Марказий Осиёнинг айрим давлатлари олтин захиралари бўйича юқори 100 талик давлатлар қаторига киради. Шунингдек, барқарор ўсиши туфайли юқори баҳоланадиган олтин кўпинча Марказий Осиё мамлакатларида “хавфсизлик ёстиғи” сифатида қўлланади. Бунга сабаб қилиб кўплаб омилларни келтириш мумкин. Мисол учун, баъзилар олтин захираларини тўлдириш санкциялар билан боғлиқ деб ҳисоблайди, чунки кўплаб мамлакатлар ўз олтин-валюта захиралари таркибини диверсификация қилмоқда ва борган сари доллардан воз кечмоқда.

“Дарё” таҳририяти Марказий Осиё мамлакатларининг олтин захираларида қанча қимматбаҳо металл сақланаётганини аниқлади.

Қозоғистон

Олтин захиралари бўйича Қозоғистон Буюк Британия (310,3 тонна) ва Польша (299,5 тонна) ўртасида 17-ўринга тушиб кетган. Қозоғистон Республикаси Миллий банки мамлакат олтин захираларини йил охиригача қисқартиришда давом этишини прогноз қилмоқда. Қайд этиш жоизки, 2010—2021 йилларда республикада қимматбаҳо металлар миқдори барқарор ўсиб, 67,32 тоннадан 402,38 тоннагача ошган. Аммо ўтган йилдан бошлаб Қозоғистон банки олтин ҳажмини фаол равишда қисқартирмоқда.

Қирғизистон

Август ойида Қирғизистон Миллий банкининг халқаро валюта (олтин-валюта) захиралари 8,1 миллион долларга ошди.

Қирғизистон Миллий банкининг захиралар тўғрисидаги маълумотларига кўра:

июль ойи охирида — 2 миллиард 529 миллион 140 минг доллар;

август ойи охирида — 2 миллиард 537 миллион 210 минг доллар;

Июль ойида Қирғизистон Миллий банки фақат бир марта хорижий валютани сотди — қарийб 35,9 миллион доллар. Кўп миллионли интервенсияга қарамай, захираларнинг кўпайиши сабабига аниқлик киритилмаган. 2023 йилнинг январь июль ойларида Қирғизистон 463,5 миллион долларлик 7,4 тонна олтин экспорт қилди.

Охирги ойда бу кўрсаткич жами 1,5 баробарга ёки 2,6 тоннага ошди. Шу билан бирга, 2022 йилнинг худди шу даврида 609,6 минг долларга атиги 64,4 килограмм олтин етказиб берилган.

Олтин экспорти ҳажми бўйича жорий маълумотлар 2022 йилги даражадан 115 баравар юқори.

Ўзбекистон

Август ойи давомида халқаро активлар қарийб 1 миллиард долларга қисқарди. Март ойи билан солиштирганда олтин-валюта захиралари 2,7 миллиард доллардан кўпроқ камайиб, сўнгги йиллардаги энг паст даражага етди.

Валюта активлари миқдори 8,7 миллиард долларни ташкил этди — бу статистика эълон қилинишни бошлаган даврдаги рекорд даражада пасайиш. Охирги бир ой ичида валюта захиралари 860 миллион долларга қисқарди ва тўрт ой давомида кетма-кет 10 миллиард доллардан пастлигича қолмоқда.

Шу билан бирга, республика олтин захиралари сезиларли даражада ошиб, сентябрь ойи бошида 23,43 миллиард долларни ташкил этди ва ўтган ойга нисбатан унинг қиймати 410,5 миллион долларга ошди.

Туркманистон

Америка фонд биржаси Насдақ Туркманистонда олтин захиралари йўқлигини хабар қилмоқда.

Бутунжаҳон Олтин Кенгашининг 2021 йилги маълумотларига кўра, 13 та давлатда олтин захиралари йўқ, уларнинг 14 тасида эса 1 фоиздан кам олтин бор.

Олтин захираларига эга бўлмаган бошқа давлатлар қаторига Никарагуа, Камерун, Арманистон, Габон, Конго, Чад, Канада, Коста-Рика, Озарбайжон, Норвегия, Хорватия ва Эритрея киради.

Тожикистон

Тожикистонда олтин захиралари ҳажми ўзгаришсиз қолиб, 2023 йилнинг иккинчи чорагида 8,4 тоннани ташкил этди. Максимал захира ҳажми 22,33 тоннага, минимали эса 0 тоннага етди.

Август ойида Тожикистон Миллий банки ўринбосари олтин-валюта захиралари ҳажми 6,9 ойлик импортга тенг эканини билдирганди. Унинг сўзларига кўра, республика миллий валютаси курсини барқарор ушлаб туриш учун мамлакатга халқаро захиралар керак.

Афғонистон

Таке-профит веб-сайтига кўра, Афғонистонда олтин захиралари камида уч йил давомида 21,8 тоннани ташкил этган.

Олтин — қалқон

Олтин — “мудофаа активи” бўлиб қолмоқда, дейди Портфолио Investmentс сармоявий таҳлилчиси Тимур Норматов.

Бугунги кунда олтиндан, асосан, марказий банклар томонидан захира активи, пул-кредит сиёсати қуроли сифатида, баъзан эса халқаро ҳисоб-китобларда фойдаланилади, дейди эксперт.

Унинг сўзларига кўра, бу иқтисодий таназзул, геосиёсий можаролар ва бошқа ноаниқликлар даврида фойдали. Бугунги кунда Россия ва Украина ўртасида уруш, дунёнинг бошқа қисмларида юқори инфляция, глобал иқтисодий ўсишнинг секинлашиши, энергетика ва логистика муаммолари кузатилмоқда.

Ушбу ноаниқликлар фонида бутун дунё бўйлаб кўплаб марказий банклар олтинни ушбу хавфлардан ҳимоя қилиш ва портфелини диверсификация қилиш мақсадида сотиб олмоқда, дейди инвестиция таҳлилчиси.

Қимматбаҳо металлнинг йирик жамғармаларига келсак, олтин Ўзбекистон ва Қозоғистон марказий банклари томонидан миллий валюта курсини барқарорлаштириш мақсадида валюта бозоридаги интервенсиялар учун фойдаланилади. Катта олтин захиралари мамлакатнинг кредит қобилиятини оширади, бу эса халқаро кредитлар олиш жараёнини соддалаштиради ва уларнинг таннархини пасайтиради. Буларнинг барчаси бугунги кунда халқаро капитал бозорида фаол қарз олувчи бўлган Ўзбекистон ва Қозоғистон учун муҳим ҳисобланади.

Шу билан бирга, энг йирик олтин захираларига эга давлатларда уларнинг захираси камайиб бораётгани ҳақида хулоса қилиш мумкин. 2022 йилдан 2023 йилнинг 2-чорагигача Қозоғистон ва Ўзбекистон ўз захираларидаги қимматбаҳо металларни камайтирди. Очиқ маълумотларга кўра, Марказий Осиёнинг қолган давлатларида олтиннинг мавқейи ўзгаришсиз даражада қолмоқда.