Беларусь Олий суди Виктор Бабарикони 14 йилга озодликдан маҳрум қилди, жазо қаттиқ тартибдаги колонияда ўталади. Виктор Бабарико 2020 йилда Беларусь президентлиги учун номзодини қўйган.

Энг йирик Беларусь банкларидан бирининг собиқ раҳбари Бабарико иқтисодий жиноятларда айбланиб, сайловларда иштирок этиш ҳуқуқидан маҳрум қилинди. Прокуратура Бабарико учун 15 йиллик қамоқ жазосини сўраган, суд бу муддатни бир йилга қисқартирди. Бундан ташқари, суд Бабарикога беш минг базавий бирлик (57 минг доллардан ортиқ) миқдорида жарима солди ва зарарни қоплаш учун ундан 46 миллион Беларусь рубли (18 миллион доллардан ортиқ) ундиришни буюрди.

Бабарико Беларуснинг энг таниқли банкирларидан бири эди. 20 йил давомида у «Газпром» ва «Газпромбанк»га тегишли бўлган «Белгазпромбанк»ни бошқариб келган. Унинг раҳбарлигида банк йиллик фойдасини 100 минг доллардан 46 миллион долларгача оширди ва Беларуснинг тизим учун аҳамиятли бўлган биринчи даражадаги еттита энг яхши банклари қаторига кирди. Бабарико журналистлар билан мулоқот қилишдан қочмади ва маданий лойиҳаларни қўллаб-қувватлади. «Белгазпромбанк» «Театр» номли театр форумининг ҳамкорига айланди, Минскнинг Октябрская кўчасида Ок16 маданият марказини очди ва Беларусда туғилган рассомларнинг корпоратив тўпламларини яратди. Унда Марк Шагал, Хайм Саутин, Лев Бакстнинг асарлари ҳам бор эди. Тўплам камида 20 миллион долларга баҳоланди.

2020 йилда Бабарико президентликка номзодини қўйишга қарор қилди. 2020 йил 12 майда Бабарико «Белгазпромбанк» раҳбари лавозимидан кетганини ва президент сайловларида иштирок этишга қарор қилганини эълон қилди. У сайловларда Александр Лукашенко билан рақобатлашишга бел боғлаган Беларусь элитасининг таниқли икки вакилидан бирига айланди; иккинчиси — Юқори технологиялар парки (Беларусь Силикон водийси)нинг собиқ раҳбари Валерий Сепкало.

Бабарико Лукашенконинг асосий рақиби ҳисобланган. 2020 йил 18 майда собиқ банкир ўзининг имзо йиғиш бўйича ташаббускор гуруҳига 10 минг киши кирганини эълон қилди. Имзо йиғиш 21 майда бошланди ва 1 июнда Бабарико ўз номзодини расман кўрсатиш учун зарур 100 минг кишининг имзоси йиғилганини хабар қилди. Унинг жамоаси маълумотларига кўра, имзо йиғишнинг охирги куни —19 июнга қадар Бабариконинг 435 минг тарафдори унинг номзодига имзо чеккан.

Имзо йиғиш ҳали тугамасдан, Бабарико ва унинг ўғли ҳибсга олинди. 2020 йил 11 июнь куни Беларусь Давлат назорат қўмитаси «Белгазпромбанк»га тинтув учун келди. Банкнинг собиқ ва амалдаги 15 ходими ҳибсга олинди, Беларусь Миллий банки «Белгазпромбанк»да вақтинчалик бошқарув жорий этди. Иш доирасида «Белгазпромбанк» корпоратив коллекциясига тегишли 150 та сурат галереядан мусодара қилинди (улар бир йилдан кейингина қайтариб берилди). 18 июнь куни Бабариконинг ўзи ва имзо тўплаш бўйича ташаббус гуруҳига раҳбарлик қилган унинг ўғли Эдуард ҳам ҳибсга олинди. Беларусь Давлат хавфсизлик қўмитаси (ДХҚ) раҳбари Иван Тертел Бабарикони қўғирчоқ қилиб ўйнатаётганлар ҳақида гапирди. «Билишимизча, бундай одамлар «Газпром»нинг катта хўжайинлари, эҳтимол ундан ҳам юқоридагилар», — деди Тертел.

