Ёнилғи таъминотидаги муаммолар ташиш нархларини оширади: Марказий банк инфляцион хатарлар ҳақида огоҳлантирди

Бугун, 15 декабрда Ўзбекистон Марказий банки Бошқарувининг йиғилиши ўтказилди.

Унда асосий ставкани йиллик 15 фоиз даражасида ўзгаришсиз қолдириш тўғрисида қарор қабул қилинди. Марказий банк бу бўйича изоҳ берди.

Жаҳон бозорида асосий озиқ-овқат товарлари ва энергия ресурслари нархида мувозанатлашув кузатилаётган бўлса ҳам, ички бозорда нархларга бўлган босимлар сақланиб қолмоқда.

Аҳоли инфляцион кутилмалари, умумий инфляциянинг сўнгги 3-4 ойда сезиларли ўзгармаганлиги ва айни пайтда базавий инфляциянинг ўсувчи тренди иқтисодиётда «нисбатан қатъий» пул-кредит шароитларини сақлаб қолишни тақозо этмоқда.

Пул-кредит шароитлари

2022 йил август—ноябрь ойларида асосий ставканинг ўзгаришсиз қолиши ҳамда инфляциянинг келгуси йилда кутилаётган пасаювчи динамикаси иқтисодиётда «нисбатан қатъий» шароитларни таъминлашга хизмат қилди.

Банклараро пул бозорида ўртача тортилган фоиз ставкалари ноябрда 14,1 фоизни ташкил этиб, УЗОНИА индекси кичик тебранишлар билан тўлиқ фоиз коридори доирасида шаклланди.

Миллий валютадаги муддатли омонатлар бўйича ўртача тортилган фоиз ставкаларида ҳам бироз пасайиш кузатилиб, октябрь ойида жисмоний шахсларники бўйича 20,7 фоизга ва юридик шахсларники — 16,7 фоизга тенг бўлди.

Омонатлар бозоридаги ижобий реал фоиз ставкалари миллий валютадаги муддатли депозитлар ҳажмининг жорий йилнинг ўтган 11 ойида сезиларли даражада ўсишининг (1,6 баробар) асосий омилларидан бўлмоқда.

Хатарлар ва ноаниқликлар

Ёнилғи таъминоти билан боғлиқ масалалар транспорт-логистика ва ташиш нархларини ошириши орқали товарлар ва хизматлар нархларига салбий таъсир кўрсатиши мумкин.

Аҳоли даромадларининг, шу жумладан, мамлакатга пул ўтказмаларининг юқори ўсиш суръатлари фонида иқтисодиётда ялпи талаб ҳажмидаги юқори ижобий суръатлар, ялпи таклифдаги айрим узилишлар фонида инфляцияга оширувчи босим ўтказиши эҳтимолларини юзага келтиради.

Шу билан бирга, глобал иқтисодий фаоллик ва эҳтимолий рецессия билан боғлиқ хатарларнинг сақланиб қолаётганлиги, келгуси йилда ташқи талабни камайтирувчи аҳамият касб этади.

Геосиёсий тангликнинг давом этиши эса ташқи молия бозорларида Ўзбекистоннинг «хатар мукофоти»нинг ортишига олиб келиши мумкин. Ушбу омиллар глобал молиявий шароитларнинг қатъийлашиб бориши фонида ташқи молиялаштириш имкониятларининг қисқариш хавфини орттиради.

Бундай шароитда, ички молиявий ресурслардан самарали фойдаланилиши ва умумий фискал тақчилликнинг қисқартирилиши ташқи таъсирларни минималлаштириш имконини беради.

Ўз ўрнида, базавий инфляциянинг ўсувчи динамикаси ва унинг умумий инфляциядаги ҳиссасининг ошиб бораётганлиги ички иқтисодиётда инфляцион босимларнинг узоқроқ муддатли характерга эга бўлиб бораётганлигини билдиради.

Ташқи ва ички иқтисодий шароитлар таъсирида юзага келадиган инфляцион омиллар ва хатарлар синчковлик билан ўрганилиб, уларни бартараф этиш бўйича тегишли чоралар кўриб борилади.