Ўзбекистонда аҳоли қарз юки сезиларли тарзда ошиб бормоқда — Марказий банк

Ўзбекистонда аҳоли қарз юки сезиларли тарзда ошиб бормоқда. Бу ҳақда Марказий банк эълон қилган 2023 йил I ярим йилликдаги молиявий барқарорлик шарҳида маълумот берилган.

Қайд этилишича, 6 ой давомида мамлакатда чакана кредитлаш сегментида фаоллик кескин ошган. Хусусан, аҳолининг ялпи ва ипотека кредитлари бўйича қарз юки ўсиб бориш ҳолати кузатилган.

“Ўзбекистонда сўнгги йилларда юқори кредитлаш жараёнининг кузатилиши натижасида жами кредитларнинг ялпи ички маҳсулотга нисбати юқори даражада шаклланди. Аҳолига тақдим этилаётган кредитлар қолдиғининг йиллик ҳисобда тез суръатларда ўсиши молия тизимида кредит таваккалчиликлари кўпайишига, шунингдек, нисбатан кам даромадли қарздорларнинг кредитларни қайтараолмаслик хавфининг ошишига сабаб бўлиши мумкин. Қарзга хизмат кўрсатиш нисбати аҳолининг жами кредитлари бўйича қарз юки нисбатан паст даражада шаклланаётганини, аммо юқори ўсиш тенденциясини кўрсатмоқда”, —дейилади шарҳда.

Жорий йил янва­р­ июнь ойларида аҳолининг жами кредитлари бўйича қарзга хизмат кўрсатиш нисбати бир оз ортган. Аҳолининг қарздорлик даражасининг ортиши молия тизими барқарорлигига салбий таъсир кўрсатган ҳолда нафақат қарздорларнинг, балки кредит берувчи ташкилотларнинг ҳам эҳтимолий шокларга заифлигини ошириши мумкин.

“Аҳолининг қарз мажбуриятларини бажариш ҳолати билан боғлиқ хавотирлар ортиб бормоқда. Жумладан, жисмоний шахсларнинг қарзга хизмат кўрсатиш коэффициенти ўсувчи трендни намоён этди. Бу бевосита чакана кредитлар бозорида фаолликнинг ошиши билан изоҳланади. Ушбу тренднинг сақланиб қолиши жисмоний шахслар даромадининг кўпроқ қисми қарзларни сўндиришга йўналтирилганлигини ҳамда уларнинг даромад ва бошқа шокларга нисбатан таъсирчанлигининг ортиши бўйича хатарлар мавжудлигини кўрсатмоқда”, — дея ҳолатни шарҳлаган Марказий банк.

Бундан бир йил илгари Марказий банк раиси Мамаризо Нурмуродов журналистлар билан мулоқотда “бугунги кунда аҳолининг қарз юки хатарли эмас” —дея таъкидлаганди.

“Оддийроқ қилиб айтганда, қарз юкида у қадар хавф йўқ дейилганининг сабаби бизда давлатдан, хўжалик субекатларидан ойлик оладиган одамларнинг норасмий даромад манбалари ҳам бор. Масалан, уларнинг оиласидаги кимдирнинг ёки бошқа даромад манбалари мавжуд. Шунинг учун ҳозир аҳоли қарз юкининг ошиб кетаётганини кўрмаяпмиз. Фақатгина битта ўйлантирадиган ҳолат бор: норматив тартибларда ипотека кредити бераётганда аҳоли даромадининг кредитни қоплашга етадиган қисми 50 фоиздан ошмаслиги кераклиги белгиланган. Бугунги кунда субсидия олаётган фуқароларга ўша нормадан чиқишга тўғри келяпти”, —деган ташкилот раҳбари.