Коронавирус дунёнинг барча давлатларида соғлиқни сақлаш тизими учун синов бўлди. Касалликни даволовчи вакцина йўқ ва дорилар ҳам етишмайди, коронавируснинг оғир даражасидаги беморлар ўпкани сунъий нафас олдириш аппаратига уланмоқда. Британиядаги давлат касалхоналарида 10 кун давомида шундай қурилмада ётган лондонлик бемор ўз таассуротлари ҳақида «РИА Новости» нашрига интервью берди.
Энергетика учун трубина қурилмасининг лойиҳачи-инженери 36 ёшли Марк жонлантириш бўлимида пандемиядан бир неча йил аввал даволанган. У касалхонага бир нечта касалликлар — оғир бронхит, ўткир кўричак билан олиб келинган ва уни операция қилишган, бироқ наркоздан кейин у мустақил равишда нафас ололмаган.
«Операциядан кейин кўзимни очганимда палатада кислород ниқоби билан ётгандим, шифокор менга нима бўлганини тушунтириб, оддий палатага ўтказди ва ҳаммаси яхши бўлишини айтди. Палатада бир кун ётдим, кислород ниқобини олиб ташлашди, ҳаммаси яхши эди. Бироқ кечга бориб нафас олишга қийнала бошладим, ҳаво етишмасди. Аҳволим оғирлигини кўрган тиббиёт ходимлари менга CPAP ниқобини тақиб, яна аппаратга улашди, у билан бир кеча ва куннинг биринчи ярмига қадар нафас олдим. Кейин мени касалхонанинг сўнгги қаватидаги жонлантириш бўлимига ўтказишди», – дейди Марк.
СРАР (Continuous Positive Airway Pressure) бемор мустақил равишда нафас ололмаётган вақтида кўмак бериш учун уланади. Беморга ниқоб тақилади ва у орқали кислород етказиб берилади. CPAP аппарати ўпкани сунъий нафас олдириш аппарати ва кислород терапиясидан олдинги босқич.
«Куннинг иккинчи ярмида умуман нафас олмай қўйдим, бир амаллаб тиббиёт ходимларини чақириш тугмасини босдим, пульт тезкор терапия бўлимидаги ҳар бир беморнинг қўлига бериларди. Менинг ушбу ҳолатимга аппаратлар ҳам турли баланд овозлар чиқаришни бошлади. Аввалига атрофимда ҳеч ким бўлмаганини, сўнгра бир сония ичида тепамда ҳамшира ва шифокорлар пайдо бўлишганини эслайман», – дейди агентлик билан суҳбатда Марк.
Шундан кейин беморнинг ўпкани сунъий нафас олдириш аппаратидаги ўн кунлик даври бошланган. Бемор CPAP’да ҳам нафас олишга қийнала бошлаганида, унинг томоғига найча улаб нафас йўлларига кислород юборилади. Бундай беморлар овқатни ҳам ўша найча орқали тановул қилади, яъни овқат ҳам шу йўл билан юборилади, фақат бунда суюқ йогурт шаклидаги аралашма бурун орқали жўнатилади. Ушбу егулик махсус қурилма орқали берилади.
Маркнинг сўзларига кўра, ўпкани сунъий нафас олдириш аппаратининг ноқулайликлари кўп, бироқ у уланган вақтда юқори ҳарорат ва ҳолсизлик кузатилмаган, унинг аппаратдаги даври, асосан, уйқуда кечган.
«Томоғингда нимадир борлигини сезасан, бўйнингни бура олмайсан, ўтириш ва туришни ҳам эплай олмайсан. Бироқ мен ушбу ҳолатдан норози бўлганман, жаҳлим чиққан, дея олмайман, аҳволим оғирлиги сабаб фақат ухлардим. Шифокорлар менга седатив воситалар ва махсус тиббиёт газлари юбориб, мени тинчлантиришгани ва бу кўпроқ ухлашимга сабаб бўлганини тушунтиришди», – дейди Марк.
