Poytaxtimizda aholiga qulay sharoitlar yaratish, shahardagi ekologik vaziyatni yaxshilash maqsadida yer usti jamoat transporti tizimini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda.
So‘nggi yillarda shaharda yangi jamoat transporti yo‘nalishlari ishga tushirildi, mavjud avtobuslar modernizatsiya qilindi, jamoat transporti tizimini boshqarish va monitoring qilishning yangi texnologiyalari joriy etildi.
Bugungi kunda Toshkent shahrida 5 mln nafar aholi mavjud bo‘lib (doimiy istiqomat qiluvchi – 3,02 mln, kunlik shaharga kelib-ketuvchi – 1,5 mln, vaqtinchalik yashovchi – 0,48 mln), shundan mobil (harakatdagi) aholi soni o‘rtacha 3,5 mln kishini (shundan 1,8 mln ish bilan band aholi, 0,4 mln talabalar, 0,5 mln o‘quvchilar va 0,8 mln boshqalar) tashkil qiladi.
O‘tkazilgan tahlillarga (transport makromodeli) ko‘ra, poytaxtdagi mobil aholining kunlik harakatlanish (qatnov) soni o‘rtacha 9 mlntani tashkil etib, shundan 6 mln qatnov transportda amalga oshiriladi.
Transportda amalga oshirilayotgan qatnovlarning 1,7 mln (28 foiz) jamoat (avtobus, metro) transportiga (2022 yilda 0,8 mlnta), 4,3 mln yengil avtotransportga to‘g‘ri kelmoqda.
Poytaxtning transport vositalari doimiy harakatlanadigan asosiy 73 ta ko‘chalarining uzunligi 472 kmni tashkil etib, o‘rtacha 380-400 mingta avtotransport harakatlanishiga mo‘ljallangan.
Shaharda kun davomida o‘rtacha 1 millionga yaqin avtotransport (770 mingta – ro‘yxatdan o‘tgan, 200 mingta kirib-chiqadi) harakatlanib, asosiy ko‘chalarga 2 barobar ko‘p yuklama tushmoqda.
Tahlillarga ko‘ra, bitta yengil avtotransport vositasida bir kunda o‘rtacha 4,3 ta yo‘lovchi, bitta avtobusda esa o‘rtacha 580 ta yo‘lovchi tashilmoqda (avtobusning yengil avtotransportga nisbatan samaradorligi 135 barobar).
So‘nggi yillarda poytaxt aholisini transportga bo‘lgan ehtiyojini qondirish, ko‘chalarda jamoat transporti ustuvorligini ta’minlashga qaratilgan kompleks chora-tadbirlarni nazarda tutuvchi bir qator prezident farmoni va qarorlari qabul qilindi.
Xususan, 2022-yilda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-111 sonli, 2023-yilda esa PQ-59 sonli qarorlari bilan tizim islohotlari, maqsadli ko‘rsatkichlar hamda islohollarni amalga oshirish mexanizmlari tasdiqlab berildi. Mazkur qarorlarda belgilangan vazifalar ijrosi doirasida so‘nggi yillarda jamoat transportini isloh qilish yuzasidan qator yirik loyihalar amalga oshirildi.
Jumladan, 2022-yilda Toshkent shahri uchun 200 dona o‘rta sig‘imli SAZ LE 60 rusumli va 190 dona katta sig‘imli MAN rusumli avtobuslar va ilk bor 20 dona zamonaviy elektrobuslar xarid qilindi.
2023-yilda esa shahar jamoat transporti harakat tarkibini mukammal yangilash yuzasidan amalga oshirilgan loyihalar natijasida qo‘shimcha 1 000 dona avtobuslar xarid qilindi.
Jumladan, metan gaz yoqilg‘isida harakatlanuvchi 500 ta katta sig‘imli “YOUTONG” va 200 ta o‘ta katta sig‘imli “KINGLONG” avtobuslari hamda 302 ta “YOUTONG” elektrobuslari olib kelindi.
Natijada avtobuslar soni so‘nggi 2 yilda 2 barobarga (1 959 ta), harakat tarkibining o‘rtacha sig‘imi esa 74 foizga (155 ming nafar yo‘lovchi) oshdi.
Bugungi kunda mazkur avtobuslarni ilmiy asoslangan yangi tashkil etilgan yo‘nalishlar tarmog‘ida tasarruf etilmoqda. 2021 yilda yo‘nalishlar tarmog‘i 144 tani tashkil etgan bo‘lsa, 2023 yilda poytaxtning barcha turarjoy mavzelarini to‘liq qamrab olish maqsadida, jamoat transport tizimini va uning barcha turlarini uzviy bog‘lagan holda jamoat transportining tubdan yangi yo‘nalishlar tarmog‘i ishlab chiqildi.