Беларусь Марказий сайлов комиссияси Бабарикони президентликка номзод сифатида рўйхатдан ўтказишни рад этди. Сайлов қўмитаси унга тақдим этилган қарийб 166 минг имзони ҳақиқий деб топди. Аммо шу билан бирга, Марказий сайлов комиссиясининг раҳбари Лидия Ермошина, собиқ банкир «пул ювиш» билан шуғуллангани ва жиноий даромадларни чет элга олиб чиққани ҳақидаги Давлат назорат қўмитасининг хатига таяниб, Бабарикони рўйхатдан ўтказмасликни таклиф қилди. Гарчи ўша пайтда суд Бабарикони айбдор деб топмаган бўлса-да, Марказий сайлов комиссияси аъзолари бир овоздан Ермошинанинг таклифини қўллаб-қувватлади.

Бабарико иши бўйича 2021 йил февралда суд жараёни бирйўла Олий судда бошланди. Собиқ банкирнинг адвокатлари Жиноят-процессуал кодекси унинг ишини Минскнинг туман ёки шаҳар судида кўриб чиқишга имкон беришини айтди. Ишнинг қуйи инстанцияларни четлаб ўтиб, дарҳол Олий судда кўриб чиқилиши Бабариконинг суд ҳукми устидан шикоят қилиш ҳуқуқини чеклайди, дея тушунтирди адвокатлар. Улар ўз мижозининг ишларини қуйи судга юборишни сўради, аммо Олий суд буни рад этди.

Собиқ банкир ва унинг ҳамкасблари пора олиш ва «пул ювиш»да айбланди. Прокуратура «Белгазпромбанк» билан қўшма лойиҳада иштирок этган компанияларнинг гўё Бабарикога алоқадор бўлган Латвия ва Эстония фирмаларига тўлаган дивидендларини пора сифатида кўриб чиқди. Прокуратура маълумотларига кўра, ушбу схемада банкнинг топ-менежерлари ҳам қатнашган; 2007 йилдан 2020 йилгача схема менежерлар ва Бабарикога 32 миллион Беларусь рубли (12,5 миллион доллар), хусусан Бабариконинг ўзига 30,5 миллион рубль (12 миллион доллар) олиб келган. Ок16 маданият маркази этиб жиҳозланган собиқ фирма биносини сотиб олиш орқали у олинган пулларни гўёки  қонунийлаштирган.

Мазкур иш бўйича айбланаётганлар орасидан фақат Бабароко айбдорлигини тан олмади. У айбловни сиёсий мотивга эга деб таърифлади. Шунингдек, у ҳибсга олиш пайтида унга мутлақо бошқа даъволар тақдим этилганини, судда кўриб чиқилаётган айбловлар ДХҚ тергов изоляторида бўлганида ўзларини ва уни айблаган собиқ ҳамкасблари берган кўрсатмаларнинг натижаси эканини айтди. Бабарико, шунингдек, «Белгазпромбанк»ни бошқарган пайтда Миллий банкнинг бирорта текширувида муассасада жиддий қонунбузарликлар аниқланмаганини таъкидлади. Сўзининг якунида Бабарико «ўз ҳаётидан уялмаслигини» айтди.

«Белгазпромбанк»нинг беш нафар собиқ топ-менежерига беш йиллик «уй кимёси» дан (Беларусда эркинликни чеклаш «кимё» деб аталади) тортиб олти ярим йилгача озодликдан маҳрум қилиш жазолари белгиланди. Уларнинг барчаси, Бабарикодан фарқли ўлароқ, ўз айбларини тан олди.Уларнинг қариндошлари Лукашенкодан афв этишни сўраган. Бабариконинг собиқ ҳамкасбларидан ташқари, унинг ташаббускор гуруҳига аъзо бир қатор кишилар колонияда ёки «кимё»да жазо ўтайдиган бўлди. Собиқ банкирнинг ўғли Эдуард Бабарико алоҳида суд қилинади. У солиқ тўлашдан бўйин товлашда айбланмоқда, айбловларнинг тафсилотлари ҳали номаълум.

Белорусларнинг 90 фоиздан кўпроғи Виктор Бабарикога қўйилган айбловлар адолатли эканига ишонмайди. Чатҳам House халқаро муносабатлар соҳасидаги Британия тадқиқот марказининг онлайн-сўров натижалари шундан далолат беради. Сўровнома 2021 йил апрель ойида ўтказилган бўлиб, унда 937 нафар Беларусь фуқароси иштирок этган. Беларусь мухолифатининг етакчиси Светлана Тихановская Бабарико тайинлаган муддатни «тентаклик» деб атади.

«14 йил — бу ғояга ишонганлик учун: бир кун келиб набираларимизга ҳақиқатан шундай ишлар бўлганини тушунтиришимиз қийин бўлади», — деб ёзган у ўзининг Telegram каналида.

Бабариконинг ҳимояси суд ҳукми устидан шикоят қилмоқчи, шунингдек БМТнинг Инсон ҳуқуқлари қўмитасига мурожаат қилмоқчи.