Агар ўзбек санъаткорлари Гиннеснинг рекордлар китобига киритиладиган бўлса, илк номзод, шубҳасиз, Ўткир Сиддиқов бўлган бўларди. Чунки у ҳаётлик чоғида 250 дан ортиқ турли шаҳарларда гастрол сафарларида бўлиб, 8 мингга яқин концертларга бошловчилик қилган. Агар сеансларни умумий ҳисоблайдиган бўлсак, бу рақамлар яна бир неча мингга ортиши шубҳасиз. Устоз ижодкорни охирги марта ўлимидан тўрт кун аввал, Аваз Охун концертининг илк кунида кўрдик. У анча кексайиб қолган, аммо доимгидек чиройли либосда эди. Аммо ўша куни уни саҳнага чиқаришмади. Чунки унинг соғлиғи ёмонлашганди. Сухандон 20 ноябрь куни 78 ёшида ҳаётдан кўз юмди.
Келинг, эллик беш йиллик фаолияти давомида ўзбек санъатига муносиб ҳисса қўшган ижодкорни биргаликда хотирлаймиз.
Раис ўғлининг санъатга қизиқиши
Ўткир Сиддиқов 1945 йили Тошкент шаҳрида таваллуд топган. Отаси Сиддиқ ака жамоа хўжалигида бошқарув раиси, онаси Назминисо опа эса бошланғич синф ўқитувчиси бўлган. Унинг бобоси донғи кетган полвонлардан бири бўлган. Ўткир Сиддиқовнинг оиласида санъаткорлар бўлмаса-да, у болаликдан санъатга қизиққан. У халқ тилида айтганда раиснинг ўғли бўлса-да, оилада эрка фарзанд бўлмаган. Узоқ йил оилада ёлғиз фарзанд бўлган, 15 ёшида синглиси дунёга келган.
— Ота ҳовлимиз ҳозирги Novza метроси яқинида бўлган. У пайтлари у ерлар кенг далалардан иборат эди. Отам раҳматли хўжаликни ташкиллаштиришга ҳисса қўшгани учун кейинчалик уни раис этиб сайлашган. Оиламизда санъаткорлар бўлмаган, аммо онам раҳматли рубобни чалишни яхши кўрарди. Маҳалламизда ҳам санъаткорлар кўплиги учун бу соҳани эгаллашим қийин бўлмаган, — деганди Ўткир Сиддиқов интервьюларининг бирида.
“Қўлимга микрофон ололмай қолдим”
Ўткир Сиддиқовнинг ҳаёти саҳнадаги қиёфасидан умуман фарқ қилмасди. У ҳар нарсага маданият ва ўта нозиклик билан ёндашар, бақир-чақир унга бегона эди. У ҳаёти давомида икки марта саҳнадан узилишга мажбур бўлгани ва руҳий тушкунликка тушгани ҳақида ҳам сўзлаб берган. У аввалига ўғлидан, ундан сўнг ёлғиз қиз фарзандидан айрилган.
— Ўғлим 42 ёшда эди, каратэ бўйича қора белбоғ соҳиби эди. Кутилмаганда тоби қочди ва беш дақиқада жони узилди. Қизим эса тиббиёт ходимларининг айби билан бу дунёни тарк этди. Фарзандни йўқотиш оғир мусибат, 3-4 ой ўзимга келолмадим. Қўлимга микрофон ололмай қолдим. Болаларимни эсласам, беихтиёр йиғлаб юборардим. Ўзимни қўлга олишимга санъат кўмак берди. Агар у бўлмаганида, аҳволим нима кечарди, билмайман, — деганди Ўткир Сиддиқов.
Ўткир Сиддиқов 1996 йили Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист, 1997 йили эса “Шуҳрат” Медали билан тақдирланган. Оилада уч фарзандни тарбиялади, аммо уларнинг ҳеч бири санъат йўлини танламади. Ўткир Сиддиқовга кўп ҳолларда набиралари ва абиралари ҳамроҳлик қиларди.
Аваз Охун: “Тартибни яхши кўрадиган инсон эди”
— Илгари устоз санъаткор Ҳожибой Тожибоевнинг концертларида Ўткир Сиддиқовнинг иштирокини кўрсам, ҳавасим келарди. “Мен ҳам концертимда фақат шу инсонни бошловчи қиламан”, дердим. Шукрки, 10 йил бирга ишлаш насиб этди.
“Классик услубдан қочмайсизми, бошқа бошловчилар билан ҳам ишланг”, деган таклифлар кўп бўлган. Мен қадриятларига содиқ инсонман, бир пайтлар шу инсонлар концертимда чиқишини орзу қилардим. Уларнинг ёрдами тегиши шарт эмас, муҳими, ёнимда бўлишса бўлди, дердим. Ўткир Сиддиқов бу йил ҳам концертимда чиқиши керак эди. Илк куни ҳам жиддий тайёргарлик кўриб келди. Аммо аксига олиб, ўша куни йўллар ниҳоятда тирбанд эди. У инсон тартибни яхши кўрадиган инсон эди, бирор марта келишилган вақтдан кеч қолганини эслолмайман. Неча йилдан буён катта саҳнага чиқиб юрган бўлишига қарамай, ҳаммадан аввал келиб “Мен тайёрман”, деб турарди. Йўлда асабийлашиб, қон босими кўтарилиб кетибди. Санъат саройидаги тез ёрдам шифокорлари биринчи ёрдамни кўрсатиб, укол қилишди. “Тезда уйингизга бориб дам олинг”, дейишларига қарамай, “Концерт нима бўлади, мен яхшиман, концертдан кейин дам оламан”, деди. “Бугун кетинг, эртанги сеансдан саҳнага чиқасиз”, деб аранг кўндирдик. Мухлисларни ҳурмат қиладиган инсон эди. Соғлиғи бўлмаса-да, концертнинг яхши ўтишини ўйлади, — дейди қизиқчи Аваз Охун.
