• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12653.32
    • RUB161.89
    • EUR14822.1
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +28°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Maslahatlar

    Bolaning kelajakda qashshoq inson bo‘lishiga olib keladigan tarbiyadagi xatolar

    Farzandi kelajakda maqsadlariga erishishi, mustaqil fikr va qarashlarga ega shaxs sifatida voyaga yetishini istagan ota-onalar tarbiyada ortiqcha g‘amxo‘rlik qilish va haddan ortiq qattiqqo‘l nazoratdan tiyilishi kerak. Quyida tarbiyada kuzatiladigan xatolarga to‘xtalib o‘tamiz.

    Foto: Quick and Dirty Tips

    Foto: Quick and Dirty Tips

    Hammasini farzand uchun hal qilib qo‘yish

    Hamma narsani farzand uchun hal qilish — qanday universitetga boradi, qaysi kasbni tanlaydi, kim bilan do‘st tutinadi, kimga uylanadi yoki erga tegadi, uning nomidan qaror qabul qilish oqibati yaxshilik bilan tugamaydi. Ota-onalar farzandlari uchun hamma narsani hal qilib qo‘ygan oilalarda bola doim “qolipda” bo‘ladi, o‘z fikri va istagi, tanlov erkinligi va o‘zini shaxs sifatida namoyon qilish imkoni bo‘lmaydi. Bu esa uning taqdiriga ham ta’sir qilmay qolmaydi. Yaxshi ko‘rmagan ishi bilan shug‘ullangan, kimningdir xohishi yoki aytgani bilan ish bajargan odam vaqti kelib hammasidan to‘yadi va qo‘l siltaydi. Ota-onasining orzulari ta’sirida yashagan bolalar kelajakda o‘zini topishi va anglashi qiyin bo‘ladi.

    Bunday holat ko‘pincha bir kasb yoki hunar bilan shug‘ullanib kelgan oilalarda kuzatiladi. Masalan, shifokor, yurist va o‘qituvchi oilalarida oilaviy kasbni davom ettirish uchun bolaning boshqa sohaga bo‘lgan qiziqishi ikkilamchi hisoblanadi.

    Haddan ortiq yaxshi ko‘rish

    Ba’zi onalar bolasini qattiq yaxshi ko‘radi va g‘amxo‘rlik qilishni oshirib yuboradi. Psixologlarning fikriga qaraganda, haddan ortiq yaxshi ko‘rish bolani qat’iyatsiz bo‘lishiga sabab bo‘lib qolishi mumkin. Bola katta bo‘lgani sari bunday yondashuv salbiy ta’sir ko‘rsata boradi. Ota-ona bola voyaga yetganidan keyin ham har tomonlama ta’minlashi va o‘z aravasini tortishiga imkon bermasligi oqibatida bola o‘zligini topolmaydi, qiyin vaziyatda mustaqil yechim topishga begona bo‘ladi. Mustaqil harakat qilish tajribasiga ega bo‘lmagan farzand beg‘am, boshiga tashvish tushib qolganda ota-onasi hal qilib berishiga ishongan holda katta bo‘ladi. Bosh qotiradigan va intiladigan narsa bo‘lmaganidan keyin bekorchilikka, uning ortida esa o‘yinlarga, narkotik moddalar yoki spirtli ichimliklarga mukkasidan ketadi.

    Mutlaq nazorat

    Ba’zi ota-onalar nazorat qilishni bolaga ham 20 yoshli farzandga ham birdek qo‘llaydi. Bu esa farzandning shaxs sifatida shakllanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Boshiga biron tashvish tushganda hamisha nazorat ostida bo‘lgan, chizilgan chiziqdan chiqmagan farzand ota yoki onasining ko‘rsatmasini kutadi, mustaqil qaror qabul qila olmaydi va muammoga yechim topolmay, boshi qotadi. Bu kabi negativ syujet farzandingiz hayotida uchrashini istamasangiz, bolangiz mustaqil bo‘lishi va o‘zini namoyon qilishi uchun imkon bering. Bir marta qoqiladi, ikkinchi marta xato qiladi ammo hayotiy tajribalardan keyin o‘z o‘rnini topa oladi.

    Moliyaviy mustaqil bo‘lishga 14-15 yoshdan o‘rgatish, 18 yoshda esa farzand qiz yoki o‘g‘il bo‘lishidan qat’iy nazar o‘z xarajatlarini o‘zi qoplay olishi kerak. Talabalik vaqtidan o‘zini o‘zi ta’minlay olgan farzand ota-onasini cho‘ntagiga qarab qolgan o‘g‘il-qizdan ko‘ra ko‘p narsaga erishadi.

