Барча ота-оналар ҳам фарзандини ўзидан кўра яхши, ақлли, меҳрибон ва кучли бўлишини хоҳлайди. Шу сабабли ота-она мақомига эришган кундан бошлаб барча тажрибаларни амалда сарфлашга ҳаракат қилади. Уларнинг бор кучи, вақти ва сабр-тоқатига қарамай, баъзи бир яхши ниятда қилинган ҳаракатлар аксинча иш бериши мумкин. Шу орқали болага зарар етиши ҳам ҳеч гап эмас. Busybag.ru сайти айнан шундай хатоларнинг тўрттаси ҳақида батафсил маълумот беради.
Бола жазавага тушган пайтда уни чалғитиш
Бола йиғлашни бошлаган пайтда ҳар қандай йўл билан уни тўхтатишга ҳаракат қилинади. Ширинлик, ўйинчоқ ва ҳоказо. Дарров бу ҳаракат болага ижобий таъсир ўтказади, у нима сабабдан йиғлаганини унутади. Ҳаммаси жойидага ўхшайди. Аммо туйғулар доим чиқиш йўлини излайдиган энергия саналади. Салбий ҳис-туйғуларни бостириш осон бўлар, лекин улар вақтинчалик. Бироздан сўнг бола яна ўз хархашасини бошлаши табиий.
Келажакда бола тез-тез хафа бўлса, демак, уни авваллари шундай пайтда доимо чалғитишга ҳаракат қилинган. Болага катталар ҳузурида йиғлаш, сўнгра юпаниш, қилмишларининг сабаби ва оқибатини таҳлил қилиш учун имконият бериш зарур. Бола психикасини ривожлантириш учун ушбу ёндашув кўпроқ фойда беради. Шу тарзда кичкинтойлар ҳам ҳис-туйғуларни тушунишга, бошқаришга ва келажакда ғазабланишдан қочишга ёрдам берган бўласиз.
Болага унинг муаммолари аҳамиятсизлигини англатиш
Болани арзимаган нарса учун йиғлаши табиий ҳол. Сабаби уларда ҳали ҳаёт тажрибаси мавжуд эмас. Албатта, синган ўйинчоқнинг янгисини олиш ёки тузатиш мумкин. Лекин улар нималар учун кўз ёш тўкиш ярашишини билмайди. Болалар ҳали бу нарсани тушуниши қийин. Шундай ҳолатда уларни кулги остига олиш ёки ҳис-туйғуларини ўша ерда тўхтатиш ҳам салбий таъсирга эга. Бу ҳолат такрорлана-такрорлана ичкарида йиғилиб, катта кучга айланади ва бир кун ноодатий тарзда портлайди.
Боланинг тишлаши ва уришига жавоб қайтариш
Одатда болалар энг севимли инсонига озор беришни яхши кўради. Масалан она боласига мультфильм кўришга руҳсат бермаса, онасини тишлайди ёки уради. Бундай вақтда боланинг ўзига бўлган ишончини кучайтириб юбормаслик учун бундай хатти-ҳаракатларни, албатта, эътиборсиз қолдирмаслик керак. Ота-оналар орасида эса кенг тарқалган тушунча бор: агар бола тишласа, унинг ўзига ҳам худди шундай жавоб қайтариш керак. Келажакда у зарар берганини тушуниб, бу ишни қилишга одатланмайди.
Бироқ бу болага турлича таъсир қилиши мумкин. Масалан, аксинча, бу ҳаракат болага тишлаш ва уриш мумкинлигини намоён қилади. Умуман олганда бу ҳолат болаларда ҳамдардликни келтириб чиқармайди. Эҳтимол, бола чиндан ҳам тишлашни бас қилар, аммо фақатгина қўрқув туфайли. Лекин унинг хаёлида қасос олиш пайдо бўлиши мумкин. Кейинчалик бу туйғу кўпроқ ота-онага зарар беради.
Болани нарсаларни бўлишишга мажбурлаш
Болаларни одобли ва қизғанмаслигини кўрсатиш одат тусига кирган. Сабаби ҳеч ким боласини «очкўз» бўлишини истамайди. Бироқ сахийлик ўз навбатида бошқаларни рози қилиш учун самимий истакдир. Шунингдек, баҳам кўришнинг энг биринчи сабаби инсон ўзига зиён етказмаслиги кераклигини англаш орқали белгиланади.
Ёш болаларда бундай етук фикр мавжуд эмас. Шу сабабли сахийлик ва қандайдир бўлишишлар ота-оналар талабига кўра пайдо бўлади. Масалан, бирор нарса олиш учун эвазига бирор ўйинчоқни алмаштириш. Бола бундай вақтда фақат онасининг хоҳиши учун нарсаларини бўлишса, албатта, ёмон. Фақатгина шахсий намуна ва ҳаётий тажриба буюмларни бошқалар билан чин дилдан бўлишишга ўргатади. Аммо боланинг ўз нарсасини бермаслик ҳуқуқини катталар тан олиши керак ва бўлишиш истаги пайдо бўлиши учун туртки бериш керак холос. Шу тарзда болажонлар «сахийлик дарсини» тўғри ўрганиши мумкин.
Мавзуга доир:
Изоҳ (0)