• Профилга Кириш
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12634.34
    • RUB162.37
    • EUR14821.34
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +28°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Гитлернинг энг қўпол хатоси. «Дюнкеркдаги мўъжиза»га 80 йил бўлди

    1940 йил 4 июнь куни «Динамо» деб номланган Дюнкерк эвакуацияси операцияси якунланди. У иттифоқчиларнинг Иккинчи жаҳон уруши ҳарбий театрининг француз кампанияси давридаги энг муҳим «ғалаба»ларидан бирига айланди. «Дарё» анъанавий тарих рукнида французлар мўъжиза деб атайдиган, Иккинчи жаҳон уруши ҳарбий театридаги ёрқин эпизодлардан бири бўлган воқелик ҳақида маълумот беради.

    Амалиёт давомида 300 мингдан ортиқ Британия, Франция ва Бельгия ҳарбийлари денгиз орқали немислар томонидан қуршаб олинган Дюнкерк шаҳридан эвакуация қилинди. Кейинчалик немис генераллари Гудериан ва Манштейн уни Гитлернинг энг қўпол хатоси деб эслашади.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Блицкриг – янгича уруш

    Франция ҳудудига амалга оширилган немис ҳужуми шу қадар тез ва кучли бўлиб чиқдики, қарши томон учун бу мутлақо кутилмаган эди. Инглиз экспедицион кучлари немислар таклиф қилган янги уруш турига тайёр эмас эди, шунинг учун катта куч ва муносиб техник жиҳозларга қарамай, улар мағлубият кетидан мағлубиятга учрай бошлади. Бу, албатта, охир оқибат фалокатга олиб келиши муқаррар эди – немислар Ла-Маншга силжишлари билан инглиз аскарлари орасида ваҳима кучайиб борди.

    Инглизлар ортида жонажон Британия қирғоқлари жойлашган ушбу нажот бўғозига сузиб ўтишни бошлади. Чекиниш жуда тартибсиз эди: йўлларда қочқин оддий аҳоли ва қочаётган ҳарбий қўшинлар бир-бирига аралашиб кетган, йўл четига ташлаб кетилган транспорт воситалари қалашиб ётарди. Хизматни охиригача бажариш ҳақидаги тўғридан-тўғри буйруқларга қарамай офицерлар ҳам ўз бўлинмаларини ташлаб қочишарди. Ушбу хаосни тўхтатиб бўлмаслигини англаган Бош қўмондонлик, ҳеч бўлмаса уни бошқаришга ҳаракат қилиб, Британия қўшинлари ва уларнинг иттифоқчиларини жанговар зонадан эвакуация қилиш тўғрисидаги буйруқни берди.

    Аввалига бу фақат ёрдамчи ходимларини қутқариш билан боғлиқ эди, аммо тез орада ҳамма эвакуация қилиниши кераклиги аниқ бўлди. Эвакуацияга тайёргарлик вице-адмирал Бертрам Рамсей раҳбарлиги остида 20 майдан бошланди. Довер қалъасининг генератор хонасидан туриб ушбу операция режасини тузган ва Черчилль билан муҳокама қилган Рамсей эвакуацияни «Динамо» деб номлади (генератор-динамо машинаси).

    Гитлернинг катта хатосими ёки марҳамати?

    Дюнкерк жангининг энг мавҳум сирларидан бири бу Гитлернинг ҳужумни тўхтатиш ҳақидаги буйруғи бўлиб қолмоқда. Шаҳарда ва унга туташ бўлган қумли пляжларда жуда кўп сонли иттифоқчи аскарлар қулфланиб қолишади. Денгизга тақаб қўйилган британ ва француз кучларига қарши ҳужумни тўхтатган немис қуруқлик кучлари жангдан тўхтаб, мудофаа чораларини кўра бошлайди. Баъзи тадқиқотчилар ҳатто Гитлер инглизларни шармандали мағлубиятга учрамасликларини хоҳлагани учун ҳам бу ҳужумни тўхтатган деб айтади. Бироқ, аслида, бундай бўлганини эҳтимоли жуда кичик. Гитлер душманга ачинмас эди, чунки эвакуациягача ҳам шаҳар атрофидаги аҳоли доимий равишда бомбардимон қилиб келинганди.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Биринчи куниёқ Дюнкерк порти оммавий рейдлар натижасида йўқ қилинди. Бомбаларнинг катта қисми шаҳарга тушди – баъзи маълумотларга кўра, тинч аҳоли орасида қурбонлар сони мингдан ортиқ эди ва бу ўша пайтда шаҳарда қолган барча аҳолининг учдан бир қисмини ташкил қиларди. Бомбалар сабаб шаҳарнинг сув таъминоти бузилди, бу эса ёнғинларни ўчиришга ҳам имкон бермади ва Дюнкерк деярли бутунлай ёниб кетди.

