«Қонунбузарликлар сабаб Ўзбекистондан келаётганларга виза талаблари кучайтирилган» Кореяда таҳсил олаётган ўзбекистонлик Шаҳрамбек Абдуқодиров ҳикояси

«Дарё» «Хориждаги ўзбекистонликлар» лойиҳаси доирасида хорижда ўқиётган, меҳнат фаолиятини олиб бораётган юртдошларимиз ҳаётини ёритишда давом этади. Лойиҳанинг бу галги қаҳрамони — Жанубий Кореяда таҳсил олаётган Шаҳрамбек Абдуқодиров.

Ўзбекистондаги таълим тизимидан қониқмасдим

Хорижга кетишим учун сабаблар кўп бўлган. Қайсидир маънода Ўзбекистондаги таълим тизимидан қониқмаслик, бир хил ҳаётдан зерикиш... Мен учун янги муҳит, янги олам, ўзгача атмосфера керак эди. Шу боисдан чет элга ўқишга кетиш учун астойдил интилганман ва тўққизта хорижий университетга қабул қилинганман.

Бошида Кореяда ўқишни хоҳламаганман. Чунки ниятим фақат Америка эди. Аммо элчихонадан виза ололмаганимдан кейин АҚШга кетишнинг бошқа йўлларини излай бошладим.

2+2 (икки йил Кореяда, икки йил Америкада ўқиш) трансфер дастурига қабул ҳали тугамаганини билганимдан сўнг Кореяга келишга қарор қилдим. Тўғри, бошқа жойга ҳам кетишим мумкин эди, лекин мамлакатнинг АҚШ билан алоқалари ўзга давлатларга нисбатан анча яхшилиги, таълим сифати юқорилиги ҳамда яшаш учун барча қулайликлар борлиги сабаб айнан Кореяни танладим.

Оиламни соғинганимни айтмаганда ҳаммаси яхши

Ҳар ишда бир ҳикмат бор дейишганидек, вақт ўтиб, Кореяга бекорга келмаганимни тушундим.

Корея менинг дунёқарашимни, ҳаётий позициямни ўзгартирди. Кўплаб хорижий дўстлар орттирдим, карьерам учун йўл очилди. Тўғри, бошида ҳаммаси қийин бўлиши мумкин, лекин, менимча, ҳар бир ёш ўз йўлини топиш, дунёнинг қанчалар кенглигини билиш учун хорижда ўқиши, ҳеч бўлмаса бир марта четга чиқиб келиши керак.

Шахсан менга, мусофирликдаги ҳаёт кўп нарса ўргатди. Бу ерга келиб олган сабоқларимни, хулосаларимни ҳеч нимага алишмайман.

Ҳозир университетда бизнес йўналишида таҳсил оламан. Ҳафтасига беш кун ўқиш, олтита фан ўтилади. Фанларимизнинг ҳаммаси соҳамга доир, ортиқча дарслик умуман йўқ. Бу эса айни мен хоҳлаган энг муҳим жиҳат.

Бизнес соҳасини жуда яхши кўраман. Айниқса PR (Public Relations), инвестиция, маркетинг, Public Speaking (нотиқлик) йўналишларига қизиқаман. Ўзбекистонга ҳам бу йўналишлар бўйича кучли мутахассислар керак. Ўйлайманки, университетда олган билимларим нафақат ўзим, балки юртимиз учун ҳам жуда манфаатли бўлади.

Мен кўрган Корея

Асосан Ғарб давлатларига қизиққаним учунми, билмадим, Осиё мамлакатлари ҳақида айтарли тушунчага эга эмасдим. Корейсларнинг сериал, киноларини қандай кўрсам, шундай деб тасаввур қилардим.

Бироқ мамлакатга келганимдан сўнг ҳамма қарашларим ўзгарди. Биласизми, самолётдан тушганимдан тортиб то ҳозиргача ҳайратланишларим ҳалигача тўхтагани йўқ.

Бу ерга мослашишимга олти ой вақт кетди. Етарлича қийинчиликлар бўлди, ҳозир ҳам давом этяпти. Аммо биринчи келган вақтимга нисбатан анча кўникдим деб ўйлайман.

Икки йиллик кўрганларим мисолида айтадиган бўлсам, тинч, жиноятлар камлиги бўйича юқори ўринда туради. Хавфсизликка кучли эътибор беришади, технологиялар, бизнинг тилда айтганда рақамли иқтисодиёт ривожланган.

Туризм соҳасига кучли эътибор берилади, истироҳат боғлари кўнгилочар майдонлар ҳар хил кўчалар ва ажойиб ҳудудлари кўп. Кўчада чет элликларни тез-тез учратасиз. Аммо тарихий обидалари деярли йўқ деса ҳам бўлаверади.

Табиати бизникига жуда ҳам ўхшаш, лекин океан бўйида жойлашгани учун тайфунлар бўлиб туради. Ёмғир кўп ёғади.

Корейслар осиёликларга паст назар билан қарайди

Корейслар уятчан халқ. Канадалик профессорларим эса буни қайсидир маънода ирқчиликка йўйишади. Корейслар ростдан ҳам ё чет элликлардан чўчийди, ё ёмон кўради. Хуллас, бегоналар билан яхши чиқишадиганлари кам.

Мусулмонлардан қўрқади. Кўпгина Осиё халқларига паст назарда қарашади, чунки Кореяга қора меҳнат қилиш учун асосан осиёликлар келади.

