Ўтган ҳафтада Европа бўйлаб жазирама кунлар рекордларни янгилади. 19 июль куни Британияда 40,3 градусли максимал ҳарорат рекорди ўрнатилди.
Аввалги рекорд 2019 йилда 38,7 градус билан қайд этилган эди. 1980 йиллардан бошлаб дунёнинг салқинроқ ҳудудларида ҳарорат кўтарила бошлади. The Economist нашри иссиқ об-ҳаво оқибатларини таҳлил қилди.
Шу билан бирга, аҳоли сонининг ўсиши энг иссиқ мамлакатларда тез суръатда содир бўлиб, жабрланган инсоният улушини оширди.
Европанинг қолган қисмида, Хитойнинг баъзи ҳудудларида ва Шимолий Америкада шунга ўхшаш иссиқ ҳарорат кузатилди, ўрмон ёнғинлари авж олди ва одамлар иссиқдан ўлди.
Дунё учун иссиқ об-ҳаво янгилик эмас. Аммо улар тез-тез ва экстремал бўлиб, кўпинча турли жойларда содир бўлмоқда.
Яқинда ўтказилган тадқиқот шуни кўрсатдики, ҳозирда шимолий ярим шарда бир вақтнинг ўзида жазирама тўлқинлари бундан 40 йил олдингига қараганда етти марта кўп.
Бу кўпроқ иссиқлик тўлқинлари биргаликда содир бўлишини англатади. Бироқ, тропиклардан иссиқ ҳавонинг шимолга кўчишини тартибга солувчи юқори баландликдаги ҳаво оқими — реактив оқимнинг ўзгариши вазиятни ёмонлаштириши мумкин.
Интенсивлик ва частотанинг ошиши (масалан, Америкада 1960 йилларда йилига икки марта ва 2010 йилларда олтита иссиқлик тўлқини бўлган) етарлича ёмон ва жиддий оқибатларга олиб келади.
Қишлоқ хўжалиги юқори ҳароратдан зарар кўради. Бир вақтнинг ўзида турли жойларда экинлар ёки ўрим-йиғимларнинг бузилиши бутун дунё бўйлаб маҳсулотни кўчириш орқали ҳал қилиб бўлмайдиган инқирозларни келтириб чиқариши мумкин.
Британия мисолида оладиган бўлсак, темир йўл ҳаракати 30 даражадан юқори ҳароратда қийинчиликларга дуч келади.
Ҳукуматлар бундай ҳароратда рельсларни ўзгартириши мумкин. Аммо уйлардан тортиб шифохоналар, ўт ўчириш бригадаларигача бўлган барча инфратузилмани янгилаш харажатлари жуда қиммат бўлади.
Ҳатто бой мамлакатларда ҳам ҳукуматлар зарур ресурсларни ажратиш учун курашмоқда.
Камбағал мамлакатларда вазият ёмонроқ бўлади. Улар мослашиш учун камроқ нақд пулга эга ва бунга кўпроқ эҳтиёж бор.
Экватор яқинидаги мамлакатларнинг аксарияти қашшоқлигини инобатга олсак, буни амалга ошириш янада қийин бўлади. Улар аҳоли сонининг юқори ўсишига эга, яъни тобора кўпроқ одамлар иссиқ ҳаводан азият чекади.
Баъзи ҳолларда юқори ҳароратга мослашиш технологиясини қўллаш, яъни нотўғри лойиҳалаштирилган бинолар учун кондиционерлик кўринишида электр энергиясига бўлган талабни оширади.
Британияда айнан шу ҳафтада бундай талаб аввалги ҳафтага нисбатан 5 фоизга ошди. Агар ишлатиладиган шарбат яшил манбалардан олинган бўлса, бу яхши. Аммо агар у қазиб олинадиган ёқилғи электр станцияларида пайдо бўлса, у глобал исишни янада тезлаштиради.
Изоҳ (0)