Ushbu yo‘nalishlar tarmog‘i 4 turdagi 167 ta yo‘nalishlardan iborat (101 ta bog‘lovchi, 14 ta xalqa, 11 ta magistral va 41 ta yetazib beruvchi). Mazkur yo‘nalishlar brutto-shartnoma tizimi asosida faoliyat ko‘rsatilishi yo‘lga qo‘yildi.
Hozirda yangi brutto-shartnoma tizimi asosida faoliyat ko‘rsatayotgan yo‘nalishlar soni 167 tani, jadvallar soni esa 1 638 tani tashkil etmoqda.
Toshkent shahrining aglomeratsiya hududlarini shahar bilan bog‘lovchi 21 ta avtobus yo‘nalishlari tashkil etildi (Qibray tumani, Toshkent tumani, Yangiyo‘l shahri, Zangiota tumani, Yangi bozor, G‘isht ko‘prik, Keles, ToshGRES, Mineral suvlar).
Shuningdek, yangi ish o‘rinlarini yaratish va texnik imkoniyatlarini oshirish maqsadida 2 572 ta qo‘shimcha ishchi o‘rinlari yaratilib, shu yilning yanvar-sentyabr oylarida 2 053 ta haydovchi qayta o‘qitish orqali ishga jalb etildi.
Shuningdek, 2022 yilda haydovchilarning o‘rtacha oylik ish xaqi 2,5-3,0 mln so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, olib borilgan islohotlar natijasida 2023 yilda haydovchilarning o‘rtacha oylik ish xaqi fondi 6,5-7,0 mln so‘mni tashkil etmoqda.
Amalga oshirilgan ishlar natijasida:
– avtobuslar oraliq intervali 2-3 barobarga qisqarib, hozirda 8-10 daqiqani tashkil etdi (oldin 18-20 daqiqa bo‘lgan);
– kunlik yo‘lovchi oqimi 1,7 baravarga ko‘payib, 1 mln. nafarga yetdi (ilgari kuniga 650 ming yo‘lovchi tashilgan);
– poytaxtga kirib keladigan aholining shahar markaziga yetib borish vaqti 45 daqiqadan 30 daqiqagacha qisqardi (kuniga poytaxtga 900 mingdan ortiq aholi jamoat transportida kirib keladi).
– yo‘nalishlar masofasi o‘rtacha 18 kmdan 12 kmgacha, yo‘nalishlarning umumiy masofasi 2 666 kmdan 2 039 kmga qisqartirish hisobiga jamoat transporti o‘rtacha tezligini 18 km/soatdan 21 km/soatga ko‘tarishga erishildi.
– 2020 yilda shahar jamoat transportida avtomatlashtirilgan to‘lov tizimidan 45 244,4 ming yo‘lovchi foydalangan bo‘lsa, 2023 yilda 78 515,3 ming yoki 173,5 foizga, tushum 28,4 mlrd so‘mdan 98,6 mlrd so‘mga yoki qariyib 347,2 foizga oshishiga erishilgan.
– elektron to‘lovlar umumiy tushumdagi ulushi 60 foizni tashkil etmoqda.
Mamlakatimiz poytaxtida aholiga qulay sharoit yaratish, avtomobillar harakatini tartibga solish va atmosferaga zararli moddalar chiqarilishini kamaytirish asosiy vazifalardan biri hisoblanadi. Ushbu maqsadga erishish uchun shaharda jamoat transporti tarmog‘i faol rivojlanmoqda, yangi metro yo‘nalishlari barpo etilmoqda, avtobus yo‘nalishlari tarmog‘i kengaymoqda.
Shuningdek, Toshkent shahrida transport tizimini boshqarishning kontaktsiz kartalar yordamida yo‘l haqini to‘lash tizimi, jamoat transporti harakati to‘g‘risidagi ma’lumotlarni aks ettiruvchi elektron tablolar, monitoring va yo‘nalishni rejalashtirish bo‘yicha onlayn xizmatlar kabi zamonaviy texnologiyalar faol joriy etilmoqda.
Bunday sa’y-harakatlar samarasida Toshkent shahri aholisi shahar bo‘ylab sayohat qilishning yanada qulay va ekologik toza yo‘llariga ega bo‘lmoqda, bu esa, umuman olganda, aholi turmush sifatini yaxshilamoqda.
Izoh (0)