    Немислар нима учун ҳужумни тўхтатиб қўйишгани ҳозиргача катта тортишувларга сабаб бўлади. Ўзим яқинда ўқиб чиққан британиялик журналист ва ёзувчи Уильям Ширернинг «Учинчи Рейхнинг парвози ва қулаши» деб номланган фундаментал ҳужжатли асарда муаллиф немис генерали Гальдер билан ёзишмалари асосида бу борада шундай хулосага келади: Гитлернинг қамалдаги иттифоқчи қўшинларга қарши танк ва пиёда ҳужумини тўхтатишига, Люфтваффе етакчиси Герман Герингнинг шуҳратпарастлиги сабаб бўлган, у айнан ҳаво қўшинлари ёрдамида қамалдаги қўшинларни йўқ қилмоқчи бўлган, аммо бунга улгура олмаган.

    Немислар пляжларда тўпланган аскарларни бомбардимон қилиб, автоматлардан ўқ узган. Бунга қарши Британия авиацияси энг катта ёрдамни кўрсатди, улар биринчи кунни ўзида 38 та немис самолётини уриб туширди. Умуман, эвакуация пайтида инглизлар ўзларининг 156 та самолётларини йўқотиш эвазига 145 та душман самолётини йўқ қилишга муваффақ бўлди, яна 35 та немис самолёти кемалардаги артиллерия томонидан йўқ қилинади. Бу эса Британияга «Динамо» операциясини ўтказиш учун вақт берган.

    Эвакуация

    Эвакуация 27 майда бошланди – бунинг учун Дюнкерк яқинидаги қирғоққа Буюк Британиянинг «Калькутта» номли енгил крейсери, саккизта ҳарбий ва йигирма олтита транспорт кемаси келтирилди. Аммо муаммо шунда эдики, ўша ердаги қирғоқ юмшоқ ва қумли эди, шунинг учун саёз қирғоқлар сув остида узоқ масофаларга чўзилиб, катта кемаларнинг тўғридан-тўғри қирғоққа яқинлашишига имкон бермасди. Одамларни пляждан катта кемаларга ўтказиш учун Британия қирғоқларидаги деярли барча кичик кемалар сафарбар қилинди. Бу оддий балиқчилар қайиқларидан тортиб, елканли яхталаргача жуда ранг-баранг ва хилма-хил флот бўлди. Бироқ тез орада маълум бўлдики, саёзликлар ҳатто бу кичик кемаларнинг ҳам қирғоққа яқинлашишига имкон бермайди.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Аскарлар кемаларгача бир неча юз метр масофани босиб ўтишлари керак эди, баъзан улар қайиқларга бўйингача сувга ботиб етиб боришарди. Бундай қийинчиликларга қарши туриш учун офицерлар турли ҳийла-найрангларга мурожаат қилишди. Масалан, паст даражадаги сув оқими пайтида бир оздан кейин сув босиши керак бўлган ерларга автомобилларни ҳайдаб келиб, улардан иборат ўзига хос занжир ҳосил қилишди. Уларнинг томларига ёғочларни ётқизишди ва шу тариқа баландлик ҳосил қилинди.

    Ҳар куни операцияга жалб қилинган кемалар сони ўсиб борди – «Динамо» операцияси давомида жами 693 та британ кемаси иштирок этди. Аскарларнинг аксарияти кемалар чўкишни бошлаганда ичида қолиб кетмасликдан қўрқиб, уларнинг ичига жойлашишдан бош тортди, шунинг учун улар палуба ва бортларни эгаллаб олди.

