Ҳеч бир соҳа ёки машғулот жинс танламаслиги ҳақида бот-бот қулоққа чалинади. Бу каби гаплар баландпарвоз туюлиши мумкин. Бироқ ҳаётий намуналар кишида ишонч уйғотади.
«Дарё» нашри ёш истеъдодларнинг муваффақияти ҳақида сўзловчи «Қанотсиз парвоз» лойиҳасини йўлга қўйиб, унинг доирасида Google, Microsoft, EPAM, миллий Венчур фонди, АҚШ институтидаги лаборатория ҳамда Германиядаги Henkel компаниясида фаолият юритувчи йигит-қизлар ҳамда Швейцария, Япония, Италияда илмий ўрганишлар олиб борган қаҳрамонлар ҳикоясини тақдим этганди.
Бугунги суҳбатдошимиз — Азиза Раҳмонқулова эса 21 ёшида мамлакат учун муҳим бўлган, ҳеч қачон актуаллигини йўқотмайдиган IT-маҳсулот ишлаб чиққан. У орқали қайси ҳудудларида кўпроқ авариялар кузатилишини аниқлаш мумкин.
Бугунги кунда Аstrum академиясининг datа science йўналишида таълим олаётган қаҳрамонимизга нима сабабдан «аёлларга мос» — тикувчилик, шифокор ёки ўқитувчилик касбларини эгалламагани ҳақида сўраганимизда, у «ҳозирги Азиза»га айлангунига қадар, ўзини ўша касбларда ҳам синаб кўрганини айтди:
«Юқоридаги касбларнинг деярли барчасида фаолият юритиб кўрганман: мактабда математика фанидан яхши билимга эга бўлганим учун синфдош дугоналаримга дарсдан сўнг қўшимча тарзда ўзим билган нарсаларни ўргатардим.
Кейинчалик шифокор бўлишни мақсад қилиб, коллежда шу йўналишни танлаганман. Ўқиш давомида эса шифохонада ҳамшира сифатида фаолият юритганман. Бироқ иш давомида тиббиёт соҳаси меники эмаслигини тушунганман.
Онам тикувчи бўлганлари ва менга ҳам ўргатганлари учунми шу касбга қандайдир қизиқиш бўлган ва ЎзМУнинг кимё факультетига ўқишга киргач, пойтахтга кўчиб келганимда 1 ҳафта тикувчилик билан шуғулланганман. Лекин билганманки, у иш ҳам менга тўғри келмасди» — дейди Азиза.
Ўзликни топиш ва англаш даври бутун умрга таъсир қилувчи давр бўлишига қарамай, унда кўпчилик ўзини эшита олмайди. Баъзан тушунмайди ҳам. Ўрта ёки олий таълим танловига келганида эса кимларнингдир фикри билан ҳисоблашади ёки одатий — балли паст бўлган йўналишларга ўзини уради.
Оқибатда уч ёки тўрт йиллик умрини қизиқмаган билимларни ўрганишга, баъзан ҳатто бекорчиликка сарфлаб қўйганини билмай ҳам қолади.
Уни тамомлаган «мутахассис»лардан ташкил топган келажакни тасаввур ҳам қилиш қийин, айтиш оғир.
Бироқ сўнгги вақтларда инглиз, рус тили ўқитувчиларининг ўша тилдаги сўзларни ўқувчига кулгили шаклда айтиб, дарс ўтаётгани акс этган видеолар ёки шифокорнинг нотўғри диагнози оқибатида беморнинг ҳаётдан ёш кўз юмаётган ҳолатларига тез-тез гувоҳ бўляпмиз. Бунинг илдизи ҳам юқоридаги «ихтиёрий-мажбурий» танловларга бориб тақалаётган бўлса, ажабмас.
Азиза эса ўша даврдан тўғри ўтгани ҳамда ўзини қизиқиш ва иқтидорини аниқ баҳолай олгани учун ҳам бугун ўз соҳасида инсон ҳаёти ва келажак учун муҳим бўлган IT-маҳсулот яратди.
Бундан тахминан икки йил олдин, яъни 2020 йил бошларида IT’ни ўргана бошлаган Азиза аввалига бу ҳақда ота-онасига айтмаган. Мутахассис буни қуйидагича изоҳлайди:
«Чунки улар IT, programming, clouding нима — билишмасди. Ҳозир ҳам қилаётган ишларимни кўрсацам, унчалик тушунишмайди. Уларга data scientist кимлигини тушунтиришга ҳалигача қийналаман.
Лекин ота-онам мени ҳар бир танловимда қўллаб-қувватлайди. Бирор нима қилишни хоҳласам, ҳеч қаршилик қилишмаган. Масалан, университетдан кетишга қарор қилганимда ҳам «Майли, агар шуни тўғри деб билсанг ва келажакда афсусланмасанг, бўлди» деб жавоб беришган. Доим шундай — маслаҳат беришади, аммо қатъий чеклов қўйишмайди. Асосий қарорларимни ўзим қабул қиламан».