    Sevgi va mehrga tashnalik

    Oilada mehr va e’tibor ko‘rmagan, fikri inobatga olinmagan farzand kelajakda yomon munosabat istamagani va hamma uni yaxshi ko‘rishini istagani sabab hamma narsaga ko‘nib, rozi bo‘lib ketaveradigan bo‘ladi. Bunday bola lider yoki kuchli fe’l-atvorga ega shaxs bo‘lib voyaga yetmaydi. Bolaligidan egilish uqtirilgan bola bir umr boshqa odamlar ta’sirida bo‘ladi va hech qachon o‘z menini namoyish qilolmaydi.

    A’lochilik sindromiga sababchi bo‘lish

    Yomon baho uchun jazolash tabiiy, deb o‘ylaydigan ota-onalar farzandi hamisha stressda bo‘ladi. Bunday ota-onalarga bola, uning ruhiyati emas atrofdagilar fikri va nima deb o‘ylashi muhim. “Qizim / o‘g‘lim omadsiz ekanini eshitgan odamlar men haqimda nima deb o‘ylaydi?” singari fikrlar bilan o‘zlarini oqlash holatlari ham kuzatilishi mumkin va bunday vaziyatda bolada a’lochi sindromi shakllana boshlaydi. Yetakchi va birinchi bo‘lish hamma narsadan muhim bo‘ladi. Voyaga yetganda esa bunday farzandlar biron narsa muvaffaqiyatga erishishiga 100 foiz amin bo‘lmasa, harakat qilmaydi, bu esa hayotda ko‘p qoqilishlari, yangi narsaga qaror qila olmay qiynalishlariga sabab, hayotini o‘zgartirishiga esa to‘siq bo‘ladi. Maktabda a’lo bahoga o‘qigan bolaning hayotda muvaffaqiyatga erishish ehtimoli kam ekanligi ham shundan. Uch bahoga o‘qiganlarning esa ko‘pincha omadi chopadi, chunki ular xato qilishdan qo‘rqmaydi va urinib ko‘radi. Ular natija qanday bo‘lishini bilmagan taqdirda ham, sinab ko‘rish va davom etishdan qo‘rqmaydi.

    Jismoniy jazolash

    Psixolog Yelena Surning fikricha, bolani jismoniy jazolash yaxshilikka olib kelmaydi. Qilgan ishi to‘g‘ri emasligini bildirib qo‘yish uchun kaltaklangan farzand butun umr jismoniy va emotsional qo‘rquvda yashaydi. Bunday bolalardan kelajakda boshqa odamlar shaxsiy manfaatlari yo‘lida foydalanishi mumkin. Ular xato qilib qo‘ysa, tashlab ketilish yoki ishdan quvilishdan qo‘rqib yashaydi, doimiy qo‘rquvni his qilish esa muvaffaqiyatga erishishga qarshilik qiladi.

    Boshqalar bilan solishtirish

    Bolangizni hech qachon boshqa birov bilan solishtirmang. Bola o‘zini boshqalardan yomon yoki kamchiligi bordek his qilishi mumkin. Kimnidir o‘rnak qilib ko‘rsatilgan bola o‘zini yaxshiroq ekanini isbotlashni xohlaydi. Bunday odamlarni birgina maqtov va e’tirof qilish orqali manipulyatsiya qilish oson bo‘ladi. O‘ziga bo‘lgan bahosi noto‘g‘ri shakllangan inson hamisha boshqalar e’tiborini kutib yashaydi, mustaqil harakatlana olmaydi va doim boshqalar fikriga qaram bo‘ladi.

    Mavzuga doir:

    • O‘tish davri: O‘smirlarni tarbiyalashda qo‘l keladigan tavsiyalar
    • Qizingizga aytish tavsiya qilinmaydigan jumlalar
    • Oddiy yumushni, kichik sarguzashtga aylantiring. Bolani saranjomlikka o‘rgatish uchun 7 tavsiya
    • Bola salomatligiga zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan o‘quv qurollari
    • Farzandingizga aytish yaxshi oqibatga olib kelmaydigan 8 jumla
    • Bola dars qilishni istamasa, qanday yo‘l tutish kerak?
     

