Январь–июнь ойларида республика бюджети харажатлари 2022 йилнинг ярим йиллигига нисбатан 25 фоизга ўсган. Харажатларнинг тенг ярми ижтимоий соҳага йўналтирилган. Бу ҳақда Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг йиғилишида маълум қилинди.
Мажлисда иқтисодиёт ва молия вазири Жамшид Қўчқоров 2023 йилнинг дастлабки 6 ойи давомида бажарилган бюджет ижроси бўйича ҳисобот берди.
“Биринчи ярим йилликда давлат бюджети даромадлари 100 триллион сўмни ташкил этди. Шундан 76 триллион сўми солиқ, 24 триллион сўми божхона тушумлари ҳиссасига тўғри келди. Давлат бюджети харажатлари эса жами 129 триллион сўмдан ошди. Шундан ижтимоий соҳаларга 65 триллион сўм йўналтирилди”, — деди вазир.
Ўтган 2022 йилнинг дастлабки 6 ойида давлат бюджети даромадлари 92,6 триллион сўмни ташкил этганди. Бунда солиқ тушумлари 71 триллион сўм ёки давлат бюджети даромадлари умумий ҳажмининг 76,7 фоизига тенг бўлган. Божхона тушумлари 21,5 триллион сўмни ёки давлат бюджети даромадлари умумий ҳажмининг 23,2 фоизини ташкил этган. Умумий ҳисобда бюджет даромадлари ҳажми ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 7,4 триллион сўмга ўсган.
Жорий йилнинг дастлабки 6 ойи ичида бюджет харажатлари ўтган йилнинг мос даврига нисбатан юқори суръатда — 25 фоизга ўсди. Таққослаш учун, 2022 йилнинг дастлабки 6 ойида жами бюджет харажатлари 103 триллион сўмни ташкил этган.
Мажлисда депутат Дурбек Аҳмедов: “бюджет харажатларининг ўтган йилнинг ярмига нисбатан 25 фоизга ошгани бу жуда ҳам катта ҳажм. Харажатларнинг қарийб ярми ижтимоий соҳага йўналтирилган”, дея таъкидлади.
Мамлакатда 2022 йилдаги бюджет тақчиллиги сезиларли ортиб, ЯИМга нисбатан 4 фоизга етганди. Собиқ молия вазири Тимур Ишметов Самарқандда бўлиб ўтган иқтисодий форумда Ўзбекистон иқтисодиёти жуда қийин босқичда экани, бюджет харажатларини камайтириш зарурлигини, молиявий тақчилликни 3 фоизда ушлаб қолиш учун жуда кўп босим кузатилаётганини айтганди.
Шунингдек, Ишметов Сенатдаги чиқишларидан бирида давлат бюджетини режалаштиришда интизом йўқлиги ва бюджет пулларини энг муҳим ишларга сарфлаш зарурлигини таъкидлаган.
Биринчи навбатда, энг муҳим масалаларга пул ажратишни ва бюджет маблағларини тўғри сарфлашни ўрганишимиз зарур. Давлат бюджети маблағларининг мақсадли сарфланиши доимий муаммо. Аввало, бу масала вазирликларда ишни ташкил этиш билан боғлиқ.
Иккинчи томондан, хатомиз ва камчилигимиз бюджет маблағларини режалаштирганда интизомни шакллантириш қийин бўлмоқда. Бу муаммони бирлашиб ҳал қилиш зарур. Бюджетни шакллантириш графиги бор. Масалан, 2023 йилнинг давлат бюджетини шакллантиришда ҳеч кимдан ўз вақтида, сифатли маълумот ололмаяпмиз. Рақамлар қайта-қайта кўриб чиқилаверади. Вазирликлар янги лойиҳалар вақтини суриш, уларни ҳукуматга чиқариш, қарор қабул қилишни айтади, “шу топшириқни бажариш керак”, дейди. Молия вазири сифатида “йўқ, бунга пул бериш керак эмас”, дея айта олмаймиз, — деган у.
Иқтисодиёт ва молия вазирлиги департамент директори Шерзод Муҳамедов “Дарё” мухбири билан суҳбатда давлат бюджети тақчиллик билан ижро этилаётганига изоҳ берганди.
Сўнгги йилларда давлат бюджети тақчиллик билан ижро этилмоқда. Бу бўйича фуқароларда турли эътирозлар ва тушунмовчиликлар юзага келишини кўриш мумкин. Лекин бундай ҳолат кўплаб ривожланаётган давлатлар тажрибасида ҳам кўринмоқда. Халқаро экспертлар билан мазкур масалани кўп муҳокама қилганмиз. Бюджет тақчиллиги ривожланаётган давлатлар ривожланишлари учун табиий ҳолат деб баҳоланади, — деган вазирлик вакили.
Шерзод Муҳамедов суҳбат давомида 2023 йилдан бошлаб давлат бюджети тақчиллиги ЯИМнинг 3 фоизидан ошмаслиги бўйича чегара ўрнатилгани, жорий йилги бюджет харажатлари камайтирилиши бўйича аниқ режалар йўқлигини айтган.
Изоҳ (0)