Марказий банк эълон қилган “Пул-кредит шарҳи”да мамлакат макроиқтисодий ривожланишига таъсир этувчи ноаниқликлар ва хатарлар тўғрисида ахборот берди.
Маълум қилинишича, жаҳонда юз бераётган воқеалар таъсирида макроиқтисодий ривожланиш бўйича ноаниқлик ва хатарлар юқорилигича сақланиб қолмоқда.
“Геосиёсий зиддиятлар бўйича ноаниқликларнинг кучайиши, глобал инфляцион жараёнлар, инфляцияни жиловлаш бўйича амалга оширилаётган қатъий молиявий шароитлар, давлатлар ўртасидаги алоқаларда фрагментация ҳолатларини авж олиши ривожланаётган мамлакатлар иқтисодиётига ўзининг салбий таъсирларини кўрсатмоқда”, — дея қайд этилган шарҳда.
Марказий банкка кўра, жаҳон иқтисодиётидаги ноаниқлик ва хатарларнинг сақланиб қолиши хом ашё бозорларида ҳам нархлар даражасининг тез ўзгарувчан динамикада шаклланишига олиб келмоқда. Шунингдек, Ўзбекистоннинг асосий савдо ҳамкорлари бўлган Россия ва Хитой иқтисодиётининг секинлашиши бўйича прогнозлар ташқи талаб томонидан республика экспортига қўшимча босимлар яратиши мумкин.
Қизил денгиздаги (глобал савдонинг 11 фоизи ушбу денгиз орқали ўтади) юк кемаларига ҳужумларнинг давом этиши туфайли таклиф занжиридаги узилишлар товар ва хом ашёлар нархларини ошириши ва бу глобал инфляцияни узоқроқ давом этишига олиб келиши мумкин.
2023 йилда халқаро савдо ҳажми ўсиши Панама канали ва Қизил денгиз орқали юк ташиш камайиши оқибатида охирги 50 йилдаги энг паст кўрсаткичга етган (0,2 фоиз). Ушбу омиллар билан бир қаторда, бугунги кунда глобал иқлим ўзгаришлари, хусусан тошқин ва қурғоқчиликлар сони ортиши жаҳонда озиқ-овқат маҳсулотлари нархларини ўсиши ва озиқ-овқат таъминоти бўйича хатарларни кучайтириш эҳтимоли мавжуд.
“Таклиф занжиридаги муаммоларнинг ортиши натижасида базавий инфляциянинг нисбатан секин пасайиши бўйича хатарлар жаҳонда фоиз ставкаларини пасайишини кечиктирилишига олиб келади. Глобал молиявий ҳолатнинг қатъий қолиши молиявий барқарорлик бўйича хатарларни кучайтиради ва глобал ўсишга салбий таъсир этади”.
Регулятор жорий йилда Ўзбекистон иқтисодиёти ривожланиши учун муҳим бўлган омиллар тўғрисида ҳам тўхталган. Хусусан, мамлакатда фискал консолидация бошланиб, умумий фискал тақчиллик ҳажми 2023 йилги кўрсаткичлардан камайтирилиши, иқтисодиётда давлат улушининг қисқариши, хусусий инвестициялар ва товарлар экспорти ҳажми юқори суръатларда ўсиб бориши муҳим аҳамиятга эга.
“2024 йилда айрим товар ва хизматлар учун акциз ва солиқлар бўйича киритилаётган ўзгаришлар, техника товарлари импортига ўрнатилаётган нотариф чекловлар ҳамда мева ва сабзавотлар улгуржи савдоси логистикасидаги ўзгаришлар ҳам нархлар даражасининг шаклланишида ўз таъсирига эга бўлади. Бундан ташқари, 2024 йилда аҳоли ва тадбиркорлик субъектларини узлуксиз энергия ресурслари билан таъминлаш, соҳага хусусий инвестицияни жалб қилиш орқали ишлаб чиқариш ҳажмларини инклюзив ошириш мақсадида чакана истеъмолчилар учун тарифларга тегишли ўзгаришлар киритилган тақдирда, уларнинг инфляция ва бошқа макроиқтисодий кўрсаткичларга таъсирлари қайта баҳоланади”.
Марказий банк ички ва ташқи иқтисодий шароитларда юзага келаётган ноаниқлик ва хатарлар кузатиб борилишини, янгиланган макроиқтисодий прогнозлар асосида пул-кредит шароитларига тегишли ўзгартиришлар киритилишини ҳам қайд этган.
Изоҳ (0)