“Миллиардер” сўзини эшитишимиз билан кўз олдимизга шахсий самолётлар, қимматбаҳо спорт автомобиллари ва, албатта, ҳашаматли яхталар келади. Аммо, тарих шуни кўрсатадики, кўплаб муваффақиятли тадбиркорлар ҳаётнинг бундай қувончларини ўзларининг “топ рўйхати”га киритмаган. Капитални тежаш ва оқилона сармоя қилиш дунёдаги энг бой ва энг нуфузли одамлар томонидан қўлланилган асосий қоида ҳисобланади.
Генриетта Грин
Генриетта Грин ҳақли равишда тарихдаги энг бой аёл бўлишдан ташқари яна бир нечта унвонларга сазовор бўлган, хусусан, “Уолл-стрит жодугари”, “Уолл-стрит қироличаси” ва Гиннеснинг рекордлар китобига “энг зиқна ва очкўз” сифатида кирган. Гринлар оиласи бадавлат эди, шунинг учун аёл (1834 йилда туғилган) болалигидан молия оламига шўнғийди. Хатарлардан қўрқмасдан, отасининг бойлигини фойдали тарзда сармоя қилади ва муваффақиятга эришади. Унинг омади ва маҳорати айниқса ҳайратланарли эди, чунки 19-асрда эркаклар бошчилигидаги молия оламида аёлларга ўрин йўқ деб ишонилган. Бироқ Генриетта Грин исрофгарчиликка бўлган нафрати билан ҳам машҳур бўлган, бу баъзида зиқналикка ҳам олиб келган. Унинг шахсий мулки бўлмаган, аёл солиқ тўламаслик учун пансионатларда яшашни афзал кўради. Унинг ягона кийими қора кўйлак ва қора шляпа эди, кийимини фақат бир ҳолатдагина — доғ босиб кетганда ювиш мумкин эди.
У буни совун ва иссиқ сувни тежаш билан изоҳлайди. Айтганча, Генриетта Грин иситиш тизимидан фойдаланмаган. Энг ҳайратланарли воқеа оёғини жароҳатлаган Генриеттанинг ўғли билан боғлиқ. Даволашга пул сарфламаслик учун онаси болани текин касалхонага олиб боради. Шифокорлар аёлга пулли муолажа тавсия қилади, бироқ у рад этиб, ўғлини ўзи даволашга қарор қилади. Натижада болада гангрена пайдо бўлиб, оёғини кесишга тўғри келган.
Уоррен Баффет
Уоррен Баффет дунёнинг энг бой одамлари рўйхатида 7-ўринни эгаллаб турибди ва 2022 йил бошидан бери пул йўқотмаган, ҳаттоки капиталини кўпайтиришга муваффақ бўлган ягона миллиардер саналади. Уоррен Баффет ҳозир 91 ёшда ва молия оламининг тирик афсонаси ҳисобланади. У ўзининг биринчи акцияларини 11 ёшида сотиб олади ва дарҳол ўз тажрибасига асосланиб, уни бутун ҳаёти давомида бошқарадиган қоидани шакллантиради: қимматли қоғозларни сотиб олиш ва кутиш керак, уларни фақат нарх аввалгисидан бир неча баравар юқори бўлганда сотиш лозим.
32 ёшида Уоррен Баффет аллақачон миллионерга айланган эди, 80 йилларда миллиардерга айланади, 2008 йилда эса у Ер юзидаги энг бой одам унвонини олади. Аммо бундай мисли кўрилмаган муваффақият биз ўрганиб қолган миллиардерларнинг пулга бўлган муносабатига зид эди, чунки унинг асосий қоидаси топган пулини юз фоиз тежаш, сарфламаслик, балки бюджетни янада оширишга инвестиция қилиш эди.
Миллиардер 1958 йилда сотиб олган эски уйида яшайди, “thrity” — тежамкор давлат рақами бўлган эски машина ҳайдайди ва фастфудда овқатланишни афзал кўради. Биржа нархлари пасайиб кетганидан хабар топгач, гамбургерни бир долларга арзонроқ сотиб олгани ҳам кўпчиликни ҳайратда қолдирган. Фақат хайрия ишлари бундан мустасно — миллиардер бошқа одамларга моддий ёрдам беришни “дунёдаги энг оддий иш” деб атайди.
