Пойтахтимизда аҳолига қулай шароитлар яратиш, шаҳардаги экологик вазиятни яхшилаш мақсадида ер усти жамоат транспорти тизимини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Сўнгги йилларда шаҳарда янги жамоат транспорти йўналишлари ишга туширилди, мавжуд автобуслар модернизация қилинди, жамоат транспорти тизимини бошқариш ва мониторинг қилишнинг янги технологиялари жорий этилди.
Бугунги кунда Тошкент шаҳрида 5 млн нафар аҳоли мавжуд бўлиб (доимий истиқомат қилувчи – 3,02 млн, кунлик шаҳарга келиб-кетувчи – 1,5 млн, вақтинчалик яшовчи – 0,48 млн), шундан мобил (ҳаракатдаги) аҳоли сони ўртача 3,5 млн кишини (шундан 1,8 млн иш билан банд аҳоли, 0,4 млн талабалар, 0,5 млн ўқувчилар ва 0,8 млн бошқалар) ташкил қилади.
Ўтказилган таҳлилларга (транспорт макромодели) кўра, пойтахтдаги мобил аҳолининг кунлик ҳаракатланиш (қатнов) сони ўртача 9 млнтани ташкил этиб, шундан 6 млн қатнов транспортда амалга оширилади.
Транспортда амалга оширилаётган қатновларнинг 1,7 млн (28 фоиз) жамоат (автобус, метро) транспортига (2022 йилда 0,8 млнта), 4,3 млн енгил автотранспортга тўғри келмоқда.
Пойтахтнинг транспорт воситалари доимий ҳаракатланадиган асосий 73 та кўчаларининг узунлиги 472 кмни ташкил этиб, ўртача 380-400 мингта автотранспорт ҳаракатланишига мўлжалланган.
Шаҳарда кун давомида ўртача 1 миллионга яқин автотранспорт (770 мингта – рўйхатдан ўтган, 200 мингта кириб-чиқади) ҳаракатланиб, асосий кўчаларга 2 баробар кўп юклама тушмоқда.
Таҳлилларга кўра, битта енгил автотранспорт воситасида бир кунда ўртача 4,3 та йўловчи, битта автобусда эса ўртача 580 та йўловчи ташилмоқда (автобуснинг енгил автотранспортга нисбатан самарадорлиги 135 баробар).
Сўнгги йилларда пойтахт аҳолисини транспортга бўлган эҳтиёжини қондириш, кўчаларда жамоат транспорти устуворлигини таъминлашга қаратилган комплекс чора-тадбирларни назарда тутувчи бир қатор президент фармони ва қарорлари қабул қилинди.
Хусусан, 2022 йилда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПҚ-111 сонли, 2023 йилда эса ПҚ-59 сонли қарорлари билан тизим ислоҳотлари, мақсадли кўрсаткичлар ҳамда ислоҳолларни амалга ошириш механизмлари тасдиқлаб берилди. Мазкур қарорларда белгиланган вазифалар ижроси доирасида сўнгги йилларда жамоат транспортини ислоҳ қилиш юзасидан қатор йирик лойиҳалар амалга оширилди.
Жумладан, 2022 йилда Тошкент шаҳри учун 200 дона ўрта сиғимли SAЗ ЛЕ 60 русумли ва 190 дона катта сиғимли MAN русумли автобуслар ва илк бор 20 дона замонавий электробуслар харид қилинди.
2023 йилда эса шаҳар жамоат транспорти ҳаракат таркибини мукаммал янгилаш юзасидан амалга оширилган лойиҳалар натижасида қўшимча 1 000 дона автобуслар харид қилинди.
Жумладан, метан газ ёқилғисида ҳаракатланувчи 500 та катта сиғимли “ЙOUTОНГ” ва 200 та ўта катта сиғимли “КINGЛОНГ” автобуслари ҳамда 302 та “ЙOUTОНГ” электробуслари олиб келинди.
Натижада автобуслар сони сўнгги 2 йилда 2 баробарга (1 959 та), ҳаракат таркибининг ўртача сиғими эса 74 фоизга (155 минг нафар йўловчи) ошди.
Бугунги кунда мазкур автобусларни илмий асосланган янги ташкил этилган йўналишлар тармоғида тасарруф этилмоқда. 2021 йилда йўналишлар тармоғи 144 тани ташкил этган бўлса, 2023 йилда пойтахтнинг барча тураржой мавзеларини тўлиқ қамраб олиш мақсадида, жамоат транспорт тизимини ва унинг барча турларини узвий боғлаган ҳолда жамоат транспортининг тубдан янги йўналишлар тармоғи ишлаб чиқилди.