Соғлиғидаги муаммолар ҳамда вақтини мазмунли сарфлаш мақсадида университетдаги ўқишини тўхтатган
«Соғлиғимдаги баъзи муаммолар сабабли ЎзМУдаги ўқишимни бир ярим йилдан сўнг якунлаганман. Университетни тўхтатишга мажбур бўлганман, аммо кейинчалик давом эттириш имкони бўлганида ҳам ўқишга қайтмадим. Сабаби — университет учун узоқ вақт сарфлашдан маъно кўрмаганман», — дейди Азиза.
Сайт муаллифи кейинчалик Ўзбекистонда Туркиянинг иқтисодиёт ва технологиялар университетига ўқишга кирган. Афсуски, у университетда ҳам кўп эмас — атиги икки ой ўқиган. Сўнгги университетидаги йўналиши электрон бизнес ва IT бўлган. Айнан ўша ерда ўқиш давомида бошқа соҳага — биотиббиёт муҳандислиги йўналишига қизиқиб қолган.
Бу ҳақда мақолалар ўқиб кўрганимда менга жуда ёқадиган бўлди. Шундан кейин менинг келажакдаги йўлим шу соҳада эканини сездим. Университетдаги ўқишни давом эттириш эса вақтимни олиб қўяётгандай туюлди ва унга ҳам якун ясадим, — дея қўшимча қилди Азиза.
Ушбу сайт аварияларни таҳлил қилиш мақсадида ИИВ ЙҲХ ходимлари учун махсус яратилган
IT-мутахассис ушбу сайтни асосан аварияларни таҳлил қилиш мақсадида ИИВ Йўл ҳаракати хавфсизлиги ходимлари учун махсус яратган. Шундай бўлса-да, сайтдан исталган киши фойдалана олади.
Бу IT-маҳсулотим Тошкент шаҳрида бўлаётган автоҳалокатларни визуал тарзда кўрсатади. Яъни сиз веб-сайтга ташриф буюрганингизда экранда харита ҳосил бўлади. Унда кўк, яшил, сариқ ва қизил ранглар пайдо бўлади. Қизил ҳудудлар — автоҳалокатлар энг кўп содир бўладиган ҳудуд эканини билдиради, — дейди мутахассис.
Унинг сўзларига кўра, ушбу сайт ҳозирча фақат Тошкент шаҳри учун ишлайди. Бунга сабаб сифатида эса республика бўйлаб автоҳалокатлар ҳақидаги маълумотларнинг мавжуд эмаслигини кўрсатди.
IT-мутахассиснинг маълум қилишича, у яқин келажакда сайтни республика миқёсида ишлайдиган даражага олиб чиқмоқчи. Яъни ҳозир сўз билан ёзилган маълумотларни рақамлаштириш устида ишламоқда.
Ҳайдовчиларнинг уқувсизлиги натижасида келиб чиқаётган авариялар тахминан 10 фоизни ташкил этса, тезлик оқибатида содир бўлаётган ЙТҲлар сони ундан анча юқори
2022 йилнинг январида ушбу дастур устида ишлашни бошладим. Ўша вақтда содир бўлган ЙТҲлар статистикаси эълон қилинган. Унда 2021 йил давомида 10 мингдан ортиқ авария содир этилгани, унинг оқибатида икки ярим мингга яқин инсон вафот этгани маълум бўлди, — дейди Азиза.
«Шу маълумотни эшитгач, мен нима қилишим мумкин, деб ўйлай бошладим. Кейин авариялар ҳақида маълумот берувчи очиқ маълумотлар порталини топиб, улар ёрдамида ўз сайтимни яратишга қарор қилдим», — дея қўшимча қилди.
Мутахассиснинг тушунтириш беришича, аварияларни аниқлаш усули тахминан шундай — очиқ маълумотлар порталида тегишли ҳудудларда содир бўлган ЙТҲлар ҳақида маълумот берилади. Унда қачон ва қаерда содир бўлгани, ЙТҲ тури, нечта автомобиль иштирокидалиги ва баъзан қандай об-ҳаво шароитида содир этилгани ҳамда унинг оқибатлари ИИВ ходимлари томонидан киритиб борилади.
Январь ойида ICT4Girls менторшип лойиҳасида 500 га яқин қизлар орасидан суҳбат асосида сараланган Азизанинг яратган IT-маҳсулоти, унинг ўз устида ишлаш учун қаердан мотивация олиши, ўз келажагини қайси соҳада кўриши ҳамда сиёсат оламидаги баъзи мантиқсизликларга муносабати ҳақида батафсил юқоридаги видеода кўриш мумкин.
Изоҳ (0)