Ашхободда май—июнь ойларидаги кучли иссиқ ҳаво сабаб тиббиёт ходимлари грипп ёки пневмония дея ташхислаётган касалликларга чалиниш ҳолатлари кескин кўпайди. «Turkmen.news» нашрининг ёзишича, бу коронавируснинг учинчи тўлқини эканлигининг эҳтимоли юқори. Мамлакатда COVID-19’нинг биринчи тўлқини 2020 йил ёзининг бошланиши ва ўрталарида, иккинчи тўлқин эса 2020 йил декабри ва 2021 йилнинг февралига тўғри келган.
Ашхободдаги манбалар Чўганлидаги юқумли касалликлар шифохонасида вазият оғир экани, ўликхоналар тўлгани, мурдалар кўк пластик пакетларда кафанланаётгани ва уни очиш тақиқланганини хабар қилган. Ушбу маълумотларни текшириш ва уларнинг қанчалик даражада ҳақиқат ёки аксинча эканини аниқлаш, вазиятга баҳо бериш имкони мавжуд эмас, Туркманистон расмийлари мустақил журналистларнинг бу каби текширувлар ўтказишига хайрихоҳ эмас.
Бироқ ҳукумат эпидемиологик вазиятдан хавотирда эканини расман эълон қилган. Бу ҳодиса Туркманистон ичкарисида коронавирус йўқлиги, лекин бутун дунёда пандемия давом этаётганлиги билан изоҳланган. 18 июнда Туркманистон президенти Гурбангули Бердимуҳамедов тарқалаётган касалликка қарши кураш бўйича фавқулодда комиссия йиғилишини ўтказган.
«Ўз вақтида амалга оширилган кенг қамровли ишлар самараси ўлароқ ўткир пневмония қўзғатувчиси бўлган касалликнинг давлатимиз ҳудудига киришига йўл қўйилмади», – дея таъкидлаган Бердимуҳамедов.
Шунга қарамай, президент ва мазкур йиғилишда иштирок этган амалдорлар дунёда коронавируснинг янги штаммлари тарқалаётганидан хавотир кучайиб бораётганини билдирган. Туркманистон давлат агентлигининг қайд этишича, «касалликнинг тарқалишига бутун дунёда фуқароларнинг бир мамлакатдан бошқа бир ерга бориши сабаб бўлмоқда». Шунингдек, агентлик бутун дунёда кузатилаётган эпидемиологик вазият санитария меъёрлари ва касалликлар тарқалишига қарши қоидаларига етарли даражада риоя этилмаганининг оқибатида ёмонлашган.
Йиғилиш якунида Бердимуҳамедов профилактик чоралар кўриш зарурлиги, аммо у қайд этиб ўтган чоралар ҳаммаси азалдан мавжуд эканлигини айтган. Яъни, хориждан келганлар учун 21 кунлик карантин (Туркманистонда хориждан қайтганлар бир ой ёки ундан кўпроқ карантинда бўлмоқда), COVID-19’га қарши вакцинация, аҳоли ўртасида тушунтириш-тарғибот ишларини олиб бориш у қайд этиб ўтган асосий чоралар ҳисобланади. Туркманистон президенти коронавирус инфекциясига қарши хориж препаратларини сотиб олиш ҳақида топшириқ берган, бунда эмлаш воситалари назарда тутилган бўлиши мумкин, сабаби Бердимуҳамедов вакцинация деганда кўп эҳтимол билан вакциналар хариди ҳақида гапирган.
Ноозиқ-овқат маҳсулотлари дўконларини ёпиш, ҳудудлараро транспорт қатновини бекор қилиш, кескин чеклов чораларини кўриш ҳақида йиғилишда сўз юритилмаган. Аммо Туркманистон аҳолиси орасида 18 июндан бошлаб кўплаб муассасалар ёпила бошлагани тўғрисида хабарлар тарқалган. Айрим дўконлар, ўқув марказлари ва хусусий боғчалар ҳеч қандай изоҳсиз ишлашни тўхтатиб қўйган. Компьютер ўйинлари ишқибозлари ҳам интернет-кафелар ёпилгани туфайли ёзда зерикишга маҳкум.
«Шаҳардаги барча ўйинхоналар комиссия йиғилиши бўлиб ўтишидан аввал ёпилганди. 16 июндан буён мижозларга бу борада ҳеч қандай изоҳ берилмаяпти», – деган Ашхободда яшовчи Туркманистон фуқароларидан бири.