    Деярли барча оғир мулклар қирғоқда қолиб кетди. Аслида, аскарлар кийим-кечакдан бошқа ҳеч нарсани олмади, кўпчилик ҳатто шахсий буюмлари ва қуролларини ҳам ташлаб кетди. Умуман олганда, британияликлар 455 танк, 80 мингдан ортиқ автомобиль, мотоцикл ва бошқа техникалар, икки ярим минг артиллерия қуроллари, 68 минг тонна ўқ-дорилар, 147 минг тонна ёқилғи ва 377 минг тонна бошқа ашёларни қирғоққа ташлаб кетган.

    31 май куни немислар ҳужумни кучайтирди ва «Дюнкерк чўнтаги» сезиларли даражада торайди. 1 июнь куни 64 минг киши эвакуация қилинди. 2 июнь куни Дюнкеркни ҳимоя қилаётган Британия аскарлари олиб чиқиб кетилди. 3 июнь куни ҳаво рейдлари янада кучайиб кетди, кундузги рейсларни тўхтатишга тўғри келди. Учинчи июндан тўртинчисига ўтар кечаси 53 мингга яқин иттифоқчи жангчилар эвакуация қилинди, аммо 4 июнь куни немислар ҳужумга ўтди ва операцияни тугатишга тўғри келди. Sicarius деб номланган Британиянинг сўнгги кемаси 4 июнь куни эрталаб соат 3:40 да Франция қирғоғини тарк этган ва унинг бортида тўққиз юзга яқин одам эвакуация қилинади. Периметрни ёпиш учун орқада қолган иккита француз дивизияси эса тақдир қўлига қолдирилади, улар таслим бўлишга мажбур бўлади.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Натижалар

    «Динамо» операциясининг натижаси 300 минг аскар ва зобитни, яъни Франциядаги Британия экспедицион кучларининг тўртдан уч қисмини қутқариш билан якунланади. Албатта, деярли барча техникалар ва катта миқдордаги қуролларнинг қолиб кетиши Британия армиясининг жанговар қобилиятига таъсир қилади, аммо катта миқдордаги шахсий таркибнинг сақлаб қолиниши уларни хурсанд қилади. Бундан ташқари, ушбу операция Буюк Британия аҳолисининг руҳиятига қанчалик кучли таъсир кўрсатганини айтиб ўтиш керак.

    Йигитлар уйларига соғ-омон қайтиб келди, бегона юртларда ном-нишонсиз йўқ бўлиб кетишмади – шу сабабли, қуроллар ва танкларнинг йўқолиши безовта қилувчи нарса сифатида қабул қилинмади. Танкларни эса яна ишлаб чиқариш мумкин. Албатта, британияликларнинг Дюнкеркда енгилиши ва қамал қилиниши барчага маълум сабабларга кўра, Британия оммавий ахборот воситаларида ёритилмагани сабабли эвакуация операцияси фуқароларнинг назарида қаҳрамонлик эди. Ҳа, улар душманлардан азият чекди, лекин душман уларни ўлдиришларига йўл қўймади ва таслим бўлмади, улар кейинроқ қайтишлари ва қасос олишлари мумкин.

    Албатта, бу воқеа Иккинчи жаҳон уруши ҳарбий театридаги ёрқин эпизодлардан бири. Кейинчалик иттифоқчилар ва СССР кучлари немислар устидан тўлиқ ғалаба қозонгани барчамизга маълум. Инглизлар ушбу эвакуация ҳақида ҳали ҳам эслайди ва уни «Дюнкеркдаги мўъжиза» деб аташади.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Нурбек Алимов тайёрлади.

