Ўзбекистонда президент қарори асосида 2024 йил 1 февралдан бошлаб “Тадбиркорлик субъектларининг барқарорлик рейтинги” ташкил этилди. 31 январь куни Тошкент шаҳрида ўтказилган тақдимотда Савдо-саноат палатаси ва Солиқ қўмитаси масъуллари 300 нафар тадбиркорга янги тизим қандай ишлаши тўғрисида маълумот берди, дея хабар қилмоқда “Дарё” мухбири.
Рейтинг доирасида тадбиркорлик субъектларининг юқори барқарорлиги ААА, АА, А тоифалари билан, ўрта барқарорлиги БББ, ББ ва Б тоифалари билан аниқланади. Шу билан бирга, қониқарли барқарорликка CCC, CC ва C тоифалари, қуйи барқарорликка Д тоифаси берилади.
Солиқ қўмитаси раиси Шерзод Кудбиевнинг айтишича, барқарорлик рейтинги юқори бўлган тадбиркорлик субъектлари рағбатлантирилади.
“Рейтингни ташкил қилишда солиқ тўловчи томонидан биринчи навбатда қонун билан белгиланган фундаментал вазифаларини бажарилиши инобатга олинган. Бу камида 3та Б деган рейтингни олиб келади”, — деди қўмита раҳбари.
Солиқ қўмитаси бошқарма бошлиғи Ўктам Ражабов ААА тоифасини олган тадбиркорлик субъектларига қандай имтиёзлар берилишини маълум қилди.
“Уларга солиқ текширувлари ўтказилмайди. Қўшилган қиймат солиғидан ҳосил бўлган салбий фарқ суммасини бир кун муддатда қайтариб берилади.
Савдо-саноат палатаси раиси ўринбосари Умид Сафаров рейтинг баҳолаш мезонлари 23 та экани ва улар 3 та гуруҳга бўлинганини айтди.
“Улар — умумий, балларни камайтирувчи ва рағбатлантирувчи гуруҳлардир. Умумий гуруҳда 10 та мезон бўлиб, ҳар бирига 10 баллдан, жами 100 балл йиғиш мумкин. Масалан, корхона ходимининг ойлиги республикадаги энг кам иш ҳақидан кам бўлса, тадбиркорлик субъекти 5 баллидан айрилади. Ойлик миқдори 25 фоизга ошган бўлса, 2 балл, 25 фоиздан 50 фоизгача ўсган бўлса, 4 балл, 75 фоизгача 6 балл, 100 фоизгача бўлса, 8 балл, 100 фоиздан юқори бўлса, 10 балл қўшиб берилади”,—деди мутахассис.
Умид Сафаровнинг тушунтиришича, умумий баҳолаш мезонларида солиқ ҳисоботларини белгиланган муддатда тақдим этилгани учун ҳам 10 балл тақдим этилади.
“Иккинчиси балларни камайтирувчи гуруҳдир. Бунда 9 та ўлчов бор. Масалан, солиқ қарздорлиги молнинг ҳисобидан ундирилса ёки тадбиркорлик субъектларининг кредитор қарздорлигини 12 ой давомида суд орқали ундирувга қаратилган тақдирда баҳо 10 баллга камайтирилади. Учинчи гуруҳ — қўшимча балларни берувчи, яъни рағбатлантирувчи. Бунда тўртта ҳолатда тадбиркор 45 балл йиғиши мумкин. Агар ходимлар сони ўтган ҳисобот даврига нисбатан (ойлиги энг кам иш ҳақидан кўп бўлиши талаби билан) 10 фоизга ортса, 2 балл, 20 фоизга кўпайса, 4 балл билан баҳоланади. Ходимлар сони 50 фоиз ва ундан юқори кўрсаткичга орца, корхонага 15 балл берилади. Шу билан бирга, ҚҚС бир ойлик солиқ суммасининг ўртача миқдоридан 10 фоиз ошиқ тўланса, 10 балл билан баҳоланади. Худди шу принцип айланмадан олинадиган солиқлар учун ҳам белгиланган”, — деди раис ўринбосари.
Мулоқот чоғида мезонлар ишлашида инсон омили қатнашмаслиги, барчаси автоматик амалга оширилиши алоҳида таъкидланди. Яъни тадбиркор ҳисобот берса ёки тўлов қилганда унинг баллари ўзгариб боради ва бу жараён онлайн тарзда кечади.Яна бир муҳим жиҳати тадбиркорлик субъектининг рейтинги қуйи тоифага тушиб қолса ҳам унга нисбатан жазо чораси қўлланилмайди. Рейтинг фақат яхши натижага эришганларни рағбатлантириш учун ишлайди.
Мулоқотда Савдо–саноат палатаси раиси Даврон Ваҳобов Солиқ қўмитаси базасидаги тадбиркорлик субъектларининг молиявий ҳисоб-китоблари билан танишиб чиққанини айтди. Палата раҳбарининг таъкидлашича, бизнесда яширин иқтисодиёт улуши юқори ва бу рақобатда салбий таъсир қилмоқда.
“Шунақа тадбиркорлар борки, ходимларига 114 минг сўм ойлик тўларкан. Бизнесда тенг рақобат бўлиши керак. Рейтинг тизимида мезон қандай аниқлайди дейилса, масалан, Қашқадарё вилоятида 500 та корхона бор. Уларнинг ходимларига бераётган ўртача ойлиги кўриниб туради. Энг кам ойлик 1 миллион 50 минг сўм этиб белгиланган. Аммо ҳозир ҳеч ким Ўзбекистонда бир миллион сўмга ишламайдику”, — дейди Даврон Ваҳобов.
Тадбирда рейтингни белгилашда маҳсулот ва хизматларнинг идентификацион кодлари муҳимлиги эслатиб ўтилди. Кодлар орқали тадбиркор қайси соҳада фаолият юритаётгани, жами айланма маблағлари қанчалиги ва бошқа кўрсаткичлар автоматик баҳоланади.
Савдо-саноат палатаси матбуот хизматининг “Дарё”га маълум қилишича, юқорида назарда тутилган рағбатлантириш чоралари давлат корхоналари ҳамда устав капиталида 50 фоиз ва ундан ортиқ миқдорда давлат улуши мавжуд бўлган юридик шахсларга нисбатан татбиқ этилмайди.
Изоҳ (0)