Автосалондан олинган шартномани бошқага сотиш мумкинми? Фатво маркази бунга жавоб берди

UzAuto Motors Cobalt, Lacetti, Damas автомобиллари сотувини эълон қилгач, шартномалар бир кунда тамом бўлди. Аммо айрим “тадбиркорлар” ўзи учун олган шартномаларга устама қўйиб, OLX сайти орқали пулламоқда. Ўзбекистон мусулмонлари идораси автосалонлардан шартнома олиб, бошқа шахсга маълум бир маблағ эвазига сотиш ҳолатини “шаръан жоиз эмас” деб фатво берди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво марказининг билдиришича, биринчидан, бу ерда бир қарашда шартноманинг ўзи сотилаётганга ўхшаб кўрингани билан, аслида шартнома предмети бўлган машина савдо моли бўлиб, унга қилинадиган тўлов шартнома эгасининг номидан амалга оширилади ва машина ҳам унинг номига чиқади. Яъни сотувчи ҳали қўлига кирмаган машинани устига фойда қўйиб сотади. Бу иш эса, шаръан жоиз эмасдир.

“Кўчар мол-мулкларни савдоси уларни қўлга киритишдан олдин жоиз эмасдир. Зеро, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам қўлга киритилмаган нарсанинг савдосидан қайтарганлар. Чунки бу савдода сотилган нарса (харидор қўлига етиб боришидан олдин) ҳалок бўлиши, яъни унга талафот етиши мумкинлиги эътиборидан савдо келишуви бузилиши хавфи мавжуд”, — дейди фуқаролар бу ҳақда.

Таъкидланишича, машинага тўлов қилаётган шахс шартнома эгасининг номидан тўлов қилгани учун машина ҳам шартнома эгасининг номига чиқади. У нотариал идора орқали харидор номига ўтказиб бермагунича мулк ҳам унинг ихтиёрида бўлади ва харидор алданиб қолиш эҳтимоли мавжуд. Бу эса шариатда ман қилинган ғарар — алдов устига қурилган савдо ҳисобланади.

“Аксарият ҳолатларда бу каби шартнома сотувчилар бир нечта шартномани қўлга киритиб, уларни сотишга ҳаракат қилади. Масалан, 134 миллион 294 минг сўмлик автомашина устига шартномани олиб бергани учун 1200 доллар устама қўяди. Табиийки бу нарса автоулов нархининг ошишига сабаб бўлади. Сунъий равишда нархларни оширишдан Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам қайтарганлар.

Шуларни эътиборга олган ҳолда автомашина сотиб олиш учун тузилган шартномани сотиш шаръан ножоиздир”, — дейилади Фатво маркази жавобида.

“Дарё” ҳолат юзасидан UzAvtosanoat вакили билан ҳам боғланганди. Манбага кўра, олинган шартномани бошқа шахс номига ўтказиб бўлмайди.

“Бу энг катта риск. Эртага шартномани олиб берган одам қочиб кетса, пул тўлаганлар нима қилишади? Иккинчидан, агар харидор бир йил ичида бир хил автомобиль модели учун иккитадан ортиқ шартномага эга бўлса, товарни якуний етказиб бериш муддати кўрсатилган етказиб бериш санасидан бошлаб қўшимча 120 кунгача узайтирилиши мумкин. Яъни ўзининг номига иккитадан кўп шартнома олганлар навбатнинг охирига тушиб қолади. Ҳозирча сотиб олинадиган машиналар сонига аниқ чеклов ўрнатилмаган. Айтайлик, 5 та автомобиль харид қилмоқчисиз, улардан биринчисини вақтида оласиз. Қолганларини етказиб бериш муддати 120 кунгача узайиши мумкин”, — деди компания вакили.