“Гап пулда эмас, нега мен фарзанд бўла туриб отамнинг ижодини тарғиб қилолмайман?”— Интизор Тожибоева нима сабабдан отасининг ижоди учун муаллифлик ҳуқуқини талаб қилаётгани ҳақида

Сўз устаси Ҳожибой Тожибоевнинг муаллифлик ҳуқуқи унинг вориси — қизи Интизор Тожибоева томонидан ҳимояланганлиги ва унинг розилигисиз радиотўлқинларнинг бирида отасининг ижодий асарларидан фойдаланилганлиги учун қонуний чора кўрилишини сўраб тегишли ташкилотларга мурожаат қилгани ҳақидаги хабар ижтимоий тармоқларда кўплаб муҳокамаларга сабаб бўлди. Айримлар бу борада Интизор Тожибоевани қўллаб-қувватлаган бўлса, айримлар унинг ҳаракатларини қоралади. “Дарё” мухбири Интизор Тожибоева билан боғланиб, бу борасида фикрлари билан қизиқди.

— Раҳматли отам ҳақида ҳамиша эҳтиёткор бўлиб гапираман. Ўзбекистон ва Тожикистонда хизмат кўрсатган артистнинг йиллар давомида тўплаган обрўсига путур етишини истамайман. Отам вафот этган вақти биз анча кичик ёшда бўлганмиз. Уч бола билан ёлғиз қолган онам бундай нарсаларни тушунмаган. Аммо ижтимоий тармоқлар ривожланганидан кейин кузатувчиларимиз отамнинг видеоларини саҳифамизга жойлашимизни сўрашди. Аммо отамдан қолган ижодий меросни ижтимоий тармоқларга жойлаштира олмаслигимиз бизни тушкунликка туширди.

Отам оламдан ўтганидан кейин бир студия раҳбари “Ҳожибой аканинг ижодини YouTube га қўйиб турсак майлими?”, деб онамга қандайдир ҳужжатларга қўл қўйдириб кетган. Кейин билсам у студия раҳбари аввал ҳам кўплаб санъаткорларни алдаб, шартномалар имзолатиб олгани учун жавобгарликка тортилган экан. Аммо у вақтда онам нимага қўл қўйганини тушунмаган. Айримлар ўйлагандек, онамга ҳеч қандай пул таклиф қилинмаган, кейинчалик берилган ваъдалар ҳам бажарилмаган. Шу кунгача ўзининг виждонига ҳавола деб бу ҳақида гапирмаганмиз. Аммо кейинчалик вазият шу даражага етдики, у инсон бизга айтмасдан нафақат ижтимоий тармоқлар, балки телеканаллар билан ҳам шартномалар тузиб келган. Қисқасини айтганда, у бизни  отамнинг асарларидан бутунлай маҳрум этганди. Ҳатто шундай вазиятлар ҳам бўлдики, YouTube даги каналимизда отамнинг ижодий ишларини қўядиган бўлсам “Муаллифлик ҳуқуқи бизга тегишли, уни қўйишга ҳаққингиз йўқ”, деб жарима қоғозлари ҳам келди. Гап пулда эмас, нега мен фарзанд бўла туриб отамнинг ижодини тарғиб қилолмайман? Мана шу савол мени ўйлантиради. Бу муаммо кеча ёки бугун пайдо бўлгани йўқ. Мен йиллар давомида учраганларини айтиб ўтяпман. Охири Адлия вазирлигига мурожаат қилиб, қонуний чора кўриб беришларини сўрадим, — дейди Интизор Тожибоева.

Одатда телеканалларда намойиш этилган концертлар учун ижодкорларга гонорар ажратилади. Шу кунгача отангиз Ҳожибой Тожибоевнинг телевидение орқали намойиш этилган концерт дастурларидан ҳақ олмаганмиз, дея оласизми?

— YouTube тармоғини кўрсангиз, отамнинг концертларидаги видеолари миллион маротаба томоша қилинган. Аммо шунча топилган маблағдан ёки телевидениядаги намойишдан бизга пул ажратилмаган.

Болаликда қийин кунларни бошдан кечирганмиз. Онам ўқитувчи бўлиб, уч қизни вояга етказди, ўқитиб, олий маълумотли қилди. Ҳозирги кунда ҳаммамизнинг оиламиз, ишимиз ва даромадимиз бор. Биз учун отамнинг ижодий мероси муҳим, — дейди Интизор Тожибоева.

“Ҳожибой Тожибоевнинг ижоди халқ мулки” — баъзи журналистларнинг бу каби постларига қандай муносабат билдирасиз?

— Биздек вазиятга тушмагунча, бу ҳолатни ҳис қилишмайди, деб қўрқаман. Отамнинг ижодини халқ севишидан ҳамиша фахрланаман. Аммо муаллифлик ҳуқуқидан маҳрум бўлиш бу тамоман бошқа масала. Ўзбекистон қонунчилигига мувофиқ муаллифлик ҳуқуқи ижодкорнинг вафотидан сўнг  етмиш йил давомида ҳуқуқий ҳимояга эга бўлади. Ҳеч қачон отамнинг ижодини халқдан қизғонмаймиз, аксинча ҳамиша эътибор беришса қувонамиз. Аммо машҳур студия раҳбари отамнинг ижодини телевидениега сотиб, катта даромад қилгани аниқ. Аммо биз отамнинг ижодини тарғиб қилмоқчи бўлганимизда тақиқ қўйиш қанчалик тўғри?!

Куни кеча Ўзбекистон қаҳрамони Муножот Йўлчиева Маданият вазирлиги томонидан ўтказилган йиғилишда марҳум ижодкорларнинг муаллифлик ҳуқуқи ҳимоя қилинмаётгани ва бу жараён жуда суст бажарилаётгани ҳақида фикрларини билдириб ўтди. Бунинг учун устоз санъатклорга миннатдорчилик билдираман. Бу гаплар марҳум ота-онасининг асарларини муаллифлик жиҳатидан ҳимоя қилолмаётган ва бу йўлда таъзиқларга учраётган инсонларга куч бағишлайди.

Вазиятни тўлиқ билмай туриб танқид қилаётган баъзи журналистлар устозларнинг ҳам бу борадаги фикрлари билан қизиқиб кўришса яхши бўларди. Чунки ижоднинг қадрини устозлардан яхшироқ биладиган инсон йўқ. 

“Ҳожибой Тожибоевнинг ижоди халқ мулки” деётган инсонлар масаланинг бу томонига ҳам эътибор беришса яхши бўларди. Бу интервю орқали аслида вазият қандай эканлигини тушунтиришни ният қилдим, — дейди Интизор Тожибоева.