Кузнинг сўнгги ойи ҳам бошланди. Ноябрнинг илк ҳафтасида жаҳон саҳнида қандай воқеалар юз берганини анъанавий ҳафталик дайжестимизда эсга оламиз.
Туркиядаги зилзила оқибатлари
30 октябрь куни Туркиянинг ғарбий қисмида 6,6 балли зилзила содир бўлди. Зилзила эпимаркази Эгей денгизида, Измир вилоятининг Сефериҳисар шаҳри яқинида жойлашган. Измирда камида 20 та бино қулаб тушгани хабар қилинди. Зилзила кичик цунамини келтириб чиқарди, оқибатда Сефериҳисарнинг қирғоқ кўчаларини сув босди. Айни дамда зилзила қурбонлари сони 100 кишидан ошди.
Зилзила нафақат Туркияга, балки Грециянинг Самос оролида ҳам сезиларли даражада таъсир қилди. Грецияда икки мактаб ўқувчиси ҳалок бўлди, 19 киши жароҳат олди ва бир қатор биноларга зарар етди. Оролда олти ойлик фавқулодда ҳолат жорий қилинди.
Ҳафта давомида Туркияда вайроналар остида қолиб кетганларни излаш ишлари олиб борилди. Дастлаб воқеадан 65 соат ўтиб уч ёшли қизалоқ қутқариб олинган бўлса, 91 соат ўтганидан кейин яна бир шу ёшдаги қизалоқ қутқариб олинди. Ҳар икки қутқарилган болаларнинг саломатлигига жиддий зарар етмаган. Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон бошпанасидан айрилган фуқароларга янги уйлар берилишини маълум қилди.
Венада теракт
Австрия пойтахтидаги 2 ноябрь оқшомида кетма-кет террорчилик ҳаракатлари юз берди. Террорчилар Венанинг олти жойида ҳужумлар уюштирди. Оқибатда, беш киши ҳалок бўлди, камида 20 га яқин киши тан жароҳати олди. Кейинроқ Австрия ички ишлар вазири Карл Нехаммер террорчилик ҳужумини ИШИД террорчилик гуруҳи тарафдори содир этганини маълум қилди.Вена полицияси хабарига кўра, ҳужум қилган шахс полициячилар томонидан ўлдирилди. Жиноятчи винтовка (сойли милтиқ) ва тўппончалар билан қуролланиб, белига сохта «худкуш камари»ни боғлаб олган эди. Полиция террорчининг шахсини аниқлади, аммо бу маълумотни ошкор қилмади.
Террорчилар Венадаги теракт Австриянинг АҚШ раҳбарлигидаги коалициядаги иштироки учун «жазонинг бир қисми» бўлганини айтди. Террорчилар фаолиятини кузатиб борувчи SITE Intelligence Group ташкилоти гуруҳи раҳбари Рита Кац тахмин қилишича, ИШИД ҳужумкор ёки ҳужумкорларни «илҳомлантирган» бўлиши мумкин, аммо ҳужум иштирокчиларининг ҳаракатларини мувофиқлаштирмаган.
Кейинроқ вафот этган террорчининг шахси ва ким экани ошкор қилинди. Теракт террорчилик ташкилотида қатнашгани учун қамалган Австрия ва Шимолий Македония фуқароси бўлган 20 ёшли Фейзулай Куйтим томонидан содир этилди. 2019 йилнинг 25 апрелида Куйтим Сурияга кетиб, ИШИД террорчиларига қўшилмоқчи бўлгани учун 22 ойлик қамоқ жазосига ҳукм қилинганди. 2019 йилнинг 5 декабрида у муддатидан илгари шартли озод қилинган эди.
Теракт учун жавобгарликни эса ИШИД террорчилик ташкилоти ўз бўйнига олди. Бу ҳақда террорчиларнинг ижтимоий тармоқлардаги фаоллигини кузатувчи SITE Intelligence Group маълум қилган. ИШИД вакилларининг мазкур терактга алоқадорлиги ҳақида хабар ташкилотнинг Telegram каналларидан бирида эълон қилинди. Террорчилик ташкилоти бу борадаги далилларини намойиш қилмади.
АҚШдаги сайлов якунлари
Ҳафтанинг энг муҳим ҳодисаси, шубҳасиз, АҚШдаги президентлик сайловидир. 3 ноябрь куни АҚШда президентлик сайловлари бўлиб ўтди. Республикачилар партиясидан амалдаги президент Дональд Трамп, демократлардан собиқ вице-президент Жо Байден даъвогарлик қилди. Турли штатлар аҳолиси президентдан ташқари 35 сенатор, Вакиллар палатасининг 435 аъзоси, 13 губернатор ва маҳаллий ҳукумат органларини ҳам сайлади.Таъкидлаш жоизки, бу сафарги сайловлар анча таранг ва зиддиятларга бой тарзда ўтди. Сайлов натижаларини бир неча кун давомида эълон қилишнинг имкони бўлмади. Бир томондан, Дональд Трамп маъмурияти ва тарафдорлари унинг ғалаба қозонганини айтган бўлса, иккинчи томондан Жо Байден ҳам ўзининг сайловда ғалаба қозонишини таъкидлашдан чарчамади.
