Россия ташқи ишлар вазири Қирғизистонни рус тилида сўзлашувчиларга қарши миллатчиликка чора кўришга чақирди
Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров қирғизистонлик ҳамкасби Руслан Казакбаев билан телефон орқали мулоқотда Қирғизистонда рус тилида сўзлашувчи аҳолига нисбатан ички миллатчиликнинг намоён бўлиши ҳолатларини муҳокама қилди. Бу ҳақда «РИА Новости» хабар берди.
Лавров республика ҳукуматини бундай ҳодисаларга «иложи борича тезроқ» жавоб беришга чақирди.
Ўз навбатида, Казакбаев ҳамкасбини Бишкек миллатчиликнинг ҳар қандай кўринишига қарши туришига ва ўз фуқароларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилишда рус тилининг ролини кучайтириш курсини давом эттиришига ишонтирди.
Август ойининг бошида Қирғизистондаги MagicCity кўнгилочар марказида ширакайф эркак кассир қизнинг унга рус тилида гапирганидан норози бўлиб, қизга ҳужум қилганди.
«Воқеа 2 август куни содир бўлди. Фарзанди билан келган мижозларимиздан бири сархуш ҳолатда бўлган. У пештахта ёнига келиб, кассир қизга юзланганида у рус тилида гапира бошлаган. Эркак анча тажовузкорона тарзда қиздан фақат қирғиз тилида муомала қилишини талаб қилган. Қиз қирғизчалаб гапира бошлаган, чунки бу тилни яхши билади. Аммо бу мижозни қаноатлантирмаган, у қизга тармашиб олиб, уни миллий белгилар бўйича ҳақорат қила бошлаган. Унга ташланиб, таҳдид қила бошлаган. Кутилмаганда пештахтадан калкуляторни олиб, қизнинг бошига отиб юборган», — деди марказ маъмури Тимур Жунусов.
Ҳужумчи полиция томонидан ҳибсга олинган, лекин тез орада қўйиб юборилган, шундан сўнг у MagicCity биносига қайтган ва компания ходимларига таҳдид қилишни давом эттирган. Кейинчалик ушбу 29 ёшли эркакка нисбатан безорилик моддаси бўйича жиноят иши очилди, у 13 август куни бир ой муддатга ҳибсга олинди.
Воқеадан сўнг Россия Давлат думаси раиси Вячеслав Володин ўз Telegram каналида Дума кенгаши мажлисида Қирғизистон Жогорку Кенеши спикери Талант Мамитов номига мурожаатнома тайёрлаш ҳақида қарор қабул қилинганини ёзди.
«Рус тили Қирғизистонда расмий мақомга эга экани ва бу низом мамлакат конституциясида белгилаб қўйилганини ҳисобга олганда, бу биринчи марта содир бўлаётган номақбул ҳолат эмас. Депутатлар жавоб кўрсатиш чораларини ишлаб чиқишни таклиф қилмоқда, масалан, рус тилида сўзлашувчи фуқароларга нисбатан шундай хатти-ҳаракатлар амалга оширишни ўзига эп кўрганларга Россияга киришни тақиқлаб қўйиш», — деб ёзди Володин.
2020 йил ноябрида Қирғизистон Конституциявий кенгаши аъзоси Садирдин Тўралиев мамлакатда рус тилининг расмий мақомини бекор қилиш таклифи билан чиққанди. Бунга Қирғизистон ёшлари ўз она тилида гаплашмай қўйганини сабаб қилиб кўрсатган. Аммо кейинроқ Конституциявий кенгаш рус тили расмий тил сифатида қолдирилишини маълум қилди.
Садир Жапаров 10 январь куни ўтказилган Қирғизистон президенти сайловида салкам 80 фоиз овоз олиб ғалаба қозонди. Шундан кейин у Қирғизистонда рус тили ўзининг расмий тил мақомини сақлаб қолишига ваъда берди. Садир Жапаров Россияни кўп маротаба мамлакатнинг асосий стратегик шериги деб атаган.
Кейинроқ Қирғизистон президенти Садир Жапаров «Қирғизистон сўзи» газетасида чоп этилган «Иттифоқдошлик алоқалари» мақоласида мамлакатда расмий тиллардан бири, шунингдек, миллатлараро мулоқот тили бўлган рус тилининг мақомини ўзгартиришга қаратилган ҳар қандай уринишларга қарши чиқишини маълум қилди.