Жон Пол Гетти
1957 йилда Жон Пол Гетти Forbes журналига кўра дунёдаги энг бой одамга айланади. Нефть магнати ўз бинесини отасининг пулига кичик ер участкасини сотиб олишдан бошлайди, кейинчалик бу ҳудудда нефть конлари топилади, бу эса йигитнинг биринчи ютуғига олиб келади. Жон Пол Гетти инқирозлар пайтида ажойиб инстинкт ва пул ишлаш қобилиятига эга эди: у Биринчи жаҳон урушидан кейин ҳам, Буюк депрессия даврида ҳам бунинг уддасидан чиқади.
Ўзининг ажойиб муваффақиятига қарамай, миллиардер пул сарфлашда оқилона ёндашуви билан ҳам машҳур эди. Эркак ўз вилласига таксофонлар ўрнатган, шунда меҳмонлар ва ходимлар қўнғироқлар учун уй эгаси ҳисобидан эмас, балки ўзлари тўлашлари керак эди.
Унинг қанчалик зиқналиги набираси, 16 ёшли Жон Пол Гетти III ни ўғирлаб кетишганда яққол кўринади. Талаб қилинган пул дастлаб 17 миллион доллар эди, аммо бу пулни тўлаш миллиардер учун “даҳшатли исрофгарчилик” бўлиб туюлади. Аммо йигитчанинг кесилган қулоғи ва соч толаси хасис бобога таъсир қилади, у 3 миллион доллар тўлашга рози бўлади, лекин бир шарт билан: 2,2 миллион долларни ўз ҳисобидан, қолган 800 мингни ўғлига йилига 4 фоиз билан қарзга беради.
Ўғирланган набираси қўйиб юборилгач, пул ундириш мақсадида ўғриликни режалаштирган деб гумон қилиб, набираси билан гаплашмай қўяди.
Ингвар Кампрад
1943 йилда ўша пайтда атиги 17 ёшда бўлган швециялик йигит дунёга машҳур IKEA компаниясига асос солади. Ингвар Кампрад ҳашаматга бефарқ эди ва энг муҳими, буни умуман яширмасди. Унинг тежамкор ёндашуви мебелдан тортиб чой пакетларигача бўлган ҳамма нарсага тегишли эди. У ишлатилган чой шамаларини ташлаб юбормасди, балки ранги қолмагунча ишлатарди.
Худди шу нарса соч турмаги учун ҳам амал қилган — миллиардер сочини фақат энг тежамкор салонларда калталатган, арзон ресторанларда овқатланган ва, албатта, фақат эконом-классда учган. қолаверса, меҳмонхона белгисидаги юлдузлар сони 3 тадан ошмаслиги керак эди.
Иш масаласида ҳам Ингвар Кампрад жуда қаттиққўл бўлган. Ходимлар ҳужжатларни қоғознинг ҳар икки томонига чоп этишлари керак эди. Менежер солиқларга бўлган фоизларни минималлаштиришга ҳаракат қилишар, кўпинча баъзиларини четлаб ўтишарди.
Сергей Брин
Дунёга машҳур Google компанияси асосчиси, АҚШ фуқароси Сергей Брин ҳам исрофгарчилик ва дабдабали турмуш тарзини хушламайди. Унинг ҳаётидаги муҳим воқеа Стенфордда Ларри Пейж билан учрашиш эди: талабалар биргаликда интернетда ташриф буюрилган сайтларни қандай саралашни аниқлайди, чунки тахминларга кўра, энг машҳурлари энг фойдали бўлиши керак эди.
Бизнес-режа тузган йигитлар яқинлари кўмагида сармоядор топиб, керакли миқдордаги маблағни йиғишади. 2004 йилда кичик алгоритм асосида ихтиро қилинган Google компанияси 20 миллиард доллардан ортиққа баҳоланган.
Бугунги кунда Сергей Бриннинг шахсий бойлиги 109 миллиард долларга баҳоланмоқда ва ҳар бир янги рекламадан сўнг ўсишда давом этмоқда. Бироқ миллиардер кундалик масалаларда, масалан, ташқи кўринишига унчалик эътибор бермайди. Унинг номи билан аталган яхталари ёки улкан қасрлари йўқ. У уч хонали квартирада яшайди ва ўрта тоифадаги Toyota машинасини бошқаради, метродан ҳам тез-тез фойдаланади. Унинг севимли кийими бу — футболка.
Миллиардер бир вақтлардаги одатига кўра дўкондаги нархларга қараб нарса сотиб олишини айтади, гарчи у бу одатидан бир неча бор қутулишга ҳаракат қилса ҳам.
Изоҳ (0)