Америкаликларни ҳурмат қилишади, яъни уларга бошқачароқ муомала қилишади, десам ҳам тўғри бўлади. Кўп соҳаларда тақлид ҳам қилишади. Мен бунга асосий сабаб Кореялараро урушда Американинг кўрсатган ёрдами деб ўйлайман.

Овқатлари жуда ҳам ғалати. Деярли 70-80 фоиз таомларини мусулмонлар истеъмол қилмайди. Чунки аксарияти чўчқа гўшти ёки  чала пишган ва хом таомлар, жуда аччиқ. Кўпинча овқатларни ўзимиз тайёрлаб ейишга ҳаракат қиламиз.

Ҳалол ресторан ва ошхоналарни ёки шундай маҳсулотларни сотадиган магазинларни учратиш мумкин. Ўзбеклар очган чойхоналар анчагина, етказиб бериш хизматлари ҳам мавжуд.

Халқи жуда яхши яшайди

Кўчаларда ночор одамларни 2-3 ойда бир учратиб қолишингиз мумкин. Ҳамма халқда бўлгани каби корейслар ҳам ўз маданияти билан фахрланади.

Ҳурмат ва иззат кўрсатган шахслар анчайин қадрланади. Бу ерда мартаба ва лавозим жуда катта рол ўйнайди. Гарчи ёшингиз 50 да бўлса ҳам сизни 20 ёшли корейс бемалол ҳақорат қилиб буйруқ бериши мумкин.

Хавфсизлик жуда юқори. Масалан, қизлар кечаси 2:00-3:00 да ҳам бемалол юраверади. Одамлар автомобилларини ҳатто қулфламай кўчага ташлаб кетади.

Давлатда туғилиш йилдан йилга камаймоқда. Кўчаларда ҳам ёшлар қариларга нисбатан кам учрайди. Қарилар соғлигига кучли эътибор беради. Доимо спорт билан шуғулланади. Кўпгина ёшлари эса ўйин-кулгига берилиб кетган. Ўсмирларга алкоголь ичимликларни ичишга рухсат берилган. Кореяда сожу (алкоголь) сувдан кўра кўпроқ харид қилинади. Бу ҳам қайсидир маънода маданиятининг бир турига айланган.

Талабалар ишлаши мумкинми?

Мамлакат қонунларига кўра, бакалавр ва магистрлар ҳафтасига 20 соатдан ортиқ ишлашлари мумкин эмас. Аммо шанба, якшанба, таътил пайтларида чекланмаган миқдорда ишлашга рухсат берилган.

Аксарият талабалар почта, элтиб бериш хизмати, ошхона ва кафеларда ишлайди. Завод, фабрика, қурилишларда ишлайдиганлари ҳам йўқ эмас.

Мен ҳам ўқишдан ташқари иккита жойда университетимдаги Global Business Department офисида ёрдамчи ходим ва қиличбозлик тўгарагида ёрдамчи тренер сифатида ишлайман. Ойлик даромадим контрактим, яшаш харажатини бемалол қоплайди.

Адашмасам мартдан бери Кореяга ўзимиздан бирорта янги талаба келмади. Олийгоҳлар хорижлик талабаларга муҳтож бўлса-да айрим ёшлар билан юзга келган қонунбузарликлар сабаб Ўзбекистондан келаётганларга виза талаблари кучайтирилган.

Кореяга ўқишга келмоқчи бўлганлар учун тавсиялар

• Ўқишга талабанинг ўзи ҳеч қандай агентликсиз кирса ҳам бўлади. Энг муҳими, тил сертификатлари IELTS 5.5 -6/TOEFL 76 ёки TOPIC 3’дан юқори баллари бўлиши керак. Албатта, бу тил курсларига келувчилар учун эмас.
• Талаба корейс тилини билиши шарт. Гарчи инглиз тилида таҳсил олишга келаётган бўлса ҳам. Тил иш топишда жуда керак бўлади.
• Мамлакатда бирор ноқулай вазиятга тушиб қолмаслик учун халқи нимани яхши кўради, нимани ёқтирмайди, яхшилаб билиб олиш шарт.
• Юқорида айтганимдек, кўп овқатларни истеъмол қилиш қийин. Оч қолмаслик учун бир неча хил овқатларни ўрганиб келиш зарар қилмайди.
• Мамлакатда тиббий хизмат нархлари анча қиммат. Шунинг учун агар соғлиқда муаммо бўлса, ўзимизда даволаниб, кейин келиш керак.

Корейслар умуман бошқача халқ. Биз уларга ўхшашга ҳаракат қилганимиз учун эмас, уларнинг давлатида ўзбек бўлиб юрганимиз учун ҳурмат қилади, қадрлайди. Шунинг учун қаерда, қайси давлатда бўлсангиз ҳам ўзлигингизни сақлаб қолинг!

Орзуларим Ўзбекистон билан боғлиқ

Насиб қилса, ўқишимни тамомлаб, Тошкентга қайтаман. Чунки орзуларимнинг ҳаммаси Ўзбекистон билан боғлиқ.  Айни пайтдаги ниятим ўз бизнесимни йўлга қўйиб, корхона очиш.

Энг муҳими, оилам, мени яхши кўрган инсонлар ҳеч нимага зориқмасдан яхши яшашларини истайман. Шу мақсад менга доимо мотивация бериб туради.

Хонзодабегим Аъзамова суҳбатлашди.