Миллионлаб Ўзбекистон фуқаролари хорижда яшаб, меҳнат қилмоқда. Улар ҳар ой ишлаб топган пулларининг бир қисмини республикага қайтиб, оила аъзолари ва яқинларига жўнатиб туришади. Биз Profee.com пул ўтказмалари тизими билан биргаликда тадқиқот ўтказдик ва хориждан Ўзбекистонга пул ўтказишнинг қайси усуллари бугунги кунда долзарб эканлигини аниқладик.
Агар миграция ташкилотлари ва экспертларининг анча тарқоқ маълумотларини ўртача ҳисобласак, етти миллиондан ортиқ этник ўзбеклар ҳам, Ўзбекистон фуқаролигини олганлар ҳам Ўзбекистондан ташқарида яшайдилар. Айтилишича, ўзбек эркакларининг деярли учдан бир қисми хорижда ишлайди. Уларнинг аксарияти қишлоқ хўжалиги, қурилиш ва хизмат кўрсатиш соҳаларида мавсумий ишлар билан банд. Аммо юқори малакали ишчиларнинг сезиларли гуруҳи ҳам мавжуд. Улар тиббиёт, саноат ва ахборот технологиялари соҳаларида ишлайди.
Шуни таъкидлаш жоиз, айрим турдаги ишларга кириш виза шартлари, ишлашга рухсатномалар, тил билиш ва таълим талаблари каби турли омилларга боғлиқ бўлиши мумкин. Ўзбекистон Европа Иттифоқига аъзо эмас ва кўп нарса фаолият юритишга қарор қилинган Европадаги муайян давлатнинг қоидалари ва қонунларига боғлиқдир.
Халқаро пул ўтказмалари - Ўзбекистонга сармоя киритишнинг муҳим манбаидир
Ўзбекистонликлар Европада қаерда ва ким билан ишлашларидан қатъи назар, улар ўз она юртлари билан яқин оилавий ва ижтимоий алоқаларни сақлаб қолишади. Аксарият юртдошларимиз учун хорижда ишлаш Ўзбекистоннинг ўзида ўз оиласи ва келажагини таъминлашдир. Profee халқаро пул ўтказмалари тизимига кўра, ўзлаштириб, пул топаётган мамлакатларда қолганлар улуши 4-5 фоиздан ошмайди. Уларнинг барчаси у ёки бу йўл билан топган пулининг асосий қисмини Ўзбекистондаги оиласи ва яқинларига жўнатади.
Мамлакат иқтисодиёти кўп жиҳатдан бундай шахсий пул ўтказмаларига боғлиқ. Уларнинг республика ялпи ички маҳсулотидаги улуши 2022 йилда 21 фоизни ташкил этди, бу ўтган йилга нисбатан 60 фоизга кўпдир. Меҳнат мигрантлари томонидан Ўзбекистонга ўтказилган молиявий ресурсларнинг умумий ҳажми 16,9 миллиард АҚШ долларини ташкил этди. Ўзбекистонга пул ўтказмаларини жўнатувчиларнинг молиявий харажатлари бўлмаганда, бундан ҳам каттароқ бў лиши мумкин эди. Улар турли комиссиялар, тўловлар ва кўпинча хорижий валюталар ва сўмлар ўртасидаги унчалик қулай бўлмаган курслар билан боғлиқ. Profee экспертларининг фикрига кўра, пул ўтказмалари бўйича бундай йўқотишларнинг умумий миқдори ўртача 9% гача.
Шу билан бирга, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг барқарор ривожланиш мақсадларига кўра, халқаро пул ўтказмаларининг умумий қиймати 4 фоиздан ошмаслиги керак. Ташкилот прогнозларига кўра, бу кўрсаткичга яқин бир-икки йил ичида эришиш керак.
Шундай қилиб, агар БМТ учун мақбул бўлган ўтказма қиймати ва реал рақамлар ўртасидаги фарқни ҳисобга оладиган бўлсак, 2022 йилда ўзбекистонликлар мамлакатга халқаро пул ўтказмалари бўйича қарийб 430 миллион АҚШ долларини йўқотганлиги маълум бўлади.
Нима учун Ўзбекистон фуқаролари Ўзбекистонга пул ўтказмаларида пул йўқотишади?
