Иштаҳангиз карнайми: ҳамиша овқат ейиш истаги қийнаганда нима қилиш керак?

Доимий тарзда газак қилиш истаги — ортиқча вазнлилар учун ҳақиқий муаммодир. Бу кўп овқат истеъмол қилишига қарамай, қоматни сақлаб қоладиган аёлларга эса эҳтиёт бўлишлари учун сабабдир. Иштаҳа очилиши кўплаб жиддий касалликларнинг аломати бўлиши мумкин.

Очлик ва иштаҳа турли хил ҳодисалардир

Очлик — организмга озуқа моддалари етишмаслигининг объектив ва аниқ реакциясидир. Шу тариқа организм одатдаги режимда кейинги ишлаш босқичи учун охирги овқатдан сўнг тугаган энергия захираларини тўлдириш кераклигини билдиради.

Агар янги тўлдириш бўлмаса, организм дарҳол қайта тиклана бошлайди. Биринчи навбатда энергия захираларининг энг қулай турини — мушак тўқимасидан гликогенни истеъмол қилади, сўнг гормонал мувозанатни ўзгартиради.

Шу боис сиз парҳезда бўлсангиз ва вазн йўқотишга ҳаракат қилсангиз ҳам очликдан қочишингиз керак.

Буткул бошқа бир нарса — бу иштаҳа. Кўпинча бу психологик омиллар, баъзи ҳолларда касалликлар туфайли юзага келади. Овқатдан завқланганингизда бошдан кечирадиган ҳиссиёт эмас, балки организмнинг нормал ишлаши учун зарур бўлганидан кўра кўпроқ овқат ейишга мажбур қиладиган нарса хавфлидир.

Иштаҳанинг ортиши — соғлиқ муаммолари

Иштаҳанинг ортиши ҳам физиологияга боғлиқ: бу очлик таҳдиди мавжуд бўлганда организмнинг ҳимоя механизмидир. Организм озиқ-овқат чекловлари бошланганда кейинроқ сарфланадиган ортиқча захирани яратади.

Организмдаги бундай нотўғри ишлаш кўпинча касаллик белгисидир. Аксар ҳолларда бундай иштаҳанинг сабаби эндокрин тизимнинг дисфункцияси, шу жумладан, қандли диабет ва қалқонсимон без патологияси бўлиб чиқади. Ҳаддан ташқари ортиқча иштаҳа гелминтик инфестациялар, шунингдек, овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари, мия саратони ва гипогликемик синдром туфайли юзага келиши мумкин.

Ҳақиқатан ҳам иштаҳанинг тушунарсиз ўсишидан хавотирда бўлсангиз, бирор чора кўришдан олдин шифокор билан маслаҳатлашиб, ушбу объектив сабабларни бартараф этиш ва соғлиқ муаммоларини аниқлаш учун тегишли тестлардан ўтинг.

Иштаҳа очилишининг психологик сабаблари

Доимо овқатланиш истаги билан юрсангиз, қуйидаги психологик муаммолар пайдо бўлиши мумкин:

• Сурункали депрессия ва апатия;
• Асабийлик;
• Чарчоқ;
• Доимий стресс.

Асабийлик ёқасида эканлигингизни ҳис қилсангиз, уни ортиқча овқатланиш орқали қоплайсиз ва ўзингизни назорат қилиш ёки мавжуд қийин вазиятни ҳал қилиш орқали психоген очликни енгиб чиқолмайсиз. Бу ҳолда психотерапевтга мурожаат қилишингиз керак. Семизлик ва соғлиқ муаммолари психологик муаммоларингизга қўшилиб кетишини кутмасдан буни бажаринг.

Алдамчи иштаҳанинг бошқа сабаблари

Яхшиямки ёки афсуски, назоратсиз иштаҳанинг аксарият ҳолатлари бутунлай бошқа сабаблар билан изоҳланади. Кўпинча бу сабаблар инсоннинг ўз соғлиғига бефарқлиги билан боғлиқ.

Бундай ҳолларда керакциз пайтда очиладиган иштаҳа қуйидаги сабабларга кўра юзага келади:

• Нотўғри овқатланиш;
• Организмнинг сувсизланиши;
• Уйқу етишмаслиги;
• Керагидан ортиқча бажарилган жисмоний фаолият.

Айримлар шунчаки кўп овқатланишга ўрганиб қолган ва организмлари ҳам бунга аллақачон кўниккан. Улар учун истеъмол қилинадиган калорияларнинг озгина камайиши ҳам ҳақиқий стрессга айланади. Баъзи аёлларда нотўғри овқатланиш одатлари ва ошқозоннинг кенгайиши иштаҳанинг ошишига сабаб бўлади.

Ширинликлар — булочкалар ва шоколадларга бўлган иштиёқ ҳам тез ҳазм бўлувчи углеводлар билан тўйинганликни таъминлайди, аммо узоқ вақт эмас, чунки улар ўз номи билан тез ҳазм қилинади. Иштаҳани пасайтириш учун клетчаткага бой, қайта ишланмаган овқатларни истеъмол қилинг — очлик ва иштаҳа ҳисси узоқ вақт давомида йўқолади.

Бундан ташқари, кўпроқ сув ичинг — баъзида сувсизланиш овқатланиш истаги билан аралашиб кетади. Тўғри овқатланиш турмуш тарзига риоя қилинг, жисмоний фаолиятни кундалик ишингизга қўшинг, ўз вақтида уйқуга ётиб, етарлича ухланг. Бир ой ичида бунинг натижасига гувоҳ бўласиз.

Иштаҳа очилишининг яна бир сабаби ҳайз даври олди синдроми ва ҳомиладорликдир. Ҳомиладорлик пайтида сиз одатдагидан кўпроқ вазнга эга бўлишингизни ҳисобга олиб, келгусида, яъни туғиш билан боғлиқ муаммоларга дуч келишингиз кафолатланганига асосланиб, иштаҳангизни назорат қилишингиз керак. Аммо оч қолмаслик ва ҳомилани муҳим озиқ моддалардан маҳрум қилмаслик учун фойдали таомларни истеъмол қилинг, таомномангиз мувозанатлашган, витаминлар ва минералларга бой бўлиши зарур.

Мавзуга доир:

• Мана нега вазн камаймайди? Тузатиш осон бўлган 5 та яширин сабаб
• Эндокрин тизими касалликларининг аломатлари