Сайлов натижалари эълон қилина бошлаган пайтда Дональд Трамп бир неча бор сайловдаги «қонунбузарликлар», унинг «овозларини тортиб олинаётгани» ҳақидаги баёнотлар билан чиқди. Мамлакатда овозларнинг ҳаққоний тарзда ҳисобланишини талаб қилиб, бир нечта ҳудудларда норозилик намойишлари бўлиб ўтди. АҚШдаги президентлик сайловлари натижалари биржалардаги нарх-наволарга ҳам таъсир қилди.
7 ноябрга келибгина АҚШ оммавий ахборот воситалари, хусусан, Associated Press, CNN, The New York Times, ABC News, Fox News ва бошқалар Жо Байденни АҚШнинг сайланган президенти деб эълон қилди. Аммо бу пайтда ҳам овозлар тўлиқ санаб бўлинмаган эди.
Бунга жавобан, АҚШнинг амалдаги президенти Дональд Трамп Американинг йирик оммавий ахборот воситалари Жо Байденнинг сайловларда ғолиб чиққанини эълон қилганидан кейин, ҳозирча мағлубиятини тан олишдан бош тортди.
«Ушбу сайлов якунланишига ҳали вақт бор», деди Трамп ўз баёнотида.
Трамп 9 ноябрдан бошлаб ўзининг сайловолди ташвиқот гуруҳи сайлов қонунчиликка тўлиқ мувофиқ тарзда ўтганини ва қонуний ғолибни аниқлаш учун судга мурожаат қилишини ваъда қилди.
«Америка халқи демократия тамойилларига муносиб равишда берилган ҳақиқий овозлар ҳисоби тўғрисидаги натижани билмагунича тинчимайман», дейди Трамп.
Жо Байден, ўз навбатида, Twitter’да АҚШ президентлигига сайланганидан фахрланишини айтди.
«Бизни қийин иш кутмоқда, лекин мен сизга шуни ваъда қиламанки, мен учун овоз берганингиз ёки бермаганингиздан қатъий назар, мен барча америкаликлар учун президент бўламан», деб ёзади Байден. Шунингдек, Байден ўзининг Twitter’даги мақомини «АҚШнинг сайланган президенти» дея ўзгартирди.
Кейинроқ, АҚШ президенти Дональд Трамп судда овоз бериш билан боғлиқ ишни кўриб чиқиш кутилганидек натижа бермаса, ўзининг сайловлардаги мағлубиятини тан олишга рози бўлгани ҳақида маълум қилди. Fox News ёзишича, «судда иш кўриб чиқилганидан кейин унинг ғалаба қозониш имконияти йўқлиги» ойдинлашса, Трамп ён босишга тайёр бўлади. The New York Times газетаси Трампнинг ёрдамчиларига таяниб қайд этишича, яқин орада президент рақиби Жо Байденнинг ғалабасини тан олмоқчи эмас.
Айни пайтда NYT, CNN, Fox News ва Associated Press прогнозлари бўйича Байден сайловчилар коллегиясининг ғалаба учун зарур бўлган 270 дан ортиқ овозини қўлга киритиб бўлди. Аммо Трамп ғалаба қозонганини даъво қилишда давом этиб, сайловларда «хунук нарсалар» содир бўлганини, овозлар санаб чиқилаётган баъзи биноларга эса кузатувчилар қўйилмаганини айтмоқда.
АҚШда президент сайловлари 3 ноябрь куни бўлиб ўтди, аммо уларнинг якуний натижалари почта орқали овоз берилгани ва сайловга рекорд даражада кўп (аввалги йиллардагидан 15 миллионга кўп) сайловчилар келгани туфайли кечикди. Дастлаб, баъзи штатларда, шу жумладан, Висконсин ва Жоржияда узоқ вақт давомида Трамп етакчилик қилиб турди, аммо овозларнинг сўнгги қисмини ҳисоблаш чоғида устунлик Байден томонга ўтди. Трамп унинг етакчилиги «сеҳрли тарзда» ғойиб бўлганини айтиб, буни «жуда ғалати» деб атади.
Коронаинфо
Ҳафта давомида АҚШ сайлов билан овора бўлган бўлса, дунёнинг қолган қисми, хусусан, Европа Иттифоқи COVID-19 пандемиясининг иккинчи йирик тўлқинига қарши курашмоқда. Жумладан, бир қатор мамлакатлар янги карантин чораларини кўришга мажбур бўлди.Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти дунё ҳамжамиятини янги пандемияга тайёрланишга чақирди. Бу ҳақда ташкилотнинг Жаҳон соғлиқни сақлаш ассамблеяси 73-сессиясининг телеконференцияси арафасида тарқатилган баёнотида маълум қилинди.
«Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти инсоният янги пандемияга тайёргарлик билан шуғулланиши керак, деб ҳисоблайди», дейилади баёнотда. Ташкилот бу мавзуни форумдаги асосий мавзулардан бири сифатида кўриб чиқмоқда.
Рақамларга қарайдиган бўлсак, бугунга келиб бутун дунёда коронавирусни юқтириб олганлар сони 50 миллиондан ошди. Ҳозиргача 35,6 миллиондан ортиқ бемор тузалиб кетган бўлса, 1,2 миллион киши касаллик оқибатида вафот этди, 13,5 миллиондан ортиқ бемор даволанишни давом эттирмоқда.
Давлатлар кесимида АҚШ 10 миллиондан ортиқ ҳолат билан етакчилик қилмоқда. Ундан кейинги ўринларда Ҳиндистон, Бразилия, Франция, Россия, Испания, Аргентина ва Буюк Британия каби давлатлар бормоқда.
Жаҳонгир Остонов тайёрлади.
Изоҳ (0)