Бир йил аввал ҳам худди шу вақтда шундай ҳолат кузатилган. У пайтда Ашхобод ва вилоятлардаги янги қабрлар сони кескин кўпайиб кетганди. Аммо ҳукумат коронавируснинг мамлакатга кириб келганини инкор этган ва баҳорда Туркманистонга келиши керак бўлган ЖССТ миссиясини ҳудудга киритмаганди.
2020 йил июль ойида ЖССТ экспертлари Туркманистонга келишга муваффақ бўлди ва у ерда мутахассисларга олдиндан тайёрлаб қўйилган касалхоналар намойиш этилган. Экспертлар вируснинг мавжудлиги борасида ҳукумат вакиллари билан тортишмаган, аммо мамлакатда коронавирус пандемиясига қарши эҳтиёт чораларини кўришни тавсия қилган. Шундан кейин кескин чоралар кўрилиб, бизнес ва фуқароларнинг мамлакат бўйлаб фаолияти кучли назоратга олинганди.
«Turkmen.news»нинг ёзишича, 2020 йил июнь–июль ойларида нашрга COVID-19 касаллиги туфайли вафот этган одамлар ҳақида кўплаб хабарлар келиб тушган. Чекловлар жорий қилингач, инфекциянинг биринчи тўлқини чекина бошлаган ва ўлим ҳолатлари ҳақида хабарлар ҳам камайган. Декабрь–февраль ойларида яна нашрнинг «Хотира устуни»га янги қурбонлар исми ёзила бошланди ва бу Туркманистонда коронавируснинг иккинчи тўлқини бошланганини англатди. Муайян вақт ўтгач вазият ўнгланди, лекин энди мамлакатда учинчи тўлқин кузатилмоқда.
Бунда ҳеч қандай ҳайратланарли жиҳат йўқ, аксинча ҳолат бошқача бўлганида, ҳаммаси ғалати туюларди. Бутун дунёда COVID-19’нинг янги штаммлари тарқала бошлаган, жумладан, Дельта штамми, яъни Ҳиндистон штамми юқумлилиги билан бошқалардан ажралиб туради. Россияда касалланганлар сонининг кескин ошиб кетгани туфайли чеклов чоралари қайта жорий қилинди. 18 июнда Москва шаҳри мери Сергей Собянин коронавирус билан касалланганларнинг 89 фоизида Ҳиндистон штамми кузатилганини маълум қилган.
Қирғизистонда ҳам коронавирус билан касалланиш ҳолатлари кўпайган. Тожикистон ССВ 2020 йил баҳоридаги каби мамлакатда коронавирусга чалиниш ҳолатлари кузатилмаганини билдирмоқда. Лекин мамлакатдаги хусусий лабораториялар кунига 100 та янги ҳолат қайд этилаётганини таъкидлаган. ССВ расмийлари бу коронавирус эмас, сил касаллиги эканини айтган.
Ҳолатлар бир йил аввалги вазиятни эслатиб юбормоқда. 2020 йилда ҳам Тожикистон ва Туркманистон коронавируснинг борлигини яширган. Бироқ Тожикистон ҳукумати имиж стратегиясини ўз вақтида ўзгартирган ва мамлакатда COVID-19’га чалиниш бўйича ҳолатлар мавжудлигини тан олган. Туркманистон ҳукумати ва давлат амалдорлари эса гарчи мамлакатда ҳеч ким коронавируснинг йўқлиги ҳақидаги гапга ишонмай қўйган бўлса ҳам, бу борада охиригача ўз позициясини ушлаб турган.
Туркманистонда аҳолини Хитой ва Россия препаратлари билан эмлаш ишлари 2021 йил бошидан бери давом этмоқда. Бугунги кунда барча нафақахўрлар ва хизмат кўрсатиш соҳаси ходимлари вакцинация қилиняпти. Одамларнинг вакцинациядан кейин ўзини қандай ҳис этаётгани ҳақида ахборотлар берилмаган. Бироқ «Turkmen.news» нашри эмлашдан кейин одамларнинг юрак етишмовчилиги сабаб вафот этиш ҳолатлари кузатилгани ҳақида хабарлар борлиги хусусида ёзган.
Туркманистонда вакцинация бошланганидан кейин 2020 йил июлида ёпиб қўйилган айрим корхоналар фаолиятини қайтадан бошлаган. Ҳудудлар бўйлаб транспорт қатнови қисман тикланган. Ўтган йили августда бошланган хориждаги фуқароларни мамлакатга олиб келиш ишлари давом эттирилмоқда, COVID-19 коронавирус пандемияси бошланишидан аввал хорижда қолиб кетган фуқароларнинг айримлар ҳанузгача Туркманистонга қайтарилмаган.
Изоҳ (0)