Гидро электр станцияларда энергия ишлаб чиқариш қимматлашаётган бир пайтда, қуёш ва шамолдан олинадиган электр энергияси нархи шиддат билан арзонлашмоқда. Шу билан бирга, электр энергиясини сақлаш учун аккумуляторлар нархининг кескин тушиши ГЭСларнинг манёвр қувватларига жиддий рақобат яратмоқда. Бу ҳақда “Чегара билмас дарёлар” халқаро экологик коалицияси экспертлари маълум қилди.
IRENА агентлиги “2023 йилда қайта тикланадиган энергия манбаларидан электр энергияси ишлаб чиқариш қиймати” йиллик ҳисоботини эълон қилди. Унга кўра, бутун дунёда қуёш генерацияси ва гидроэнергетика ўртасидаги электр энергияси ишлаб чиқариш таннархи фарқи ортиб бормоқда.
2022 йилда янги ГЭСлар энергияси қуёш электр станциялари энергиясидан 20 фоиз қимматроқ бўлган, 2023 йилга келиб бу фарқ 30 фоизгача етди. Мутахассислар бу янги энергия қувватларини қуришни режалаштиришда ҳал қилувчи аҳамиятга эгалигини айтмоқда.
- 2023 йилда гидроэнергетика қувватларини қуриш 1 киловатт ўрнатилган қувват учун 2800 АҚШ долларини ташкил этди. Бу қуёш электр станцияларига нисбатан 3,5-4 баробар, қуруқликдаги шамол электр станцияларига нисбатан 2,5 баробар қиммат ва денгиз шамол қурилмаларини қуриш билан тахминан бир хил нархда эди.
- Бундан ташқари, ГЭС қурилишининг ўртача муддати қуёш электр станцияларига нисбатан 7-10 баробар, шамол электр станцияларига нисбатан эса 5 баробар узоқроқ давом этади.
- Шундай қилиб, яқин йилларда ГЭСнинг ягона қиёсий устунлиги фақат кун давомида энергия ишлаб чиқаришни мослашувчан тарзда бошқариш қобилияти бўлиб қолиши мумкин.
Аммо бу соҳада ҳам ГЭСлар жиддий рақобатга дуч келмоқда. Мутахассислар таъкидлашича, ҳозирда дунёда энергия сақлаш қувватларини яратиш кескин суръатлар билан ўсиб бормоқда — бу жараён уларнинг сезиларли даражада арзонлашуви билан бирга кечмоқда.
Хусусан, сўнгги бир йил ичида аккумуляторлар ишлаб чиқариш деярли 3 бараварга кўпайди (36 дан 96 гигаватт-соатгача), аккумулятор сиғимининг ҳар бир киловатт-соати учун нарх эса 358 АҚШ долларидан 273 долларгача тушди.
Бугунги кунда аккумуляторларнинг катта қисми қуёш электр станциялари билан биргаликда куннинг қоронғи вақтида энергия етишмаслигини қоплаш учун ишлатилади. Масалан, Ўзбекистон 2030 йилга қадар 20 ГВт қуёш ва шамол электр станцияларини, уларга қўшимча равишда 4,2 ГВт энергия сақлаш учун аккумуляторларни ишга туширишни режалаштирмоқда, дейди “Чегара билмас дарёлар” халқаро коалицияси координатори Евгений Симонов.
Амалиётда бу шуни англатадики, 2-4 соат давомида энергияни сақлаш учун аккумулятор билан жиҳозланган қуёш генерациясини яратиш (1 кВт қувват учун 758 доллар) (1 кВт соат учун 253 доллар) энди ГЭСнинг янги манёвр қувватларини яратишга (1 кВт соат учун тахминан 1000-1500 доллар) қараганда сезиларли даражада арзонроқ туради.
Марказий Осиёнинг энергетика келажаги
Марказий Осиё давлатлари энергия тизимларини ривожлантириш режаларини қисқа вақт ичида минтақани арзон ва ишончли энергия билан таъминлай оладиган, шу билан бирга атроф-муҳитга таъсирни минималлаштирадиган энергия комбинацияси фойдасига қайта кўриб чиқишлари керак. Бу режаларда янги ГЭСлар учун жой аниқ бўлмайди”, дейди “Чегара билмас дарёлар” экологик коалицияси минтақавий директори Александр Колотов.
Изоҳ (0)