Яқинда ўтказилган тадқиқот шуни кўрсатдики, ҳар куни бир хил вақтда ухлаш ҳақиқатан ҳам организмни хавфли касалликларнинг ривожланишидан ҳимоя қилади. Marie Claire нашри уйқуга ётиш учун энг яхши вақт борасида мутахассислар фикри билан бўлишди.
Олимларнинг фикрига кўра, уйқу ҳар қандай вақтдан кўра фойдалироқ бўлиши мумкин бўлган «олтин соат» ҳақиқатан ҳам мавжуд. Бу вақт соат 22:00 дан 23:00 оралиғигача, бу, албатта, бойқушларни хурсанд қилмайди. Бироқ Эхетер университети тадқиқоти шуни кўрсатадики, ухлаш вақти ва юрак хуружи ҳамда инсульт ўртасида, айниқса, аёлларда пайдо бўлишида боғлиқлик бор.
Кеч ухлайдиганлар соғлиғини кўпроқ хавф остига қўяди. Агар ухлаш вақти ярим тундан кейин содир бўлса, у ҳолда организмнинг эрталабки ёруғлик билан учрашиш эҳтимоли камроқ бўлади ва ички биологик соатга зарар етказиши мумкин. The Sleep School клиник директори Гай Медоузнинг сўзларига кўра, инсон организмни «олтин соат» деб аталадиган вақтда уйқуни ҳис қилиши ва саккиз соатдан кейин уйғониш учун дастурлаштирилган. Уйқудан уйғонганда, ёруғлик кўзга киради ва организмни вақт билан синхронлаштиради. Шунингдек, одамлар ўз энергиясини қуёшдан олади, чунки инсон ёруғлик ва қоронғи даврларга мослашган ва уларни бузадиган ҳар қандай нарса организмни одатдагидан чиқариб юборади.
European Heart Journal журналида чоп этилган тадқиқотда 43 ёшдан 74 ёшгача бўлган 88 минг нафар британиялик инсонлар маълумоти таҳлил қилинди. Бир ҳафта давомида субъектлар ухлаш ва уйғониш вақтларини кузатадиган мосламаларни кийиб, турмуш тарзи билан боғлиқ саволларга жавоб берди. Маълумотлар иштирокчиларнинг сўнгги беш йилдаги тиббий маълумотлари билан таққосланди, унда юрак хуружи, инсульт, юрак етишмовчилиги ва юрак билан боғлиқ бошқа касалликлар батафсил кўрсатилган.
Тадқиқот шуни кўрсатдики, ҳар куни соат 22:00 дан 22:59 оралиғида ухлайдиганлар юрак билан боғлиқ муаммоларнинг энг паст даражасига эга. Ярим тундан кейин уйқуга кетган одамларда юрак хасталикларига чалиниш эҳтимоли 25 фоизга кўпроқ. Айтганча, ухлаш учун ҳам шошилмаслик керак. Соат 22:00 дан олдин ухлаганларда юрак хасталиги ривожланиш хавфи 24 фоизга, 23:00 дан 00:00 гача ётадиганларда эса 12 фоизга юқорилиги кўрсатилган.
Тадқиқот муаллифларининг таъкидлашича, 22:00 дан 23:00 гача мунтазам равишда уйқуга ётиш минимал ҳаракат билан юрак хасталикларининг олдини олишга ёрдам беради. Бош муаллиф доктор Дэвид Планс шундай деди: «Организмда жисмоний ва ақлий фаолиятни тартибга солишга ёрдам берадиган сиркад ритмлар деб аталадиган ички 24 соат соат бор. Натижалар шуни кўрсатадики, эрта ёки кеч ётиш юрак-қон томир соғлиғига салбий таъсир кўрсатиши мумкин бўлган соатни бузиш эҳтимоли кўпроқ. Бизнинг тадқиқотимиз шуни кўрсатадики, уйқу учун оптимал вақт организмнинг 24 соатлик циклнинг маълум бир нуқтасида содир бўлади ва оғишлар соғлиқ учун зарарли бўлиши мумкин. Энг хавфли вақт ярим тундан кейин ухлаш бўлиб, эҳтимол бу тана соатини тартибга солувчи эрталабки ёруғликни кўриш имкониятини камайтириши мумкин.
Тадқиқот муаллифлари, ишлашдаги энг катта фарқни аёлларда кўриш мумкинлигини маълум қилди ва бу гормонал фарқлар ҳамда менопауза билан боғлиқ бўлиши мумкин. Менопаузанинг бошланиши билан аёлларда юрак-қон томир касалликларининг ривожланиши кучаяди — бу эстроген даражасининг пасайиши билан боғлиқ. Шу билан бирга, ярим тундан кейин ухлайдиган эркаклар салбий оқибатларга камроқ дучор бўлади, аммо 22:00 дан олдин уйқуга кетадиганлар ҳам юрак билан боғлиқ муаммоларга дуч келиши мумкин.
«Натижалар ўзаро боғлиқликни кўрсатмаса-да, ухлаш вақти бошқа омиллар ва уйқу хусусиятларидан қатъий назар юрак учун потенциал хавф омили сифатида пайдо бўлди, — деди Планс. — Агар бизнинг топилмаларимиз бошқа тадқиқотларда тасдиқланса, ухлаш вақти ва асосий уйқу гигиенаси юрак хасталиклари ривожланиш хавфини камайтиришнинг арзон усули бўлиши мумкин. Оддий тавсиялардан ташқари, олимлар уйқу режимини нормаллаштириш учун махсус иловаларни оммалаштириш имкониятини кўриб чиқмоқда».
Мутахассислар «олтин соат»га тайёргарлик кўришни маслаҳат беради — электрон қурилмаларни олдиндан ўчириб қўйиш, гаджетлардан фойдаланмаслик, чироқларни хиралаштириш ва тасалли берувчи мусиқани ёқиш ёки китоб мутолаа қилиш. Шунингдек, эрталаб соат 10:00 да 10 дақиқалик пиёда юриш руҳий саломатлик ва уйқу сифатини яхшилайди.
Изоҳ (0)