Ушбу йўналишлар тармоғи 4 турдаги 167 та йўналишлардан иборат (101 та боғловчи, 14 та халқа, 11 та магистрал ва 41 та етазиб берувчи). Мазкур йўналишлар брутто-шартнома тизими асосида фаолият кўрсатилиши йўлга қўйилди.
Ҳозирда янги брутто-шартнома тизими асосида фаолият кўрсатаётган йўналишлар сони 167 тани, жадваллар сони эса 1 638 тани ташкил этмоқда.
Тошкент шаҳрининг агломерация ҳудудларини шаҳар билан боғловчи 21 та автобус йўналишлари ташкил этилди (Қибрай тумани, Тошкент тумани, Янгийўл шаҳри, Зангиота тумани, Янги бозор, Ғишт кўприк, Келес, ТошGREС, Минерал сувлар).
Шунингдек, янги иш ўринларини яратиш ва техник имкониятларини ошириш мақсадида 2 572 та қўшимча ишчи ўринлари яратилиб, шу йилнинг январь сентябрь ойларида 2 053 та ҳайдовчи қайта ўқитиш орқали ишга жалб этилди.
Шунингдек, 2022 йилда ҳайдовчиларнинг ўртача ойлик иш хақи 2,5-3,0 млн сўмни ташкил этган бўлса, олиб борилган ислоҳотлар натижасида 2023 йилда ҳайдовчиларнинг ўртача ойлик иш хақи фонди 6,5-7,0 млн сўмни ташкил этмоқда.
Амалга оширилган ишлар натижасида:
– автобуслар оралиқ интервали 2-3 баробарга қисқариб, ҳозирда 8-10 дақиқани ташкил этди (олдин 18-20 дақиқа бўлган);
– кунлик йўловчи оқими 1,7 бараварга кўпайиб, 1 млн. нафарга етди (илгари кунига 650 минг йўловчи ташилган);
– пойтахтга кириб келадиган аҳолининг шаҳар марказига етиб бориш вақти 45 дақиқадан 30 дақиқагача қисқарди (кунига пойтахтга 900 мингдан ортиқ аҳоли жамоат транспортида кириб келади).
– йўналишлар масофаси ўртача 18 кмдан 12 кмгача, йўналишларнинг умумий масофаси 2 666 кмдан 2 039 кмга қисқартириш ҳисобига жамоат транспорти ўртача тезлигини 18 км/соатдан 21 км/соатга кўтаришга эришилди.
– 2020 йилда шаҳар жамоат транспортида автоматлаштирилган тўлов тизимидан 45 244,4 минг йўловчи фойдаланган бўлса, 2023 йилда 78 515,3 минг ёки 173,5 фоизга, тушум 28,4 млрд сўмдан 98,6 млрд сўмга ёки қарийиб 347,2 фоизга ошишига эришилган.
– электрон тўловлар умумий тушумдаги улуши 60 фоизни ташкил этмоқда.
Мамлакатимиз пойтахтида аҳолига қулай шароит яратиш, автомобиллар ҳаракатини тартибга солиш ва атмосферага зарарли моддалар чиқарилишини камайтириш асосий вазифалардан бири ҳисобланади. Ушбу мақсадга эришиш учун шаҳарда жамоат транспорти тармоғи фаол ривожланмоқда, янги метро йўналишлари барпо этилмоқда, автобус йўналишлари тармоғи кенгаймоқда.
Шунингдек, Тошкент шаҳрида транспорт тизимини бошқаришнинг контактсиз карталар ёрдамида йўл ҳақини тўлаш тизими, жамоат транспорти ҳаракати тўғрисидаги маълумотларни акс эттирувчи электрон таблолар, мониторинг ва йўналишни режалаштириш бўйича онлайн хизматлар каби замонавий технологиялар фаол жорий этилмоқда.
Бундай саъй-ҳаракатлар самарасида Тошкент шаҳри аҳолиси шаҳар бўйлаб саёҳат қилишнинг янада қулай ва экологик тоза йўлларига эга бўлмоқда, бу эса, умуман олганда, аҳоли турмуш сифатини яхшиламоқда.
Изоҳ (0)