Унинг ҳикоя қилишича, у ўзининг қачон ўпкани сунъий нафас олдириш аппаратига уланганини билмайди, сабаби бемор аппаратга уланганидан сўнг у умумий наркоз остида бўлади ва наркоздан аҳволи яхшиланганидан кейин чиқарилади. Шу тариқа бемор уйғонганидан кейин оғзига трубка қўйилганини пайқайди.
Британияда беморлар ўпкани сунъий нафас олдириш аппаратига, асосан, жонлантириш бўлимида уланади ва ҳар бир беморга икки нафардан ҳамшира бириктирилади. Улар ҳар соатда ускуналардаги кўрсаткичларни кузатиб, натижаларни жадвалга киритиб боради, таҳлиллар олади ва бемор каравоти орқасидаги қоғозга барча маълумотларни ёзади. Марк жонлантириш бўлими палатасидаги жараён 24 соат давомида умуман тўхтамаслигини айтган.
«Ҳамма доимий ҳаракатда. Ҳамширалар мунтазам равишда кимнингдир каравоти тепасида уни кузатади. Шифокорлар камроқ келади ва зарурат бўлганида беморларни жонлантириш бўлимига қабул қилади ёки уларнинг аҳволи ўзгарганида, ҳолати яхшиланганида келади. Бироқ уларнинг шу яқин атрофда эканини доим ҳис қилиб ётасан. Палата марказидаги жойда навбатчи ҳамширалар ўтиради улар визуал равишда беморларни кузатади ва ҳеч кимни савол-жавоб қилмайди. Шахсан менда қўлни кўтариб (аппаратга уланган бемор фақат шу усулда одамлар эътиборини тортиши мумкин) ҳамширани узоқ кутган вақтлар кузатилмаган»,– деди собиқ бемор.
Унинг айтишича, тунда бўлимда навбатчи шифокорлар гуруҳи қолади ва ҳамширалар таркиби ҳам ўзгаради. Шунга қарамай беморлар кузатуви тўхтаб қолмайди: керакли дорилар берилади, таҳлиллар олинади, ўзгаришлар ҳар соатда ёзиб турилади.
Марк билан боғлиқ вазиятда шифокорлар унинг нима сабабдан нафас ололмаётганини аниқлашда қийналган. Тўртинчи куни бемор қонида кислород миқдори барқарорлашганида уни мустақил нафас олишга ўтказмоқчи бўлишган, аммо ушбу ҳаракат бесамар кетган.
«Менга қонда кислород миқдори меъёрга келди ва энди мустақил нафас олишни уддалайсан, дейишди. Лекин трубкани олишганида яна бўғила бошладим. Дарҳол наркоз бериб медикаментоз комага туширишди ва яна аппаратга улашди», – дея эслайди Марк.
Иккинчи марта аппаратга уланиш беморда акс таъсирларни қўзғатган, унинг томоғи оғриган ва бурнига уланган озиқлантириш найчаси ҳам бурун бўшлиғини яллиғлантирган. Шифокорлар беморнинг нима сабабдан нафас ололмаётганини аниқлашда давом этган.
«Мутахассислар олдимга келишар, таҳлиллар олишар, тест қилишар, бир неча марта кўкрак қафасимни рентген қилишарди. Бунда аппаратни каравотим ёнига олиб келиб «Х-ray!» дея бақиришар, шифокор ва ҳамширалар суратга тушириш вақтида хонадан қочиб чиқишарди. Айтишларича, бу ходимлар нурланишининг олдини олиш учун қилинган, сабаби жонлантириш бўлимига тез-тез рентген аппаратини олиб келиб суратга олишарди», – дея ёдга олган лондонлик бемор.
Марк 13 кун давомида жонлантириш бўлимида даволанганидан кейин оддий палатага олишган.
