Марказий Осиё давлатлари Чабаҳор портидан фаол фойдаланмоқчи. Бу порт Ўзбекистон учун нега муҳим?

Мумбайда Чабаҳор бўйича Ҳиндистон—Марказий Осиё қўшма ишчи гуруҳининг биринчи йиғилиши бўлиб ўтди. 

Чоршанба, 12 апрель куни бошланган икки кунлик учрашув ўтган йилнинг январь ойида бўлиб ўтган Ҳиндистоннинг Марказий Осиё бўйича биринчи саммити Деҳли декларациясининг асосий натижаларидан бири бўлди. 

Учрашувда Ҳиндистон, Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистон иштирок этади. Maxсус таклиф этилганлар орасида Эрон ва Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Жаҳон озиқ-овқат дастури (UNWFP) бор.

Муҳокама этилаётган асосий масалалардан бири Шаҳид Беҳести терминалини (SBТ) ривожлантириш ва Чабаҳор портидан Марказий Осиё давлатлари томонидан фойдаланишдир. Учрашувда иштирокчи давлатларнинг умидлари ҳам муҳокама қилинмоқда.

Чабаҳор порти стратегик жиҳатдан Эроннинг жануби-шарқидаги Чабаҳор шаҳрида (форсча “тўрт булоқ”) жойлашган ва минтақа учун тижорат транзит маркази сифатида пайдо бўлган. 

Ҳиндистон, Эрон ва Афғонистон 2016 йилнинг май ойида Халқаро транспорт ва транзит коридорини (Чабаҳор келишуви) ташкил этиш бўйича уч томонлама битимни имзолаган эди. 

Ҳиндистон Эрон билан ҳамкорликда Шаҳид Беҳести терминалининг биринчи босқичи Чабаҳор портини ривожлантиришда иштирок этмоқда.

Ҳиндистон SBТни ривожлантириш учун жами 85 млн доллар миқдорида грант ёрдами ва 150 млн доллар миқдорида кредит ажратган. SBТ инфратузилмасини ривожлантириш бўйича ўз мажбуриятлари доирасида Ҳиндистон 25 млн долларлик олтита кўчма порт крани (иккитаси 140 тонна ва тўрттаси 100 тонна сиғимли) ва бошқа жиҳозларни етказиб берган.

Чабаҳор порти Ўзбекистон учун нега муҳим?

Ўзбекистон денгизга тўғридан тўғри чиқиш имконига эга бўлмаган мамлакат ҳисобланади. У ўз маҳсулотларини Озарбайжон ва Грузиядаги портлар орқали ҳам экспорт қилади. 

Бироқ Чабаҳор порти Ўзбекистонга географик жиҳатдан қулайроқ ва мамлакатга зарур бўлган денгиз йўллари айнан шу порт орқали ўтади. 

Чабаҳор порти Ўзбекистон учун жаҳон бозорига чиқишда тежамкор ва барқарор йўлга айланиши мумкин. 

Масалан, Афғонистон бу портдан 2017 йилдан бери фойдаланиб келади. Ўшандан бери мамлакат порт орқали 2,5 млн тоннадан кўпроқ буғдой экспорт қилган. 

Ўзбекистон ва бошқа Марказий Осиё давлатлари Афғонистон каби ушбу портдан фаол фойдаланмоқчи. Жумладан, Ўзбекистон ҳукумати бир неча йилдан бери музокаралар олиб бормоқда. 

Чабаҳор портининг ривожланиши ва ундан иштирокчи давлатлар томонидан фойдаланиш минтақа учун иқтисодий ва савдо имкониятларини ошириши кутилмоқда.