Қирғизистонда сочма олтин қазиб олиш ва гидроэлектр станциясини қуриш учун ЮНЕСКО муҳофазасига олинган ҳудуд берилди. Бу ҳақда “Чегара билмас дарёлар” халқаро коалицияси экологлари хабар бермоқда.
Экологлар сунъий йўлдошдан олинган тасвирларга таяниб, Бешорол давлат қўриқхонаси марказидаги 73 гектарли Найзатўгай майдонида олтин қазиб олиш аломатлари борлигини айтди. Муҳофаза этиладиган табиий ҳудуддаги 69 гектарли “Араб” номли яна бир сочма олтин майдони ўзлаштирилиши кутилмоқда.
“Қўриқланадиган ҳудудга бостириб кириш ҳокимиятнинг тўлиқ розилиги билан амалга оширилмоқда. Жумладан, Қирғизистон Вазирлар Маҳкамасининг 2023 йил 30 майдаги 290-р-сон буйруғи асосида олтин қазиб олувчиларга тегишли лицензиялар бериш тасдиқланган”, — дейилади “Чегара билмас дарёлар” баёнотида.
“Қачонлардир энг тоза бўлган қўриқхона ҳудудидаги Чотқол дарёсининг ифлосланиши энди Ерга яқин орбиталардан ҳам сезилади, чунки олтин қазиб олишдан чиққан чиқиндиларнинг лойқа оқими дарё ўзанини қоплаган. Сув ҳавзасининг бундай ифлосланиши геологик қидирувга эмас, балки олтин қазиб олишга хосдир”, — дейди экологик коалициясининг Марказий Осиё бўйича координатори Александр Колотов.
Мазкур конлар янги Чотқол дарёсидаги ГЭС сув омбори зонасида қолиши мумкин. Айнан шу лойиҳа учун Қирғизистон ҳукумати ҳозирда Бешорол қўриқхонасида инвесторлар қидиряпти.
Яқинда Вена (Австрия) шаҳрида Жаҳон банки кўмагида ўтказилган инвестиция форумида Чотқол ГЭСнинг янгиланган лойиҳаси тақдим этилди. Ушбу лойиҳа 860 миллион кубометр ҳажмдаги сув омбори яратишни, 10 километрлик деривацион туннел қуришни, шунингдек, ишлаб чиқарилган электр энергиясини қўшни Ўзбекистонга экспорт қилиш учун электр узатиш линиясини ётқизишни ўз ичига олади.
“Дастлаб Чотқол дарёсида бир вақтнинг ўзида иккита ГЭС қуриш учун инвесторлар изланганди, аммо ҳозирда баландлиги 170-200 метр бўлган битта ГЭС ҳақида гап бормоқда. Натижада бундай ГЭС Чотқол дарёси водийсининг мавжуд экотизимларини Бешорол қўриқхонаси бўйлаб йўқ қилади, уни бўлиб юборади”, — дейди экологик коалициясининг координатори Евгений Симонов.
Бешорол қўриқхонаси ЮНЕСКО нинг “Ғарбий Тян-Шан” трансчегаравий бутунжаҳон табиий мероси рўйхатининг асосий таркибий қисмларидан бири бўлиб, уч давлат: Қирғизистон, Қозоғистон ва Ўзбекистон ҳудудида жойлашган. Бутунжаҳон мероси объектлари доирасида кон қазиш ва йирик тўғонларни яратиш халқаро ҳуқуқ томонидан тақиқланган.
Экологлар фикрича, ЮНЕСКО нинг “Ғарбий Тян-Шан” трансчегаравий бутунжаҳон табиий мероси объекти ҳудудини бундай кенг миқёсда ўзлаштиришнинг салбий экологик оқибатлари ушбу объект ўзининг ноёб табиий хусусиятларини йўқотиб қўйиши ва Жаҳон мероси рўйхатидан чиқарилишига олиб келиши мумкин.
ЮНЕСКО Бутунжаҳон мероси қўмитасининг навбатдаги сессияси 2024 йил 21—30 июль кунлари Нью Деҳлида (Ҳиндистон) бўлиб ўтади. “Чегара билмас дарёлар” халқаро коалицияси аллақачон қўмита сессиясида иштирок этиш учун расмий таклиф олган.
Изоҳ (0)