Иқлим ўзгариши моделлари прогноз қилганидек сўнгги пайтларда иссиқ кунларнинг частотаси ва интенсивлиги ошди. The Economist нашри иссиқ об-ҳаво ва унинг оқибатларини таҳлил қилди.
Ушбу ҳафтада Европа бўйлаб жазирама кунлар рекордларни янгилади. Британияда 40,3 градусли максимал ҳарорат рекорди ўрнатилди.
Аввалги рекорд 2019 йилда 38,7 градус билан қайд этилган эди. 1980 йиллардан бошлаб дунёнинг салқинроқ ҳудудларида ҳарорат кўтарила бошлади.
Шу билан бирга, аҳоли сонининг ўсиши энг иссиқ мамлакатларда тез суръатда содир бўлиб, жабрланган инсоният улушини оширди.
The Economist иссиқлик таъсирини ўлчаш учун иккита катта маълумот тўпламини бирлаштирди.
Европа Иттифоқининг Ерни кузатиш дастури Коперник томонидан ишлаб чиқарилган Умумжаҳон термал иқлим индекси (утcи) иссиқликни соатлик оралиқда ўлчайди ва дунёни 865 минг квадратга бўлади.
Utci ҳаво ҳарорати ва қуёш нурланишига оид маълумотларни намлик ва шамол билан бирлаштириб, цельсий бўйича ўлчанадиган ягона композицион ҳароратга айлантиради. Маълумотларни ҳар ўртача ҳар бир квадратда яшовчи аҳоли билан бирлаштирилди.
38 градусдан юқори утcи кучли иссиқлик босимини келтириб чиқаради деб таснифланади. 46 градусдан юқори ҳарорат жуда юқори босимни юзага келтиради.
Фақатгина 30 дақиқалик жуда кучли иссиқлик босими, айниқса қарияларнинг ҳаётига хавф туғдириши мумкин.
Сўнгги беш йил ичида дунё аҳолисининг бешдан тўрт қисми камида бир кун жуда кучли иссиқлик стрессини бошдан кечирди — уч соат ёки ундан кўпроқ вақт давомида.
Гарчи Европа аҳолисининг катта қисми бу ҳафта 38 градусдан юқори иссиқликка чидаган бўлса-да, бу истисно бўлиб қолмоқда.
Охирги беш йил ичида ўртача европалик бундай иссиқликни йилига атиги уч кун бошдан кечирган.
Аммо бошқа жойларда бу норма: Европадан ташқаридаги одамлар ҳар йили 65 кун давомида шунга ўхшаш шароитларга чидашади.
46 градусдан юқори ҳарорат ҳам жуда кенг тарқалган. Бу Ердаги ҳар бир одам учун йилига уч кунга тўғри келади.
Аммо Африка ва Осиёнинг айрим қисмларида, хусусан, Ҳиндистон ярим оролида касалланиш анча юқори.
Ушбу икки қитъада яшовчи ўртача одам яқинда йилига 4,9 кун давомида шундай иссиқликни бошдан кечирди, бу 1980—1984 йилларга нисбатан 30 фоизга кўп.
Африка ва Осиёда аҳолининг юқори ўсиши иссиқлик босими энди кўпроқ одамларга таъсир қилишини англатади.
Энг иссиқ мамлакатлар 1980 йилдан бери юқори ўсиш тенденциясига эга. Одамлар жуда кучли иссиқлик босимини ҳис қилган вақт улуши 50 фоизга ошди.
Ҳаддан ташқари иссиқликдан азият чекаётганларнинг учдан икки қисми ўртача йиллик даромади 2 минг доллардан паст бўлган мамлакатларда яшайди, яъни кўпчиликни кондиционер сотиб олишга қурби етмайди.
Изоҳ (0)