Бундай йўқотишларнинг асосий сабаби Европа ва дунёнинг бошқа давлатларидан республикага пул ўтказаётганларнинг молиявий саводхонлиги йўқлигидир. Молиявий саводхонлик бюджетни режалаштириш қобилияти билан эмас, балки мавжуд имкониятларни билиш ва улардан фойдаланиш ва ўз молиявий хатти-ҳаракатларида амалга ошириш қобилияти билан боғлиқдир. Оддий қилиб айтганда, ўзбекистонликлар халқаро хусусий транзакцияларнинг замонавий имкониятларини эътиборсиз қолдириб ёки ҳатто билмай, ватандаги оила ва яқинларига пул ўтказишнинг эскирган усулларидан фойдаланишда давом этишади.
Бугунги кунда Ўзбекистонга пул ўтказишнинг қандай усуллари мавжуд?
Келинг, Европадан Ўзбекистонга пул жўнатишнинг машҳур турларини кўриб чиқайлик, уларнинг ижобий ва салбий томонларини билиб олайлик ва мақбул усулни аниқлашга ҳаракат қилайлик.
Банк ўтказмаси
Олдиндан изоҳлаб қўямиз, картадан картага Европадан Ўзбекистонга банклар орқали пул ўтказиб бўлмайди. Бундай ўтказма учун сиз банк ҳисобидан фойдаланишингиз керак. Қоидага кўра, халқаро банк ўтказмаси банклар ўртасида SWIFT хабар ўтказиш тизими орқали амалга оширилади. Бу ҳали ҳам жисмоний шахслар учун давлатлар аро пул жўнатишнинг машҳур усулларидан бири ҳисобланади. Гарчи бу жуда кўп ноқулайликлар билан боғлиқ.
Биринчидан, бу унча қулай эмас ва узоқ вақт талаб этади. Қоида тариқасида, сиз ҳисоб очилган банк филиалига ташриф буюришингиз керак. Онлайн пул ўтказмалари ҳар доим ҳам Европа банклари томонидан қўллаб-қувватланмайди. Бундай ҳолда, сиз махсус ариза ёзишга тайёр бўлишингиз керак, унда сиз пул ўтказмасини олувчининг ҳисоб рақамининг тўлиқ банк реквизитларини, шу жумладан унинг банкининг SWIFT кодини, шунингдек, пул ўтказмасини олувчининг Ўзбекистондаги яшаш манзилини кўрсатишингиз талаб қилинади. Бундай SWIFT коди ҳақидаги маълумот олувчининг банки томонидан тақдим этилади. Шундай қилиб, жўнатувчи нафақат кўп маълумот тўплаши керак, балки пул ўтказмасини олувчи ҳам керакли маълумотларни топиш ишини бажариши керак.
Иккинчидан, кўп вақт талаб этилади. Нафақат пул ўтказиш учун зарур бўлган маълумотларни қидириш, банкка бориш ва унинг филиалида навбатда туришга вақт сарфлашингиз керак, балки пул ўтказмасининг ўзи ҳам етти иш кунигача вақт олиши мумкин. Пул ўтказиш учун аризани тўлдиришда жуда эҳтиёт бўлишингиз керак, чунки агар хатолик юзага келса, пул жўнатувчи бу ҳақда фақат унинг ҳисобига пул қайтарилган пайтда билиб олади. Агар трансфер тезда амалга оширилиши керак бўлса-чи?
Учинчидан, банк ўтказмаси орқали пул жўнатиш анча қиммат. Бундай маблағларни ўтказиш учун тўлов миқдорига қараб, юзлаб еврога етиши мумкин. Банклар, шунингдек, бундай ўтказмаларга яширин тўловларни, ҳаво тўловларини, яъни арзимас хизматни, айтмоқчи, рад этиб бўлмайдиган хизмат учун ҳам қўядилар. Энг қизиғи, пул ўтказмасини олувчининг Ўзбекистондаги банки чет элдан ҳисобни тўлдириш учун комиссия олиши мумкин. Шу боис, Ўзбекистондаги ҳисоб рақамига қанча пул тушишини жўнатувчи ҳам, олувчи ҳам билмайди. Жуда ноаниқ.
