Нафақат Америкада, балки бутун дунёда машҳур «Симпсонлар» Fox компанияси учун Мэтт Гроэнинг томонидан яратилган машҳур комедик мультсериал. У Гомер, Марж, Барт, Лиза ва Магги каби аъзолардан иборат тўқима Симпсонлар оиласи орқали Америка ҳаётини сатира ва юморга бой тарзда тасвирлайди. «Дарё» колумнисти Раҳимжон Қудратов Америка маданияти ва жамиятини кулги остига олган ушбу машҳур мультсериал ҳақида маълумот беради.
Сериалдаги воқеалар хаёлий шаҳар – Спрингфилдда содир бўлади. Картина Америка маданияти ва жамияти, телевидениеси ва инсон тушиши мумкин бўлган турли вазиятларни кулги остига олади. 1989 йил 17 декабрда намойиш этилганидан бери ҳозиргача «Симпсонлар»нинг 694-қисми эфирга узатилди ва у фасллар ва эпизодлар сони бўйича Америкадаги энг узоқ давом этган телесериал деб баҳоланди. Сериал одатий Америка оиласи ҳаёт тарзини тасвирласа-да, у ўрта синф вакилларининг турмуш тарзини ёритишдан кўра кўпроқ аҳамият касб этади. Барча қаҳрамонлар қўшилган ҳолда замонавий жамият дуч келадиган муаммоларни ҳар томонлама ўрганиш имкониятига эга. Мисол учун, Гомер атом электр станциясида ишлаш орқали атроф-муҳитнинг айни кундаги ҳолати ҳақида фикр билдириши мумкин.
Гомернинг фарзандлари Барт ва Лиза эса Спрингфилддаги бошланғич мактабда таълим олади, бу эса сериал муаллифларига таълим соҳасидаги долзарб ёки зиддиятли масалаларни олиб чиқиш учун қулай имконият яратади. Спрингфилдда болалар телевизион дастурларидан тортиб, то маҳаллий янгиликларга қадар кенг қамровли телевизион каналлар мавжуд, бу эса ишлаб чиқарувчиларга ўзлари ва бошқа кўнгилочар дастурлар ҳақида ҳазил қилиш имкониятини беради.
Аммо томошабинларга «Симпсонлар»дан олиш мумкин бўлган интеллектуал озуқа ҳамда ажойиб ҳазиллар етарли эмас шекилли, улар сериалдан янада кўпроғини кутди. Мисол учун, кўплаб ишқибозлар сериалда келажак башорати яширинганига шубҳа қилмайди. «Симпсонлар»нинг шуҳратига сабаб бўлган бу башоратларнинг аксарияти охир-оқибат ҳақиқатга айланган ҳазиллар холос. Ҳақиқатга айланган ҳазиллар орасида энг машҳур мисол «Барт келажакка» эпизодидан келиб чиққан бўлиб, унда миллиардер Дональд Трамп бир пайтлар АҚШ президенти бўлгани ва халқни қашшоқликка дучор этгани ҳақида сўз боради. Ушбу эпизод биринчи марта 2000 йилда Трамп сайланишидан ўн олти йил олдин намойиш қилинди.
Яна бир эпизодда эса 20th Cеntury Fox компанияси Wаlt Disney компаниясининг бўлинмаси сифатида ёритилди. Ўн тўққиз йил ўтгач, Disney ҳақиқатан ҳам Fox’ни сотиб олди. Симпсонларнинг бошқа башоратлари сифатида смартwatch, видеочат хизматлари, телефон ва компьютерлардаги автотузатиш функцияси, Нотр-Дамдаги ёнғин ҳамда Леди Гаганинг Super Bowl LI шоусидаги акробатик намойишлари эътироф этилади. Аммо булар қанчалик ҳақиқатга яқин?
2019 йил апрель ойининг ўрталарида Париждаги Нотр-Дам черковида ёнғин содир бўлганидан кўп ўтмай, «Симпсонлар»нинг бир эпизодидан олинган тасвир ижтимоий тармоқларда тарқалишни бошлади. «Симпсонлар» яна бир бор келажакни башорат қилди. Аслида эса «Симпсонлар» Нотр-Дамда ёнғин содир бўлишини назарда тутмаган эди. Нотр-Дам черковининг тасвири камида бир марта хаёлий Спрингфилд шаҳрида пайдо бўлган бўлса-да, бу тасвир интернетда тарқалган сурат билан бир хил эмасди. «Симпсонлар»даги ҳақиқий тасвирда черковга ўт тушмайди ва жаноб Бернс ҳам черков олдида бўлмайди. Интернетда тарқалган суратлар эса сохта эди.
Автоматик тузатиш башорати
«Симпсонлар» 1994 йилдаги «Муз устидаги Лиза» эпизодида гўёки «автоматик тузатиш» функциясини олдиндан башорат қилди. Аслида эса автоматик тузатиш камида 1993 йилдан бери мавжуд эди. Smartwatch – ақлли соат башорати ҳам худди шу тарзда содир бўлди.«Дэвид» ҳайкалининг тақиқланиши башорати
1990 йилги эпизодда «Симпсонлар» Микеланжелонинг «Дэвид» ҳайкалини цензуралаш ва унинг нусхаларини яшириб қўйишга оид келажакдаги вазиятларни башорат қилгани даъво қилинди. Аслида-чи? XVI аср бошларида Микеланжелонинг «Дэвид» ҳайкали илк бора Флоренцияда намойиш этилган пайтиданоқ цензура қилинди ва унинг нусхаларини яшириш ҳолатлари кузатилди. Сериал муаллифлари эса бундай цензура кампанияларни башорат қилмади, аксинча, олдинги воқеаларни кулги остига олди холос.Леди Гаганинг намойиши башорати
«Симпсонлар» эпизодидаги бир саҳна 2017 йилги Super Bowl’да поп юлдузи Леди Гаганинг намойишини башорат қилгани рост. Ёлғон қисми шундаки, ушбу башоратларни намойиш этувчи бир нечта тасвирлар таҳрирланган ёки ўзаро боғлиқ бўлмаган турли эпизодлардан олиб, бирлаштирилган эди.Интернетда кенг тарқалган бошқа кўплаб башоратлар ҳам худди шундай камчиликка эга: тасвирларга ўзгартишлар киритилди ёки турли эпизодлардан олинган расмларни бирлаштириб, улар орқали ягона воқеликка нисбатан берилди.
«Симпсонлар» ёзувчилари бу башоратлар ҳақида нима дейди?
«Симпсонлар»нинг фахрий ёзувчиларидан бўлган Ал Жин башорат қилиш жараёни ҳақида шундай дейди: «Агар сиз кўп башорат қилсангиз, унда ўн фоизигина тўғри чиқади».«Биз футурологмиз, чунки биз сериал экранга чиқишидан ўн ой олдин ёзамиз, шунинг учун ҳам нима бўлишини тахмин қилишимизга тўғри келади», дея қўшимча қилган эди бошқа бир ссенарист.
«Симпсонлар»нинг ёзувчилари, одатда, «Биз одамлар ажойиб башоратларимиздан жуда кўп нарсаларни ўйлаб топишларини башорат қиламиз», деб ҳазиллашиб юради.
Муаллиф фикри таҳририят нуқтаи назаридан фарқ қилиши мумкин.
Изоҳ (0)