va xavfsiz


    Navoiy innovatsiyalar universiteti 2 milliard so‘mlik grant dasturini e’lon qildi 


    Vaqt sinovidan o‘tgan tarmoq: 33-yillik faoliyat, 12 million foydalanuvchi tanlovi va mobil aloqaning yangi arxitekturasi


    Mobiuz — 8 milliondan ortiq abonentlar tanlovi 


    “O‘zbekinvest” sug‘urta kompaniyasi 2025-yilning I yarim yilligi yakunlarini eʼlon qildi


    O‘zbekistonda tibbiy sug‘urta nima uchun zarur: shifokor qarashi va Neo Insurance tajribasi


    Sug‘urta sohasidagi uzoq kutilgan islohotlar: manfaatlar qonun himoyasida 


    “Euromoney” talqinida “O‘zsanoatqurilishbank” O‘zbekistonning eng yaxshi banki deb e’tirof etildi

     

    Tavsiya etamiz

    Audio Icon

    Andijoncha hotamtoylik: “Dunyo sadolari”ga sarflanayotgan milliardlar va shubhali shartnomalar

    24 iyul, 21:25

    “Rossiya allaqachon katta og‘alik maqomini yo‘qotib bo‘ldi”. Ukraina urushi postsovet hududida nimalarni o‘zgartirdi?

    24 iyul, 15:15

    Nildan Frot daryosigacha: maxfiylikdan tobora reallikka aylanib borayotgan “Katta Isroil” konsepsiyasi

    22 iyul, 12:22

    KGB soxtalashtirgan jinoyat – SSSR parchalanishi arafasida o‘lim jazosi berilgan qariya kim edi?

    21 iyul, 21:06
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    ESPN. Dunyoning eng yaxshi boskchilari reytingi yangilandi

    Sport | 25 iyul, 21:45

    Braziliya AQSHni prezidentga qarshi to‘ntarish tayyorlashda gumon qilmoqda

    Dunyo | 25 iyul, 21:27

    Moskvada 50 yoshli nogironni o‘ldirgan o‘zbekistonlik migrantga jinoyat ishi qo‘zg‘atildi

    Dunyo | 25 iyul, 20:50

    “Yuventus” “Chelsi”ning Kenan Yildiz bo‘yicha taklifini rad etdi

    Sport | 25 iyul, 20:35

    O‘zbekiston yerlarining yarmidan ko‘p qismi qishloq xo‘jaligiga tegishli — Kadastr agentligi

    O‘zbekiston | 25 iyul, 20:30

    TASS agentligi rahbar o‘rinbosari Ozarbayjonga tashrifidan so‘ng lavozimidan ozod etildi

    Dunyo | 25 iyul, 20:09

    AQSHda IT mutaxassisi qamoqxonadan bevosita venchur startapida ish boshladi

    Dunyo | 25 iyul, 19:46
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.