Шуни ҳам унутмаслигимиз керакки, банклар Европа валюталарининг ўзбек сўмига курсини мустақил равишда белгилайди ва бу курс пул ўтказмасини жўнатувчи ёки олувчи кутган қийматдан сезиларли даражада фарқ қилиши мумкин.
Нақд пул ўтказмаларини жўнатиш хизмати
Western Union ёки “Moneyграм” каби хизматлар Европада жуда кенг тарқалган. Аммо улар билан пул йўқотиш муқаррар. Қоидага кўра, улар орқали картага пул ўтказиш мумкин эмас. Сизга энг яқин бўлган филиални топиб, иш вақтида ташриф буюриш учун вақтингиз борлигига ишонч ҳосил қилишингиз керак, бу ҳар доим ҳам қулай эмас. Нақд пул ўтказмалари тизими шундай тузилганки, сиз ўзингиз билан шундай компания офисига нақд пул олиб келишингиз, навбатда туришингиз, пул ўтказмалари маълумотларини, шу жумладан, олувчининг исми ва Ўзбекистондаги яшаш манзилини тўлдиришингиз, ҳамда кейин пул етказиб берилиши учун бир неча кун кутишунгиз керак бўлади. Шунингдек, бундай хизматнинг филиалида ёки ҳамкор офисида пулни олиш керак бўлади. Бундай хизматларнинг комиссиялари банк хизматлари билан таққосланади, чунки компаниялар офислар ва шериклар тармоғини сақлаш учун катта харажатларни талаб қилади. Шундай қилиб, нақд пул ўтказмасини мураккаб ҳаракатлар, вақт ва молиявий харажатларни талаб қилувчи анахронизм деб ҳисоблаш мумкин.
Аммо пул маблағларини юборишнинг ушбу ноқулай усулларининг бошқача йўли ҳам мавжуд. Пулни картадан картага фоизсиз ўтказиш онлайн пул жўнатиш имконини берувчи ихтисослаштирилган замонавий финтеч хизматлари ёрдамида амалга оширилиши мумкин. Қулай, осон ва ҳамёнбоп йўл - Profee халқаро пул ўтказмалари тизимидир.
Ўзингиз баҳо беринг, Profee сизга чет элдан пул маблағларини Ўзбекистон банкининг Humo ёки УзCард картасига комиссиясиз ўтказиш имконини беради. Бундан ташқари, рақобатчилардан фарқли ўлароқ, хизмат нафақат биринчи ўтказма учун, балки умуман барча ўтказмалар учун комиссия олинмайди. Шунингдек, компания томонидан ишлаб чиқилган валюта курси мониторинги тизими туфайли фойдаланувчи ҳар доим энг қулай валюта курсини олади. Лекин бу ҳаммаси эмас. Европадан Ўзбекистонга биринчи пул ўтказмаси учун Profee махсус промо курсни тақдим этади. Яъни, у шундоқ ҳам қулай бўлган валюта курсидан ҳам унумлироқ.
Profee билан пул жўнатиш жуда оддий ва қулай. Бунинг учун интернетга уланган смартфон ва исталган Европа банкининг картаси талаб қилинади. Сиз исталган жойдан, навбат кутмасдан ёки банк офисига ёки нақд пул жўнатиш тизимига бориш учун вақтни беҳуда сарфламасдан, куну тун пул жўнатишингиз мумкин. Пул ўтказиш учун сиз iOS ва Android иккала иловасидан, шунингдек, компаниянинг веб-сайтидан фойдаланишингиз мумкин. Мижозларга йўналтирилган оддий интерфейс сизга сайтга ташриф буюриш ёки Profee иловасини юклаб олишдан тортиб барча керакли босқичларни атиги 5-7 дақиқада босиб ўтишга ва ҳатто илгари бундай хизматлардан фойдаланмаганларга ҳам муваффақиятли пул жўнатиш имконини беради.
Profeeъда фоизсиз пул ўтказмаси ҳаммаси эмас. Пул маблағларини етказиб бериш тезлиги ажойиб! Халқаро тўлов инфратузилмасининг минимал иштироки туфайли Profee пулни Европадан Ўзбекистонга деярли бир зумда етказиб беради. Тизимдаги ўтказмаларнинг 98% дан ортиғи икки дақиқадан кўп бўлмаган вақт ичида амалга оширилади. Албатта, агар сиз картадан картага пул ўтказилганда, бу табиийдир. Агар сиз пулни Apple Pay ва Google Pay орқали бевосита Profee иловасида юборсангиз ҳам, пул тез етказиб берилади.