    07.10.2020, 21:59   Izoh (0)   50019
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Non, sabzavot, meva va yormalarni qanday saqlash kerak? Mahsulotlar tez aynib qolmasligi uchun tavsiyalar

    06.10.2020, 18:26

    Agar sizda koronavirusning yengil formasi aniqlangan bo‘lsa, nima qilish kerak? 9 ta foydali maslahat

    06.10.2020, 14:44

    Qosh shakli xarakter haqida nimalarni so‘zlaydi? Yulduzlar misolida izoh beramiz (foto)

    06.10.2020, 09:56

    Oqargan sochlarni bo‘yoqsiz yashirishning 4 usuli

    05.10.2020, 19:47

    Ortiqcha vazndan xalos bo‘lish uchun tunda iste’mol qilinishi kerak bo‘lgan 5 ta mahsulot

    02.10.2020, 17:42

    Bola dars qilishni istamasa, qanday yo‘l tutish kerak?

    25.09.2020, 19:23
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Farg‘ona viloyatida mo‘l hosil: fermerlar 95 sentnerdan ortiq g‘alla yetishtirdi 


    SonetUzStyle – ijodiy kontent uchun Kia Sonet sovg‘a qilamiz


    Chiroyli davlat raqami va 1 yillik transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urtasiga ega HAVAL


    Burger va lavashdan tortib kabob hamda flat-white’gacha — barchasi bir joyda!  


    O‘zbekistonda yangilangan HAVAL H6 rasman ishga tushirildi


    Imzodan Engelberg premium romlari hashamatlikning timsolidir


    Central Asian University RUR va THE Impact Rankings 2025 xalqaro reytinglarida o‘z mavqeini mustahkamlamoqda


    CAEx Mebel & Decor 2025 ko‘rgazmasi 13-15-sentyabr kunlari Toshkentda bo‘lib o‘tadi


    “KAFOLAT sug‘urta kompaniyasi” AJning moliyaviy barqarorlik reytingi “Fitch Ratings” tomonidan “Ijobiy” prognozi bilan “B+” darajasida tasdiqlandi


    Kapitalbank Top Employers Institute talqini bo‘yicha O‘zbekistonning eng yaxshi ish beruvchisi maqomini yana bir bor tasdiqladi


    Toshkentda navbatdagi SAG XL gilam do'koni o'z ishini boshladi


    Ichkaridan nazar: Imzo fabrikasi qanday ishlaydi?


    BI Sad’O Business loyihasida ochiq eshiklar kuni bo‘lib o‘tdi va CHILLA aksiyasi boshlandi


    riitm aqlli platformasi O‘zbekiston tinglovchilariga 30 million trek taklif etmoqda


    InfinBANK’dan VISA kartasi endi Swoo Pay ilovasida

     

    Tavsiya etamiz

    “O‘lim sharbati”: SSSRda Stalindan so‘ng ikkinchi qudratli shaxs nomi berilgan qurol qanday paydo bo‘lgandi?

    6 iyul, 15:23

    SSSRning qo‘shni davlatga bosqini tarixi: Afg‘onistonda yodgorlik o‘rnatilgan yagona sovet askari kim edi?

    5 iyul, 15:22

    “Erishib bo‘lmaydigan ball belgilangani yo‘q” — “El-yurt umidi” jamg‘armasi ijrochi direktori

    4 iyul, 22:11

    “AQSH o‘yindan chiqmoqchi”. Ukraina Qo‘shma Shtatlar yordamisiz qayergacha bora oladi?

    4 iyul, 19:55
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Klublar o‘rtasidagi JCh. “PSJ” “Real”ni tor-mor etib, musobaqa finaliga yo‘l oldi (video)

    Sport | 10 iyul, 08:01

    “Joriy yil oxirigacha issiq suv va issiqlik taʼminoti to‘lovlari bir martadan ortiq oshirilmaydi” — Ilhom To‘rayev

    O‘zbekiston | 10 iyul, 08:00

    Latviya davlat xizmatchilarining Rossiya va Belarusiyaga borishini taqiqladi

    Dunyo | 10 iyul, 00:05

    Ozarbayjon va Rossiya o‘rtasidagi mojaro: nega bu ikki tomonlama ziddiyat Markaziy Osiyoda aks-sado bermoqda?

    Dunyo | 9 iyul, 23:45

    Joze Mourinyo sobiq shogirdini “Fenerbahche”ga olib kelmoqchi

    Sport | 9 iyul, 23:30

    “Ikki marta ko‘rgan insonimga turmushga chiqqanman”. Shahzoda Muhammedova oilasi, farzandlari va biznesi haqida gapirdi

    Shou-biznes | 9 iyul, 23:25
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.