Ривожланаётган давлатлар ташқи қарз ва инфляция туфайли 800 миллиард доллар йўқотади

Молиявий тартибсизликлар ва глобал иқтисодиётнинг секинлашуви шароитида ривожланаётган мамлакатлар йиллар давомида иқтисодий қийинчиликларга дуч келмоқда. Бу ҳақда БМТ ҳисоботига таяниб Forbes хабар берди.

Даромаднинг йўқолиши, қарз ва тенгсизлик

Мутахассисларнинг таъкидлашича, жаҳон иқтисодиётининг ўртача йиллик ўсиш суръатлари пандемия ва ҳатто жаҳон иқтисодий инқирозигача бўлган даврдагидан ҳам пастроқ. 

БМТнинг Савдо ва тараққиёт бўйича конференцияси (UNCTAD)нинг сўнгги ҳисоб-китобларига кўра, 2023 йилда жаҳон иқтисодиёти 2,3 фоизга ўсади.

Иқтисодчиларнинг огоҳлантиришича, юқори инфляция ва фоиз ставкаларининг ошиши келгуси йилларда ривожланаётган мамлакатларда 800 миллиард доллардан ортиқ даромадни қисқартиради.

Бу давлатлар, шунингдек, ўсиб бораётган ташқи қарз, озиқ-овқат нархларининг кўтарилиши ва халқаро ёрдамнинг етишмаслигига дуч келади.

UNCTAD маълумотларига кўра, 81 та ривожланаётган давлат (Хитойдан ташқари) 2022 йилда халқаро захиралардан 241 миллиард доллар йўқотган. Уларнинг кўпчилиги ўзларининг қўшимча махсус қарз олиш ҳуқуқлари (SDR) захираларини тугатган.

Шу билан бирга, 68 та ривожланаётган бозорлар учун қарз олиш қиймати 5,3 фоиздан 8,5 фоизгача кўтарилди. UNCTAD ривожланаётган мамлакатларга ташқи кредиторлар томонидан босим кучайишини кутмоқда.

Мутахассисларнинг таъкидлашича, муҳим қарзлар ривожланиш инқирозига ва ундан ҳам каттароқ тенгсизликка олиб келади. Ўнлаб мамлакатлар кредиторларга янги қарзларидан кўра кўпроқ тўлайди, натижада ижтимоий харажатлар камаяди.

UNCTAD таъкидлашича, бугунги кунда ташқи қарзга хизмат кўрсатиш, соғлиқни сақлашдан кўра кўпроқ маблағ сарфлаётган мамлакатлар сони 62 тага етган (ўн йил аввал 34 та давлатга нисбатан).

Ривожланаётган мамлакатларга қандай ёрдам бериш керак?

Ривожланаётган мамлакатларга иқтисодий қийинчиликларни енгиб ўтишда ёрдам бериш учун кўп томонлама молиявий кун тартибини мустаҳкамлаш, бунда қарз тузилмасини ислоҳ қилишга алоҳида эътибор қаратиш зарур, — дея таъкидлайди UNCTAD.

Маълумотларига кўра, камида 650 миллиард долларлик янги SDRларнинг чиқарилиши мамлакатлар ривожланишига тўсқинлик қилаётган қарз юкини енгиллаштиришдаги биринчи қадам бўлиши мумкин.

Аввалроқ 2028 йилга бориб глобал давлат қарзи ЯИМнинг 100 фоизига яқинлашиши ҳақида хабар берилганди.