Дилором Каримова: “Ҳаёт уни кўп бор синади”
— Ўткир Сиддиқов билан курсдош бўлганмиз. У ҳарбий хизматни ўтаб, иккинчи курсдан ўқишга қабул қилинган.
Янги келган талабага ҳамма бошқача кўз билан қарайди. Мен ҳам уни илк марта кўрганда, машҳур дирижёр ёки раққоснинг фарзандимикан, деб ўйлаганман. Чунки ниҳоятда ораста кийинадиган, ўзига қараб юрадиган, ҳатто тирноқлари ажойиб кўринишда бўларди. Сочини шу даражада меҳр билан тарагани ҳам сезиларди. Аммо у ўзига оро бериб, ўқишни унутиб қўядиган талаба эмасди. Фақат аъло баҳоларга ўқиган, энг илғор талаба эди. Талабаликда спектаклларда ҳам роллар ижро этган, кейинчалик бор эътиборини концерт бошловчилигига қаратган. Мен эса бу ишни уддалай олмаганман. Кўрсатувларга бошловчилик қилишни таклиф этишганда, ўзимни ниҳоятда ноқулай ҳис қилганман. Бу борада эса курсдошим Ўткир Сиддиқовга тенг келадигани йўқ эди.
Бу ҳаёт ҳамма қатори Ўткир Сиддиқовни ҳам кўп бор синади. Ота-она учун фарзандининг доғини кўришдан-да оғирроқ мусибат бўлмаса керак, — дейди актриса Дилором Каримова.
Ғуломжон Ёқубов: “Ўткир билан 30 йил бирга ишладик”
— Ўткир Сиддиқовни қаттиқ ҳурмат қилардим. Чунки у билан қарийб 30 йил бирга ишладик. Уни таниган вақтларим у ҳали халқ орасида Ўткир Сиддиқов номи билан танилмаганди. Илк ҳамкорлигимиз “Қалбимни қайтар” қўшиғи билан бошланган.
14-15 ёшлик пайтимда Фаҳриддин Умаров концертларини орқадан яширинча кириб томоша қилардим. Ўшанда шу қўшиқни эшитиб, ёқтириб қолганман. Муҳаббат Мусаева исмли бошловчи ажойиб шеър айтарди ва кейин қўшиқ куйланарди. Қўшиқни қайта ижро этишни ният қилганимда менда ҳам шундай ғоя туғилди ва Ўткир Сиддиқовга мурожаат қилдим. У нима истаётганингизни ҳис қиладиган, сўзни бадиийлаштириб ижро этоладиган инсон эди. Саҳнада ҳамиша табассум қилгани билан унинг ҳам ўзига яраша дарди, муаммолари бор эди. Бирин-кетин иккита фарзандидан айрилди. Бу ота учун оғир мусибат эканлигини яхши биламан, — дейди Ғуломжон Ёқубов.
Бобур Бобомурод: “Сюрприз қилмоқчи эдим, улгурмадим”
— Ўткир Сиддиқовни фақатгина энг яхши концертларга бошловчилик қиладиган инсон деб таниганман. Чунки у иштирок этган концерт ҳеч қачон ёмон бўлмасди.
Агар концертнинг ярим томошабини хонандани кўришга келган десак, тенг ярми Ўткир аканинг мухлислари бўларди. У шеърларни ўзгача меҳр билан ўқирди. Жуда кўп шеърларимни катта саҳналарда ўқиди, сўзни ҳис қиладиган инсон эди. У инсон билан кўп марта суҳбатда бўлганман, охирги марта учрашганимизда “Китобларимни тарқатишга ёрдам беринг”, деганди. Афсуски, ишларим кўпайиб, қўнғироқларига ҳам жавоб беролмай қолдим. Яхши режа тузиб, сюрприз қилишни режа қилгандим. Афсуски, улгурмай қолдим, — дейди Бобур Бобомурод.
Қурсия Эсонова: “Саҳнадаги кўмакдош бошловчи бўлади”
— Санъаткорга саҳнада кўмак берадиган инсон, шубҳасиз, бошловчи ҳисобланади. Чунки саҳнага таклиф этилиш ҳам гўзал бўлса, бу санъаткорнинг кайфиятига ҳам таъсир этади. Ўткир Сиддиқов ана шундай ижодкор эди. Ҳар нарсага алоҳида эътибор берарди. Ҳатто хонанда-ю, раққосаларга ўзгача таърифлар бериб, шеърлар ёзарди. Оддий гапни ҳам гўзал ифодалаб, шеърдек қулоққа ёқимли қилиб айтарди. Нафис ва ниҳоятда самимий инсон эди, — дейди Қурсия Эсонова.
Изоҳ (0)