Сайёрамиз ўз тарихида бир нечта музлик даврларини бошдан кечирган. Бу глобал совиш даври бўлиб, вақт бўйича турли муддатларда давом этган. АҚШнинг Аризона штат университети олими Денис Су ўз мақоласида бу даврлар ҳақиқатда нечта бўлгани, биз ҳозир ҳам сўнгги музлик даврида яшаётганимиз, аммо нима учун буни ҳис қилмаётганимиз ҳақида айтиб берди.
Музлик даври — бу глобал совиш ва Ердаги ўртача йиллик ҳароратнинг пасайиши билан тавсифланадиган давр. Музлик даври бир неча миллиондан бир неча ўн миллионлаб йилгача давом этиши мумкин. Музлик даврида Ернинг шимолий ярим шари катта қисмининг юзаси муз қатламлари ва музликлар билан қопланган.
Ерда нечта музлик даври бўлиб ўтган?
«Ерда камида 5 та йирик музлик даври бўлган. Улардан биринчиси тахминан 2 миллиард йил олдин бошланган ва тахминан 300 миллион йил давом этган. Энг сўнгги йирик музлик даври тахминан 2,6 миллион йил олдин бошланган ва техник жиҳатдан биз ушбу музлик даврда яшашни давом эттиряпмиз», — дейди Су.
Олимнинг таъкидлашича, ҳозир биз муз билан қопланган сайёрани ва ҳароратнинг кескин пасайишини кўрмаётганимизга сабаб музлик даврида юқори ҳароратли оралиқ даврлар ҳам бўлади, бундай ҳарорат совуқнинг ўрнини эгаллайди, бундай давр эса музлараро эра деб аталади.
Охирги музлик даври
«Музлик даври концепцияси ҳақида гап кетганда, замонавий одамлар тахминан 115 минг йил аввал бошланиб, тахминан 11 минг йил аввал тугаган сўнгги муз даврини назарда тутади. Шунинг учун биз ҳозир айнан шу даврда бошланган музликлараро эрада яшаяпмиз. Кейинги йирик совиш ҳодисаси бир неча минг йил ичида содир бўлиши кутилмоқда», — дейди Су.
Музлик даврининг сўнгги совуқ даврида Шимолий Америка ва Евросиёнинг кўп қисми муз қатламлари билан қопланган. Сайёрадаги ўртача ҳарорат Цельсий бўйича 8 даражани ташкил этган, бу ҳозиргидан 6 даражага паст.
Мегафауна
«Ўша пайтда сайёрамизда чўллар, саванналар ва даштлар каби қурғоқчил жойлар кўпроқ эди, чунки сувнинг катта қисми муз қатламларида бўлган. Бундан ташқари, денгиз сатҳи ҳозиргидан анча паст эди. Ҳайвонлар орасида бизга таниш бўлган қўнғир айиқларни, буғуларни ва бўриларни, шунингдек, мегафауна вакилларини — улкан ҳайвонлар, улар орасида 11 минг йил олдин нобуд бўлган мамонтлар, мастодонлар, ханжар тишли мушуклар ва улкан ялқовлар бўлган — учратиш мумкин эди», — деб таъкидлайди Су.
Бу гигант ҳайвонлар нима сабабдан йўқолиб кетгани ҳақида ҳалигача аниқ фикр йўқ. Кўпгина олимларнинг фикрича, ушбу сутемизувчиларнинг қадимги одамлар томонидан овланиши бунда муҳим рол ўйнаган.
Изоҳ (0)