Қуролларнинг асосий турларини Яқин Шарқ мамлакатлари, хусусан, Саудия Арабистони ва Қатар энг йирик миқдорда импорт қилади. Бу ҳақда Стокгольм халқаро тинчлик муаммоларини тадқиқ қилиш институти (SIPRI — Stockholm International Peace Research Institute) ҳисоботига таяниб, «Korrespondent.net» хабар берди.
Ҳисоботга кўра, сўнгги ўн йил ичида халқаро қурол савдоси ҳажми ошмаган. Лекин тадқиқотчилар фикрига кўра, вазият ўзгариши мумкин.
«Масалан, COVID-19 пандемиясининг иқтисодий оқибатлари баъзи мамлакатларнинг яқин йилларда ўз қурол импортини қайта кўриб чиқишига олиб келиши мумкин», — дейилади ҳисоботда.
Қурол экспорти бўйича АҚШ етакчи бўлиб қолмоқда, умумий қурол экспорти ҳажмининг учдан бир қисми АҚШ ҳиссасига тўғри келади. Ўтган беш йил ичида қурол савдосида АҚШнинг экспорт улуши 32 фоиздан 37 фоизга кўтарилди.
Иккинчи ўринни Россия эгаллаб турибди, лекин 2016 йилдан буён унинг экспорт ҳажми 18 фоизга қисқарди. Бунинг асосий сабаби Ҳиндистонга қурол-яроғ сотишнинг икки баравар камайиши бўлди.
Кейинги ўринларда сўнгги беш йил ичида қурол-ярғ экспортини рекорд даражада кучайтирган Франция ва Германия (мос равишда учинчи ва тўртинчи ўринлар) турибди. Франция савдо ҳажмини 44 фоизга, Германия 21 фоизга кўтарди. Франциянинг асосий харидорлари Ҳиндистон, Миср, Қатар, Германиянинг асосий харидорлари эса Жанубий Корея, Жазоир, Миср мамлакатлари бўлди.
Шунингдек, юқори бешликка Хитой якун ясади. Унинг сўнгги беш йилдаги экспорт ҳажми 7,8 фоизга қисқарди. Хитой қуролларини асосан Покистон, Бангладеш ва Жазоир давлатларига сотади.
Ҳисоботга кўра, Яқин Шарқдаги қурол импорти 2016—2020 йилларда асосан Саудия Арабистони (+61 фоиз), Миср (+136 фоиз) ва Қатар (+361 фоиз) ҳисобига 25 фоизга ошди.
Маълумот учун, Халқаро стратегик тадқиқотлар институтининг ҳисоб-китобларига кўра, пандемия шароитига қарамай, халқаро мудофаа харажатлари 2020 йилда 3,9 фоизга ўсди. «2020 йилда глобал мудофаа харажатлари 1,83 триллион долларга етди ва йиллик ўсиш 3,9 фоизни ташкил этди», — дейилади хабарда.
Шу билан бирга, мазкур кўрсаткичнинг учдан икки қисми АҚШ ва Хитойнинг ҳарбий бюджетларига тўғри келади: АҚШда мудофаа харажатлари 6,3 фоизга ўсди, ХХРда эса бу кўрсаткич 2019 йилга нисбатан бироз камроқ (5,9%) бўлиб, харажатлар ўсиши 5,2 фоизни ташкил этди. Таъкидланишича, Хитойнинг денгиз флоти қуриш дастурлари глобал, хусусан, Осиёдаги мудофаа харажатларининг ўсишига қисман таъсир кўрсатди.
Изоҳ (0)