Афғонистон банк тизими омонатларнинг оммавий қайтариб олиниши, муомаладаги пул ва валюта тақчиллиги, шунингдек, муаммоли кредитлар сонининг ортишига дуч келмоқда. Бундай тенденциялар тизимни бутунлай қулатиши мумкин. Бу ҳақда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Тараққиёт дастури маълумотларига таяниб, Reuters хабар берди.
«Афғонистонда молия ва банк ўтказмалари тизими тартибга солинмаган. Ишлаб чиқариш соҳаси истиқболларини яхшилаш ва банк тизимининг барбод бўлишига йўл қўймаслик учун аҳоли томонидан банкдаги омонатларни оммавий олиб қўйиш муаммоси зудлик билан ҳал қилиниши керак», — дейилади дастур ҳисоботида.
Унда таъкидланишича, бундай сценарийнинг ижтимоий-иқтисодий оқибатлари жиддий бўлади, жумладан қочқинлар сонининг кўпайиши ва банкларни тиклаш ўнлаб йиллар давом этиши мумкин.
«Август ойида Афғонистонда ҳокимиятни қўлга киритган «Толибон» ҳаракати ва ҳаракат етакчиларининг халқаро ҳуқуқий позицияси вазиятни янада оғирлаштирмоқда», — деди БМТнинг Афғонистондаги тараққиёт дастури раҳбари Абдуллоҳ ал Дардорий. Дунёнинг кўплаб мамлакатларида ушбу ҳаракат террорчи ташкилот сифатида тан олинган, унинг кўплаб етакчилари халқаро қидирувга берилган ёки қора рўйхатга олинган.
«Толибон» ҳокимиятни қўлга киритгач, халқаро тараққиёт ёрдами шаклидаги молиявий оқим тўхтатилди, Афғонистоннинг хорижий ҳисобларида сақланаётган давлат активлари музлатиб қўйилди.
Қайд этиш жоизки, Афғонистон банкларининг ликвидлиги кўп жиҳатдан хорижий валюта киритилишига боғлиқ эди. Бундай шароитда аҳоли омонатларини ўзида сақлашни афзал кўрмоқда. Чиқарилган миллий валюта (4 млрд доллар миқдорида)нинг фақат кичик бир қисми — 500 минг доллар миқдорида реал муомалада. Шу сабабли банклардаги ҳисобварақлардан маблағларни ечиб олишга чекловлар қўйган.
Нақд пул етишмовчилиги ва қатор халқаро гуманитар дастурларнинг тўхтатилиши туфайли БМТ Болалар жамғармаси – ЮНИСЕФ маҳаллий таълим тизимини мустаҳкамлаш ва қизлар ўқийдиган мактабларни сақлаб қолиш учун афғон ўқитувчиларини тўғридан-тўғри молиялаштириш тизимини яратишга киришди. Ўз навбатида, БМТнинг Жаҳон озиқ-овқат дастури камбағал афғон оилаларига нақд пул тарқатишни бошлади.
Умуман олганда, Афғонистонда гуманитар фавқулодда вазият юзага келган. Мамлакат аҳолисининг 95 фоизи тўйиб овқатланмайди, 23 миллион афғонистонлик очликдан азият чекмоқда. Юз минглаб афғонлар ўз мамлакатларидаги оғир вазиятдан қутулиш учун август ойидан бери қўшни Эрон ва Покистонга кўчиб кетган.
Аввалроқ «Толибон» Ташқи ишлар вазирлиги АҚШ Конгрессига очиқ хат йўллаб, унда Афғонистоннинг Америкадаги маблағларини блокдан чиқаришни сўраганди. «Толибон»нинг эслатишича, Афғонистонда янги ҳукумат эълон қилиниши билан Қўшма Штатлар Афғонистон Марказий банки активларига нисбатан санкциялар жорий қилган. Толибларнинг фикрича, бу «Доҳа келишувига зид». «2020 йил февраль ойида Доҳа келишуви имзолангандан бери биз ортиқ бир-биримиз билан тўғридан-тўғри зиддиятда ҳам, ҳарбий мухолифатда ҳам эмасмиз, активларимизни музлатиш ортида қандай мантиқ бўлиши мумкин?» — қайд этилади хатда.
Изоҳ (0)