Аммо Profee билан сиз нафақат Европадан Ўзбекистонга пул ўтказишингиз, балки пул ўтказмалари бўйича ҳам пул ишлашингиз мумкин. Profee да рўйхатдан ўтган ва пул ўтказмасини юборган ҳар бир киши дўстлари билан бўлишиш мумкин бўлган ҳаволани олади. Бундай ҳаволадан фойдаланган ҳолда рўйхатдан ўтган ва 100 евро ёки ундан ортиқ пул ўтказмасини юборган ҳар бир киши учун ҳавола эгаси 10 евро мукофот олади. Profee реферал дастурининг афзаллиги шундаки, таклиф этилган дўстлар сони ва шунинг учун хизмат мижози бўлиш учун мукофот чекланмаган! Profee ни тавсия қилиш осон ва оддий, хизматни тавсия қилиб қўйиб, нимадир ўхшамади деб уялиб қолишнинг ҳожати йўқ. Чунки, Profeeъдан фойдаланиш қулай ва ҳамёнбоп.
Profee орқали картадан картага фоизсиз пул ўтказмасини қандай юбориш мумкин?
Мана кичик кўрсатма.
- Profee иловасини юклаб олинг ёки Profee.com сайтига киринг. Телефонингизга юборилган SMS-хабар билан рўйхатдан ўтинг. Рўйхатдан ўтишда сиз ўзингиз ҳақингизда асосий маълумотларни тақдим этишингиз керак: исмингиз, туғилган санангиз, электрон почта манзилингиз, фуқаролигингиз ва Европада яшаш манзилингиз.
- Иловадаги калкуляторда пул жўнатаётган мамлакатни, евро ёки миллий валютадаги миқдорни танланг (масалан, Польша злотиси, Швеция крони ёки Британия фунти). Кейин қабул қилувчи мамлакатни танланг. Бизда бу Ўзбекистон. Аммо Profee дунёнинг яна 60 та давлатига пул юборади. Тизим автоматик равишда суммани ўзбек валютасида айни пайтда энг қулай курс бўйича қайта ҳисоблаб чиқади.
Шунингдек, калкуляторда сиз Profeeъга биринчи марта пул ўтказаётган бўлсангиз, қайта ҳисоб-китоб махсус промо ставкаси бўйича амалга оширилганлигини кўрасиз. Шуни ёдда тутингки, сўмларда кўрсатилган миқдор якуний ҳисобланади. Сизнинг пул ўтказмангизни олувчига етказиладигани айнан шу миқдорни ташкил этади. Profee ҳеч қандай қўшимча тўлов ёки комиссия олмайди. Ҳаммаси иложи борича шаффоф!
- Кейин пул ўтказмасини олувчининг Humo ёки УзCард картаси реквизитларини тўлдиринг. Унинг карта рақами ва картада кўрсатилганидек исм шарифини тўлдириш керак ҳалос. Айтганча, сиз Visa картасига ҳам. Агар у кобейж карта бўлса, пул ўтказишингиз мумкин. Яъни, бундай карталарда Ўзбекистон миллий тўлов тизимлари Humo ёки УзCард логотиплари ҳамда Visa ёки Mastercard логотиплари мавжуд бўлиши керак.
Кейин Европа банк картангиз маълумотларини киритинг ёки Apple Pay, Google Pay орқали тўланг. Бундан ташқари, СEPA ёки Sofort орқали ҳисобингиздан пул юборишингиз ҳам мумкин.
- Кейинги босқичда барча ўтказма маълумотларини текширинг, “Юбориш” тугмасини босинг ва Европа банкингиз телефонингизга юборадиган SMS-хабардаги код ёрдамида пул ўтказмасини олувчи фойдасига дебетни тасдиқланг.
Бўлди, трансфер юборилди ва бир неча дақиқа ичида етказилади. Profee иловасини юклаб олинг ва Ўзбекистондаги оила ва яқинларингизда Европадан фойдали, тез ва ишончли пул ўтказмаларини юборинг.
Шериклик ҳуқуқи асосида.
Изоҳ (0)