Мамлакатнинг янги стратегиясини ишлаб чиқиш жараёнидамиз, у тайёрланиб, тасдиқлангандан сўнг халқ ҳужжатига айланади, деди Европа тикланиш ва тараққиёт банкининг (ЕТТБ) Ўзбекистондаги ваколатхонаси раҳбари Анди Аранитаси “Trend.az” нашрига берган эксклюзив интервьюсида.
“2017 йил охирида мамлакат билан алоқалардаги ўзгаришдан сўнг, ЕТТБ 2018 йилда ўзининг 5 йиллик мамлакат стратегиясини тасдиқлади. У Ўзбекистондаги фаолиятимиз учун қатор оператив ва стратегик устувор йўналишларни белгилаб берди”, — деди у.
Аранитасининг сўзларига кўра, бу устуворликлар иқтисодиётда хусусий секторнинг ролини кучайтириш орқали рақобатбардошликни ошириш, шунингдек, секторлар бўйлаб яшил энергия ва ресурс ечимларини илгари суришдан иборат. Минтақавий ва халқаро ҳамкорлик ҳамда интеграцияни кенгайтиришни қўллаб-қувватлаш ҳам банкнинг Ўзбекистон билан ҳамкорлиги асосларидан бири бўлган.
“ЕТТБнинг Ўзбекистон бўйича стратегиясида мамлакатни ислоҳ қилиш йўлини кучайтириш, фуқаролик жамияти ролини кенгайтириш, оммавий ахборот воситаларига кенгроқ эркинлик бериш ва аёллар тадбиркорлигини рағбатлантириш зарурлиги эътироф этилган. Банкимиз Ўзбекистонда инвестиция муҳитини яхшилаш бўйича ишларни давом эттириб келмоқда” — деди у.
Яшил энергияга ўтиш
Аранитаси ЕТТБ Ўзбекистоннинг яшил энергияга ўтишини ҳам қўллаб-қувватлаб келаётганини қўшимча қилди. Банк сармояси ЕТТБ ва Ўзбекистон ҳукумати ҳамкорликда ишлаб чиққан ва 2050 йилгача углеродсиз энергия секторига эришишни мақсад қилган узоқ муддатли декарбонизация режасига ҳисса қўшмоқда.
Амалдорнинг сўзларига кўра, 2023 йилда Европа тикланиш ва тараққиёт банки Ўзбекистонда умумий ўрнатилган қуввати қарийб 900 МВт бўлган учта яшил қуёш электр станциясини қуриш учун 205 миллион долларлик молиявий пакет ажратди.
“Учта лойиҳа ишга туширилгач, 2200 ГВт/соатгача электр энергияси ишлаб чиқариш, Ўзбекистондаги 1 миллиондан ортиқ хонадонни электр энергияси билан таъминлаш ҳамда CO2 чиқиндиларини йиллик 1,2 миллион тоннагача камайтириш кутилмоқда”, — деди у.
Аранитасининг сўзларига кўра, иқлим бўйича Париж келишувига мувофиқ фаолият юритадиган ЕТТБ Ўзбекистоннинг яшил энергияга ўтишини қўллаб-қувватлайди.
“Ўтган йили биз Бухоро вилоятидаги 1 ГВт қувватга эга шамол электр станциялари ва Навоий вилоятидаги 500 МВт қувватга эга яшил шамол электр станцияси каби йирик қайта тикланадиган энергия лойиҳаларини молиялаштирдик”, — деди у.
Банк шунингдек, йирик халқаро ишлаб чиқарувчи ACWA Power компаниясига кредит ажратиш орқали Қорақалпоғистонда 100 МВт қувватга эга шамол электр станцияси қурилишини молиялаштирди, деди Аранитаси.
Транспорт соҳасидаги ҳамкорлик
Ўзбекистон ва Банк ўртасида транспорт соҳасидаги ҳамкорлик ҳақида гап кетганда, Аранитаси ЕТТБ мамлакатнинг, хусусан, Хоразм вилоятидаги миллий автомобиль йўллари тармоғини қайта тиклаш, шунингдек, хусусий компаниялар билан биргаликда логистика хабларини кенгайтиришга кўмаклашишини таъкидлади.
“ЕТТБ Тошкент — Самарқанд йўлини ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш орқали давлат-хусусий шериклик муҳитини яхшилашга кўмаклашмоқда. Шунингдек, бизнинг банкимиз Хоразм минтақавий йўллари лойиҳасини имзолашдан кейинги техник кўмак доирасида Электр транспорт воситаларини қувватлантириш инфратузилмаси стратегиясини қўллаб-қувватлашни режалаштирмоқда. Шунингдек, биз ‘Ўзбекистон темир йўллари’ акциядорлик жамияти билан ислоҳотлар кун тартиби, электрлаштириш ва вагонлар паркини янгилаш бўйича салоҳиятли ҳамкорликни ўрганмоқдамиз”, — деди у.
