АҚШ президентларининг инаугурациялари қандай ўтган? Энг эсда қоларли маросимлар (фото)

АҚШ Конституциясига мувофиқ, 20 январь куни Вашингтонда сайланган президент Жозеф Байденнинг инаугурацияси бўлиб ўтади, деб ёзади «РБК». Сўнгги ўн йилликлардаги энг оғир ва энг шов-шувли сайлов кампанияси Дональд Трампнинг биринчи муддатдан кейинги мағлубияти билан тугади. Турли президентларнинг инаугурация маросимлари, қатъий қонун-қоидаларга қарамасдан, бир-бирига ўхшамайди. Масалан, Барак Обама матндаги хатолик туфайли икки марта қасамёд қилган биринчи президент бўлган бўлса, Жимми Картер Америка етакчилари орасида Капитолийгача бўлган йўлни пиёда босиб ўтган ягонаси бўлди. Эндиги инаугурация эса афтидан, энг ҳарбийлаштирилгани бўлади, чунки Вашингтон ҳарбийлар билан тўлдирилди. АҚШ президентларининг инаугурациялари яна нималар билан эсда қолгани ҳақида фотогалереяда билиб олишингиз мумкин.

Энг узун инаугурация нутқи

1841 йилда ўз лавозимига киришган президент Уильям Генри Гаррисон АҚШ тарихидаги энг узун инаугурация нутқи билан танилган. У 1 соат 45 дақиқа давом этган. Бу вақт давомида кучли қор ёғган, Гаррисон эса кўчада пальтосиз бўлган. Бир ойдан кейин сайланган президент пневмониядан вафот этган. Биографлар унинг касаллигини маросим чоғида узоқ вақт совуқда қолгани билан боғлайди.

Ўлик канарейкалар

Вашингтонда кузатувлар тарихидаги мартнинг энг совуқ куни 1873 йил 4 март — Улисс Грантнинг инаугурацияси кунига тўғри келди. Шу куни АҚШ пойтахтидаги ҳаво ҳарорати, тахминан, 9 даража совуқни ташкил қилган ва гувоҳларнинг қайд этишича, бу  25…30 даража совуқ бўлиб сезилган. Инаугурация бали ташкилотчилари, заллар жуда совуқлигига қарамасдан, маросимнинг бир қисмига айланиши керак бўлган юзлаб канарейкаларни қафасдан чиқаришга қарор қилган. Қушлар қаҳратонга дош беролмай, парвоз чоғида ўлиб қолаверди ва бал иштирокчиларининг бошларига келиб тушаверди.

АҚШ президентлари инаугурацияларининг ёритилиши

Президент инаугурацияси биринчи марта радио орқали 1925 йилда, Калвин Кулиж қасамёд қилаётган вақтда трансляция қилинди. Гарри Трумэн (суратда)нинг 1949 йилдаги қасамёди телевидение орқали кўрсатилган, Жон Кеннедининг (1961 йил) қасамёди эса рангли телевидение орқали намойиш қилинган биринчиси бўлди. Билл Клинтоннинг 1997 йилдаги инаугурациясини интернет орқали тўғридан-тўғри эфирда кузатиш мумкин бўлди.

Энг кўп томошабинларни Барак Обаманинг 2009 йилдаги инаугурацияси тўплади: Nielsen агентлиги маълумотларига кўра, телетрансляцияни 37,8 миллион америкалик томоша қилган, CNN телеканалининг сайти трансляция томошабинларининг сонини 27 миллион киши деб қайд этган, яна камида 700 минг киши уни YouTube’да кўрган.

Таққослаш учун: Рональд Рейганнинг 1981 йилдаги қасамёди трансляциясини 41,8 миллион киши кўрган. Трампнинг 2016 йил ноябридаги сайловларда ғолиб чиққач сўзлаган нутқини эса 71,4 миллион киши томоша қилган.

Кўп мазҳабли маросим

Анъанага кўра, инаугурация маросимидан аввал АҚШнинг сайланган президенти черков ибодатига ташриф буюради, кўпинча у Оқ уй ёнидаги Авлиё Иоанн епископал черковида бўлиб ўтади. 1977 йилда ибодатда АҚШдаги асосий мазҳабларнинг хизматчилари қатнашди ва бу ягона шундай ҳолат бўлиб қолди. Президент Жимми Картернинг (суратда) қасамёдидан аввал ўтказилган бундай маросим анъанага айланмади.

Капитолийгача пиёда

Биринчи марта 1977 йилда сайланган Жимми Картер ўз рафиқаси Розалин билан кортеждан воз кечиб, инаугурация жойигача пиёда борган ягона президентга айланди. Сўнг инаугурация паради чоғида у ҳарбийлар билан бирга Капитолийдан Оқ уйгача борди.

Қасамёд вақтидаги хатолик

2009 йилдаги биринчи инаугурацияси чоғида Барак Обама АҚШ Олий суди раиси Жон Робертснинг ортидан қасамёд сўзларини қайтаришда хатоликка йўл қўйди. «Қўшма Штатлар президенти мажбуриятларини ҳалоллик билан бажараман» дейиш ўрнига у «Қўшма Штатлар учун президент мажбуриятларини ҳалоллик билан бажараман» деди. Шу сабабли эртаси куни Оқ уйдаги «хариталар хонаси»да Обама ва Робертс қасамёд маросимини қайтадан ўтказди. Такрорий қасамёд видеоси тарқатилди. АҚШ тарихида Обамадан аввал ҳам олти президент битта муддатнинг ўзида икки марта қасамёд қилган, аммо фақат Обамагина буни ўз хатоси туфайли амалга оширишига тўғри келди.