Қашқадарё вилоятида 25 декабрь куни синтетик суюқ ёқилғи ишлаб чиқариш бўйича Uzbekistan GTL заводининг очилиш маросими бўлиб ўтади, дея хабар бермоқда Энергетика вазирлиги матбуот хизмати. Бу ерда йилига умумий қиймати 1 миллиард доллар ёки 12,8 триллион сўмдан ортиқ импорт ўрнини босувчи нефть маҳсулотлари ва углеводород хом ашёлари ишлаб чиқарилади.
Бу каби йирик лойиҳалар туфайли Ўзбекистон босқичма-босқич табиий газ хом ашёси экспортидан воз кечиб, нефть маҳсулотлари импортини камайтирмоқда. «Бу эса, энергетик мустақиллигимизни мустаҳкамлашга салмоқли ҳисса қўшилаётганидан далолат беради», — дейилади вазирлик ахборотида.
Таъкидланишича, UzGTL мажмуаси — инновацион ишлаб чиқариш намунасидир. Шунингдек, МДҲ ҳудудидаги энг замонавий ва инновациялардан бири бу — корхонанинг марказий бошқарув пульти ва завод марказий лабораториясидир.
Шу билан бирга, ишлаб чиқариш жараёнида ҳосил бўладиган ортиқча буғ ҳисобига электр энергияси автоном тарзда ишлаб чиқариладиган Uzbekistan GTL заводини электр энергияси билан таъминлаш масаласи ҳам инновацион тарзда ҳал қилинди. Шундай қилиб, корхона нафақат ўз фаолияти учун зарур бўлган электр энергиясини мустақил равишда ишлаб чиқаради, балки зарур ҳолларда ишлаб чиқарилган электр энергиясининг қўшимча ҳажмини миллий электр тармоқларига ҳам етказиб беради.
GTL технологиясини танлаш нафақат бугунги кунда бутун дунёда талаб қилинадиган бундай синтетик суюқ ёқилғининг импорт ўрнини босиш билан, балки маҳсулотларнинг экологик жиҳатдан тозалиги билан ҳам боғлиқдир. Дизель двигателли автомобилларда 100 фоиз GTL ёқилғисидан фойдаланиш чиқиндиларни камайтириш орқали ҳаво сифатини яхшилаш ёрдам беради. GTL ёқилғиси деярли заҳарли чиқиндиларсиз ёнади, карбонат ангидрид чиқиндиларини камайтиришга муносиб ҳисса қўшади.
Бундан ташқари, инновацион технологиялар асосида қайта ишланган газдан замонавий юқори сифатли UzGTL маҳсулотлари ишлаб чиқарилади. Чунки хом-ашё сифатида табиий газдан этан, пропан, бутан каби компонентларни чиқариш орқали турли полимер маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи Шўртан газ-кимё мажмуасида қайта тозаланган табиий газнинг бир қисмидан фойдаланилиши муҳим аҳамият касб этади.
Шу билан бирга, UzGTL заводида ишлаб чиқарилган нафта полимер маҳсулотларини ишлаб чиқаришни кўпайтириш учун Шўртан газ-кимё мажмуасининг ишлаб чиқариш қувватларини кенгайтириш объектларига қайта ишлаш учун юборилади ва шу орқали ягона нефть-газ-кимё кластери яратилади.
UzGTL синтетик суюқ ёқилғи ишлаб чиқариш лойиҳаси яратилишида Sasol (Жанубий Африка), Haldor Topsøe (Дания), Chevron (АҚШ) ва Honeywell каби етакчи компанияларнинг илғор технологик ечимларидан фойдаланилган.
UzGTL синтетик суюқ ёқилғи ишлаб чиқариш мажмуасида йилига 3,6 миллиард куб метр газ қайта ишланади, ундан йилига 1,5 миллион тонна юқори сифатли ва экологик тоза синтетик ёқилғи, жумладан, 307 минг тонна керосин, 724 минг тонна синтетик дизель ёқилғиси, 437 минг тонна нафта ва 53 минг тонна суюлтирилган газ каби нефть маҳсулотлари ишлаб чиқарилади.
Юқори халқаро стандартларга жавоб берадиган UzGTL маҳсулотлари биринчи навбатда, республиканинг нефть маҳсулотларига, хусусан, дизель ёқилғиси ва керосинга, шунингдек, суюлтирилган газга бўлган ички эҳтиёжини қоплаш учун етказиб берилади. Қолаверса, ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар юқори сифатли бўлгани учун экспорт қилиш имконияти ҳам мавжуд бўлади.
UzGTL заводи Ўзбекистонда углеводород хом ашёсини чуқур қайта ишлаш соҳасида амалга оширилаётган таркибий ўзгаришларнинг намунаси ва мамлакат нефть-кимё саноатининг ривожланиш суръатларининг бир кўрсаткичи ҳисобланади.
Маълумот учун, синтетик суюқ ёқилғи ишлаб чиқариш бўйича GTL лойиҳасининг умумий қиймати 3,42 миллиард АҚШ долларини ташкил этади. GTL лойиҳасини молиялаштиришда Хитой Давлат тараққиёт банки (CDB), Корея экспорт-импорт банки (KEXIM), Корея савдо ва суғурта корпорацияси (K-SURE), «Газпромбанк», «Росексимбанк», Россия экспорт кредитларини суғурталаш агентлиги (EKSAR), Credit Suisse, MUFG, Mizuho, Woori Bank, SMBC каби халқаро ташкилотлар иштирок этди. Лойиҳанинг бош пудратчиси — Hyundai Engineering, Hyundai Engineering and Construction (Жанубий Корея) ва Enter Engineering (Сингапур) консорсиуми ҳисобланади.
Изоҳ (0)