Ўзбекистон ҳукумати барча қўшнилар билан транспорт алоқаларини фаол ривожлантираётганини, бироқ денгизга чиқмайдиган давлат сифатида ўзини қулай транзит варианти сифатида кўрсатиш учун бошқа давлатлар орқали транзит йўналишларига таянишига тўғри келишини таъкидлаган.
“Ҳозирда Ўзбекистон мултимодал транспортацияни (автомобиль ва темир йўл орқали) амалга оширмоқда: Хитойдан Қирғизистон орқали автомобиль билан, кейин Трансафғон йўналиши ёки Туркманистон ва Эрон орқали автомобиль билан. Бошқа вариантлар орасида Ўрта коридор ёки Туркманбоши портидан фойдаланиш ҳам бор”. — таъкидлади у.
Шу муносабат билан мамлакатнинг асосий юк ташувчиси бўлмиш “Ўзбекистон темир йўллари” акциядорлик жамиятида самарадорликни ошириш учун ислоҳотлар ўтказиши зарур, деди мутасадди ва Фарғона водийсидаги, Бухоро ва Хиванинг муҳим шаҳарлари ўртасидаги темирйўл участкаларини электрлаштириш учун катта сармоялар талаб қилинишини таъкидлади. Бу масала мамлакат бўйлаб йўлларни қайта тиклашга ҳам тегишли. Булар қаторида Ўзбекистон транзит ва транспортнинг узлуксизлигини таъминлаш учун ҳаракат таркибини модернизация қилиш ва божхона хизматларини яхшилаши керак.
Аранитаси Қозоғистон йўналиши республиканинг Каспий денгизидаги портларига Ўзбекистон орқали юк ташиш учун энг барқарор вариант бўлиб кўринаётганини таъкидлади.
“Аммо, икки давлат ўртасидаги чегара ўтиш пунктларида кўплаб муаммолар мавжуд. Бундан ташқари, Каспий денгизи ҳар доим ҳам кемалар учун қулай эмас, шунинг учун Ўзбекистон расмийлари муқобил йўлларни ўрганишга интилмоқда”, — дея тушунтирди у.
Ўзбекистон молия секторини қўллаб-қувватлаш
Аранитаси ЕТТБнинг Ўзбекистон молия секторини қўллаб-қувватлашига тўхталиб, Марказий Осиёда ушбу соҳани ривожлантириш учун умумий салоҳият жуда юқори эканини таъкидлади.
“Бу, айниқса, Ўзбекистон аҳолисининг сони ва банк хизматларининг анча пастлигини ҳисобга олган ҳолда, долзарбдир. Банк сектори билан бир қаторда Марказий Осиёдаги суғурта, лизинг компаниялари ва микромолиячилар каби молия институтларини турли йўллар билан қўллаб-қувватламоқда”, — деб тушунтирди у.
Аранитасининг сўзларига кўра, ҳамкорликдаги молиявий институтларнинг яшил, инклюзив ва рақамли йўналишини қўллаб-қувватлаш учун махсус ишлаб чиқилган дастурлар, жумладан, “Аёллар бизнеси” ва “Бизнесдаги ёшлар” каби махсус ҳаракатлар амалга оширилмоқда.
“Улар аёллар тадбиркорлигини рағбатлантиради ва ёш ишбилармонлар учун иш имкониятларини яратади. Энг сўнгги дастур аёллар бошчилигидаги/аёлларга тегишли бизнесни рақамлаштиришга қаратилган”, — деди расмий.
Яшил кун тартиби ЕТТБ учун ҳам бирдек муҳим, деди Аранитаси ва ЕТТБ Яшил иқтисодиётни молиялаштириш дастурининг (GЕFF) Ўзбекистондаги асоси нафақат яшил молиялаштиришни рағбатлантириш, балки Ўзбекистон Марказий банки ва ҳамкор банкларга Париж келишуви талабларига мувофиқ иқлим хавфини юмшатиш салоҳиятини оширишда ёрдам беришини қўшимча қилди.
ЕТТБ Марказий Осиё банк секторидаги илғор тажрибаларни маҳаллий молия институтлари билан алмашишга қаратилган маслаҳат лойиҳаларини амалга оширмоқда, жумладан тренинг ва тадбирлар ўтказилмоқда, деди ЕТТБ ваколатхонаси раҳбари.
“Бу уларга энг сўнгги глобал саноат тенденциялари билан алоқада бўлишга, фикр ва тажриба алмашишга ёрдам беради. Биз минтақадаги молиявий институтлар ўртасида экологик, ижтимоий ва бошқарув (ESG) стандартлари ҳамда яхши корпоратив иқлим бошқарувини (CCG) тарғиб қилишда давом этмоқда”.
Ҳозирда ЕТТБнинг Ўзбекистонда 11 та молиявий ҳамкорлари мавжуд бўлиб, улар яшил ва инклюзив кредитлаш ҳамда минтақалараро ва халқаро савдони қўллаб-қувватлашда фаол иштирок этмоқда.
Изоҳ (0)