Аксарият инсонларнинг ота-онаси ёшлигида қўшнининг ёки дўстининг фарзанди билан таққослагани барчанинг ёдида бўлса керак. Шунингдек, бу таққослашлар ҳеч қачон фойдали бўлмаган. Аммо орадан йиллар ўтиб, айнан ўша инсонлар ўз фарзандларига худди ота-онаси тутган услубни қўллайди. Афсуски, бундай «таълим усули» нафақат самарасиз, балки ўта хавфли ҳам ҳисобланади.
Ота-оналар, аввало, бирор кишига таққосланганда ўзини қандай ҳис қилган бўлар эди? Албатта, у ижобий бўлса, ёқимли бўлиши мумкин, аммо салбий бўлса-чи? Эҳтимол, ноаниқ ҳис-туйғулар ғазаблантиради, чунки ҳар бир одамни таққослаш орқали рағбатлантирилмаган нуқсонни тўғрилаш мумкин эмас. Худди шу кечинмалар катталарда намоён бўлган бир пайтда доимий таққосланишга маҳкум болалардан нималарни кутиш мумкин?
Ота-онаси томонидан мунтазам таққосланувчи болалар характерида ўз-ўзини шубҳа остига қўйиш, бошқаларга нисбатан қолоқлик ҳисси шакллана боради. Улар доимо муваффақиятга эриша олмаслик қўрқувини бошдан кечиради.
Бундан ташқари, бола энди ота-онасига бўлган ишончини ҳам йўқотади. Чунки омадсизлиги туфайли ўзини ҳеч ким яхши кўрмайди деган фикр билан яшай бошлайди.
Доимий таққослаш таъсири остида кўплаб салбий ҳолатлар ривожланади, кейинчалик у инсон ҳаёти давомида унга ҳамроҳ бўлади. Шунинг учун ҳар бир вазиятни ота-оналар, аввал ўзида синаб кўриши керак. Масалан, фарзандини кимгадир солиштиришга шай турганлар бироз ўйлаб кўрсин, ўзига нисбатан шундай вазият қўлланса, нималарни ҳис қилиши мумкин?
Аммо фарзандларнинг салоҳиятини шакллантиришда уларни ўзи билан солиштиришга ҳаракат қилиш керак. Масалан бир кун давомида ижодий фаолият билан шуғулланиб, кейинги сафар ижодий кунда уни аввалгилари билан солиштириш мумкин. Ёки фаолият олиб борилган маконга нисбатан ҳам шундай усулни қўллаш мумкин. Мисол учун, кеча боғда аъло баҳога сурат чизган эдинг, бугун мактабда чизган сурат эса яхши, унинг устида яна биргаликда ишлаймиз, сингари.
Шунингдек, бундай вақтда «ёмон» деган сўзни қўллаш мумкин эмас, фақатгина «аъло» ва «яхши» каби сўзлардан фойдаланиш керак.
Келажакда фарзандларидан катта ютуқлар ва муваффақият кутаётган ота-оналар энг аввал уларга қандай муносабатда бўлишини режалаштириб олиши керак. Шунингдек, фарзандларга бўлган муносабат бутун келажакни белгилашига аҳамиятли бўлишни унутманг.
Ота-оналар учун учта ажойиб маслаҳат:
- Энг муҳими фарзандингизни одатдагидек қабул қилинг, уни барча қилиши керак бўлган мажбуриятлар билан қийнаманг. Эҳтимол у кечроқ гапиргандир, лекин тенгдошларига қараганда яхшироқ гапирар. Балки шеърни яхши ёдлай олмас, лекин математик ҳисоб-китобларга зеҳни яхшидир.
- Болага ёшлигиданоқ буюк шахс сифатида қаранг. Унинг барча афзалликларини кўпроқ таъкидланг. Фарзандга индивидуал аҳамият бериш керак. У нимани яхши кўради, нимага қизиқади, барчасини билиш керак. Агар булар сезилмаётган бўлса, уларни ривожлантириш жуда муҳим. Агар фарзандингиз икки ёки уч нафар бўлса, уларни ҳам ўзаро таққосламанг. Шу орқали уларнинг орасида жанжал, келишмовчилик ва рашк пайдо бўлади. Ҳар бир кичкинтойни ўз ютуқлари учун мақташ яхшироқ бўлиш истагини уйғотади. Бу бошқалар учун эмас, балки ўзлари учун кўпроқ ютуқларга эриши истаги уйғонади.
- Ҳаракатларни доимо ижобий баҳолаш керак. Бу нарса улар учун фақат фойдали бўлади. Янги марраларни забт этиш истагини келтириб чиқаради. Яхши бажарилган иш мақтовга лойиқ кўрилса, болакай юқори чўққиларга интилишда давом этади.
Изоҳ (0)