«Тонгги олтиларда, текширув вақтида, қандайдир ёши катта врач келди, айтишларича, профессор экан. У касаллик тарихим билан танишиб, навбатчи шифокор билан гаплашди ва «аппаратдан узинглар» дея буйруқ берди. Соат 9 да мен ётган аппаратни ўчиришди ва яна ўзим нафас ола бошладим. Эртасига ёнимга икки нафар ҳамшира келиб, юриш машқларини ўтказишди. Бир неча кун давомида каравотда ётганимдан кейин босқичма-босқич юриш машқларини бажардим», – деган у «РИА Новости» вакили билан суҳбатда.
Хизмат кўрсатиш аъло даражадаГарчи Маркнинг соғлиғидаги ўзгаришлар операциядан кейин ҳам кузатилган бўлса-да, жонлантириш бўлимидаги хизмат кўрсатиш сифатига эътирози йўқлигини билдирган.
«Ҳеч қаерда ўзимни бу қадар хотиржам сезмаганман. Ҳа, ҳаяжонландим, нафас ололмасам нима бўлиши ҳақида ўйладим, лекин шифокорларнинг менга муносабати ва мени ҳаётга қайтаришганидан ҳайратга тушдим. Атрофимда ўнлаб одамлар мен ҳақимда қайғуриб юрганини ҳис этдим, улар шунчаки гаплашиб ўтирмай, мендаги ўзгаришларни диққат билан кузатишарди. Бу бутун умр ёдда қоладиган таассурот… Улардан миннатдорман», – дейди Марк.
У, шунингдек, шифокорлар ва ҳамшираларнинг ўзгача услубда ишга ёндашгани ва текширишлар вақтида беморлар билан ҳазиллашиб, уларнинг кайфиятини кўтаришга ҳаракат қилганини ҳам алоҳида қайд этди.
«Бир дунё найчалар уланган ҳолда ётган вақтингиз гапириш, ҳаракат қилиш имкони йўқ пайтда шифокорларнинг аниқ ташхис қўя олмаслиги сизни қувонтирмайди, албатта. Уларнинг ўз ишини шунчаки механик тарзда бажармагани таҳсинга лойиқ. Улар менга оила аъзолардек муносабатда бўлди ва давлат касалхонаси бериши мумкин бўлган барча шароитларни муҳайё қилди», – дея шифокорларни мақтаган бемор. У ўзининг оиласи ҳам касалликни енгиб ўтишда кўмак берганини таъкидлади.
Лондонлик ушбу беморнинг сўзлари ростлигини тасдиқлаш мақсадида «РИА Новости» Буюк Британия пойтахти шимолида ишловчи умумий амалиёт шифокори билан мазкур мавзу юзасидан қисқа суҳбат уюштирган.
«Ҳа, шифокорлар беморни аппаратдан узишга бир неча марта урингани бўлиши мумкин, сабаби унда кўп ушлаб туришнинг ҳам салбий оқибатлари мавжуд. Бемор жонлантириш бўлимида қондаги кислород миқдорини ўлчаб туришгани ҳақида гапирган. Шифокорлар бу орқали унинг мустақил нафас олишга тайёрлигини текширган бўлиши мумкин», – дея воқеа ҳақида муносабат билдирган исмини ошкор этган шифокор.
Унинг сўзларига кўра, ўпкани сунъий нафас олдириш аппаратидан дарҳол фойдаланилмаганининг ўзига яраша сабаблари бор.
«Сунъий нафас олдириш қурилмаси зарар келтириши мумкин ва шу сабабли ўта зарур ҳолатларда ишлатилади. Тартиб-қоидалар бўйича аввалига нафас олишни таъминлаш учун енгилроқ муолажалар қўлланилади. Бу кислород терапияси ёки ниқоб, трубка ва бир оз оғир вазиятларда CPAP аппарати бўлиши мумкин. Ўйлашимча тезкор даволаш бўлимидаги шифокорлар профессионал жиҳатдан тўғри йўл тутган. Улар беморнинг ҳаётини сақлаб қолган», – дея касбдошларини мақтаган у.
Изоҳ (0)