Дунёда авиачипталар нархи ошаётганининг сабаблари маълум қилинди

Пандемиядан сўнг одамлар яна саёҳат қилишга қайтмоқда. Лекин қиммат самолёт чипталари бир қанча музокараларга сабаб бўлмоқда, деб ёзади Bloomberg.

Delta Air Lines бош ижрочи директори Эд Бастиан ўтган ҳафта бўлиб ўтган саноат конференциясида бу ёз нарх тарифлари пандемиядан олдингидан 30 фоиз юқори бўлиши мумкинлигини таъкидлади.

Бунга сабаб қилиб талабнинг ҳаддан ташқари ортиб кетганлиги кўрсатилган.

Mastercard Иқтисодиёт институти тадқиқоти шуни кўрсатдики, апрель ойида Сингапурдан парвозлар нархи 2019 йилга нисбатан ўртача 27 фоизга, Австралиядан парвозлар эса 20 фоизга қимматроқ бўлган.

Институтнинг Осиё-Тинч океани, Яқин Шарқ ва Африка бўйича бош иқтисодчиси Дэвид Манннинг сўзларига кўра, саёҳатчилар сўнгги дақиқада сотиб олиш нархи ошиб кетишидан хавотирга тушиб, чипталарни бир неча ой олдин брон қилишмоқда.

Ёқилғи нархининг кўтарилиши

Украинадаги уруш сўнгги 18 ой ичида нефть нархининг барқарор ўсишини кучайтирди. Реактив ёқилғиси ҳозирда ўртача авиакомпания харажатларининг 38 фоизини ташкил этади. Баъзи бюджетли авиакомпаниялар учун у 50 фоизгача бўлиши мумкин.

Нью-Йоркда самолёт ёқилғиси нархи бу йил 80 фоиздан ошди, аммо нархлар қайта ишлаш харажатлари ва маҳаллий солиқларга қараб минтақадан минтақага фарқ қилади.

АҚШнинг кўплаб аэропортлари чипта нархларини ошириш орқали ёнилғи нархининг кўтарилганини қоплашга муваффақ бўлди.

Ходимларнинг етишмаслиги

Сўнгги бир неча йил ичида юз минглаб учувчилар, стюардессалар ва бошқа авиация ходимлари ишсиз қолди. Саёҳат авжига чиққандан сўнг, саноат энди пандемиядан олдинги даражага қайтиш учун етарлича ходимларни ишга ололмаяпти.

Дунёнинг энг яхши аэропортларидан бири Сингапурнинг Чанги аэропорти 6,600 дан ортиқ одамни ишга олишга интилмоқда, чунки ишдан бўшатилган кўплаб ишчилар бошқа камроқ ўзгарувчан иш топди ва циклик саноатга қайтишни хоҳламади.

АҚШда кичикроқ минтақавий авиакомпаниялар тўлиқ қувват билан парвоз қила олмайди, чунки каттароқ аэропортлар жуда кўп учувчиларни ёллаган.

Буюк Британияда юзлаб рейслар бекор қилинди, бу эса таътил режаларини бузди. Европада йирик аэропортлар тегишли ходимларни ёлламагани учун парвоздаги кечикишлар ва бекор қилишларга дуч келди. Бу авиакомпаниялар жадвалини бузди ва харажатларни оширди.

Бухгалтерия баланслари

Авиация капитални кўп талаб қиладиган саноат бўлиб, тарихий жиҳатдан камроқ даромадга эга. COVID сабабли глобал миқёсда авиакомпаниялар сўнги уч йил ичида 200 млрд доллардан ортиқ маблағ йўқотди.

Кўтарилган нархлар авиакомпанияларга йўқотишлардан қутулиш ва олдинги ҳолатни тиклаш учун йўл очади.

Аввалроқ Uzbekistan Airports’нинг 2022 йилнинг илк чорагида олган фойдаси 8,5 минг баробарга кўпайгани ҳақида хабар берилганди.