AQSh prezidentlarining inauguratsiyalari qanday o‘tgan? Eng esda qolarli marosimlar (foto)

AQSh Konstitutsiyasiga muvofiq, 20-yanvar kuni Vashingtonda saylangan prezident Jozef Baydenning inauguratsiyasi bo‘lib o‘tadi, deb yozadi “RBK”. So‘nggi o‘n yilliklardagi eng og‘ir va eng shov-shuvli saylov kampaniyasi Donald Trampning birinchi muddatdan keyingi mag‘lubiyati bilan tugadi. Turli prezidentlarning inauguratsiya marosimlari, qat’iy qonun-qoidalarga qaramasdan, bir-biriga o‘xshamaydi. Masalan, Barak Obama matndagi xatolik tufayli ikki marta qasamyod qilgan birinchi prezident bo‘lgan bo‘lsa, Jimmi Karter Amerika yetakchilari orasida Kapitoliygacha bo‘lgan yo‘lni piyoda bosib o‘tgan yagonasi bo‘ldi. Endigi inauguratsiya esa aftidan, eng harbiylashtirilgani bo‘ladi, chunki Vashington harbiylar bilan to‘ldirildi. AQSh prezidentlarining inauguratsiyalari yana nimalar bilan esda qolgani haqida fotogalereyada bilib olishingiz mumkin.

Eng uzun inauguratsiya nutqi

1841-yilda o‘z lavozimiga kirishgan prezident Uilyam Genri Garrison AQSh tarixidagi eng uzun inauguratsiya nutqi bilan tanilgan. U 1 soat 45 daqiqa davom etgan. Bu vaqt davomida kuchli qor yog‘gan, Garrison esa ko‘chada paltosiz bo‘lgan. Bir oydan keyin saylangan prezident pnevmoniyadan vafot etgan. Biograflar uning kasalligini marosim chog‘ida uzoq vaqt sovuqda qolgani bilan bog‘laydi.

O‘lik kanareykalar

Vashingtonda kuzatuvlar tarixidagi martning eng sovuq kuni 1873-yil 4-mart — Uliss Grantning inauguratsiyasi kuniga to‘g‘ri keldi. Shu kuni AQSh poytaxtidagi havo harorati, taxminan, 9 daraja sovuqni tashkil qilgan va guvohlarning qayd etishicha, bu  25…30 daraja sovuq bo‘lib sezilgan. Inauguratsiya bali tashkilotchilari, zallar juda sovuqligiga qaramasdan, marosimning bir qismiga aylanishi kerak bo‘lgan yuzlab kanareykalarni qafasdan chiqarishga qaror qilgan. Qushlar qahratonga dosh berolmay, parvoz chog‘ida o‘lib qolaverdi va bal ishtirokchilarining boshlariga kelib tushaverdi.

AQSh prezidentlari inauguratsiyalarining yoritilishi

Prezident inauguratsiyasi birinchi marta radio orqali 1925-yilda, Kalvin Kulij qasamyod qilayotgan vaqtda translyatsiya qilindi. Garri Trumen (suratda)ning 1949-yildagi qasamyodi televideniye orqali ko‘rsatilgan, Jon Kennedining (1961-yil) qasamyodi esa rangli televideniye orqali namoyish qilingan birinchisi bo‘ldi. Bill Klintonning 1997-yildagi inauguratsiyasini internet orqali to‘g‘ridan to‘g‘ri efirda kuzatish mumkin bo‘ldi.

Eng ko‘p tomoshabinlarni Barak Obamaning 2009-yildagi inauguratsiyasi to‘pladi: Nielsen agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, teletranslyatsiyani 37,8 million amerikalik tomosha qilgan, CNN telekanalining sayti translyatsiya tomoshabinlarining sonini 27 million kishi deb qayd etgan, yana kamida 700 ming kishi uni YouTube’da ko‘rgan.

Taqqoslash uchun: Ronald Reyganning 1981-yildagi qasamyodi translyatsiyasini 41,8 million kishi ko‘rgan. Trampning 2016-yil noyabridagi saylovlarda g‘olib chiqqach so‘zlagan nutqini esa 71,4 million kishi tomosha qilgan.

Ko‘p mazhabli marosim

An’anaga ko‘ra, inauguratsiya marosimidan avval AQShning saylangan prezidenti cherkov ibodatiga tashrif buyuradi, ko‘pincha u Oq uy yonidagi Avliyo Ioann yepiskopal cherkovida bo‘lib o‘tadi. 1977-yilda ibodatda AQShdagi asosiy mazhablarning xizmatchilari qatnashdi va bu yagona shunday holat bo‘lib qoldi. Prezident Jimmi Karterning (suratda) qasamyodidan avval o‘tkazilgan bunday marosim an’anaga aylanmadi.

Kapitoliygacha piyoda

Birinchi marta 1977-yilda saylangan Jimmi Karter o‘z rafiqasi Rozalin bilan kortejdan voz kechib, inauguratsiya joyigacha piyoda borgan yagona prezidentga aylandi. So‘ng inauguratsiya paradi chog‘ida u harbiylar bilan birga Kapitoliydan Oq uygacha bordi.

Qasamyod vaqtidagi xatolik

2009-yildagi birinchi inauguratsiyasi chog‘ida Barak Obama AQSh Oliy sudi raisi Jon Robertsning ortidan qasamyod so‘zlarini qaytarishda xatolikka yo‘l qo‘ydi. “Qo‘shma Shtatlar prezidenti majburiyatlarini halollik bilan bajaraman” deyish o‘rniga u “Qo‘shma Shtatlar uchun prezident majburiyatlarini halollik bilan bajaraman” dedi. Shu sababli ertasi kuni Oq uydagi “xaritalar xonasi”da Obama va Roberts qasamyod marosimini qaytadan o‘tkazdi. Takroriy qasamyod videosi tarqatildi. AQSh tarixida Obamadan avval ham olti prezident bitta muddatning o‘zida ikki marta qasamyod qilgan, ammo faqat Obamagina buni o‘z xatosi tufayli amalga oshirishiga to‘g‘ri keldi.