    06.06.2020, 07:45   Изоҳ (0)   242087
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    АҚШда 1861—1865 йиллардаги Фуқаролар уруши фахрийси нафақасини олувчи сўнгги фуқаро вафот этди

    06.06.2020, 06:13

    Ғалла даласидаги Мирзиёев, давомли намойишлар, балиқ қутисидаги қизалоқ. 5 июнь суратлари

    05.06.2020, 23:32

    Илон Маск Amazon’ни монополист деб атади ва уни бўлиб юборишни таклиф қилди

    05.06.2020, 20:12

    Янги Зеландияда икки ҳафтадан буён коронавирус билан касалланиш бўйича янги ҳолат аниқланмади

    05.06.2020, 18:43

    Twitter Трампнинг Жорж Флойд ҳақидаги нутқини ўчириб ташлади. Унинг ўлими АҚШда оммавий норозиликларга сабаб бўлганди

    05.06.2020, 16:06

    Норвегияда содир бўлган кўчки оқибатида 8 та уй денгизга ғарқ бўлди (видео)

    05.06.2020, 14:35
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Centrum Air 25 июлдан Тошкент — Сеул тўғридан-тўғри рейсларини бошлайди 


    Нео Insurance — суғурта бозоридаги рақамли ўзгаришларнинг 2 йиллик натижаси 


    Beeline Uzbekistan ҳудудларда рақамли ривожланишни жадаллаштирмоқда


    Ипак Йўли Банкдан Tradeloan: халқаро битимларни молиялаштириш


    InfinBANK’дан VISA картаси энди Swoo Pay иловасида


    Ичкаридан назар: Imzo фабрикаси қандай ишлайди?


    “КАФОЛАТ суғурта компанияси” АЖнинг молиявий барқарорлик рейтинги “Fitch Ratings” томонидан “Ижобий” прогнози билан “Б+” даражасида тасдиқланди


    Туризмдаги трендлар 2025: Хитойда Марказий Осиёга – Қозоғистон, Ўзбекистон, Қирғизистонга қизиқиш ўсмоқда


    Ўзбекистон Миллий банки халқаро капитал бозорида 400 млн АҚШ долларлик облигацияларни муваффақиятли жойлаштирди


    Ўзбекистонда янгиланган HAVAL H6 расман ишга туширилди


    Чиқим ва кирим: назорат сари илк қадам


    Central Asian University RUR ва THE Impact Rankings 2025 халқаро рейтингларида ўз мавқеини мустаҳкамламоқда


    Ипотекага хонадон, совға сифатида эса — омборхона!


    Kia Ўзбекистон бозорини эгалламоқда: 2025 йилнинг биринчи ярмида рекорд даражадаги сотувлар


    BI Sad’O Business лойиҳасида очиқ эшиклар куни бўлиб ўтди ва ЧИЛЛА акцияси бошланди

     

    Тавсия этамиз

    Кремль соясидаги жумбоқлар: сирли равишда вафот этган россиялик тадбиркор ва амалдорлар

    10 июл, 20:40

    Исроилнинг Ғазодаги қирғини ягона эмас: Инсоният тарихидаги энг йирик геноцидлар қандай содир бўлганди?

    10 июл, 19:12

    Patriot: Исроил воз кечган, Украина эса кўпроғига эга чиқишни истаётган ярим асpлик тизим ҳақида нималар маълум?

    8 июл, 20:45

    “Ўлим шарбати”: СССРда Сталиндан сўнг иккинчи қудратли шахс номи берилган қурол қандай пайдо бўлганди?

    6 июл, 15:23
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    АҚШда Трампга қарши терговларга ёрдам берган ходимлар ишдан бўшатилди

    Дунё | 12 июл, 23:50

    “Ҳеч кимдан қўрқмайман” — Тошкентда тадбиркор болалар майдонини эгаллаб олди, аҳоли норози

    Ўзбекистон | 12 июл, 23:37

    “Барча заправкаларда электр қувватлагичлар ўрнатилади” — транспорт вазири Илҳом Маҳкамов

    Ўзбекистон | 12 июл, 23:27

    Ҳиндистонда россиялик аёл икки боласи билан чангалзорда яшаётгани аниқланди

    Дунё | 12 июл, 23:10

    Аббосбек Файзуллаев ва “ЦСКА” — Россия Суперкубоги соҳиби (видео)

    Спорт | 12 июл, 22:42

    Францияда Янги Каледония номли янги давлат тузиш тўғрисида битим имзоланди

    Дунё | 12 июл, 22:35

    Сунъий интеллект орқали ҳаётингизни осонлаштиришнинг 9 та усули

    Лайфстайл | 12 июл, 22:00

    Дональд Трамп Клублар ўртасидаги ЖЧ финалида қатнашади

    Спорт | 12 июл, 21:35
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.