Telegramдаги @davletovuz канали бир муддат аввал жамоатчилик муҳокамасига қўйилган, 2020 йил 1 январдан пишган ғишт ишлаб чиқарувчи заводлар, оҳак тайёрлаш қурилмалари, цемент ишлаб чиқариш заводлари, иссиқхона хўжаликларини газдан узиб, кўмир таъминотига ўтказишни назарда тутувчи ҳукумат қарори лойиҳаси юзасидан «Гўштнинг нархида бодрингни кутинг» сарлавҳали муносабат эълон қилган эди.
Қарор лойиҳасини тайёрлаган «Ўзбекнефтгаз» компанияси 13 апрель куни @davletovuz’нинг муносабатига жавоб қайтарди. Компаниянинг жавоб мақоласи қуйида тўлиқ келтирилади.
Таъкидлаш керакки, қарор лойиҳаси Ўзбекистон Президентининг 2017 йил 26 майдаги ПҚ-3012-сон қарорининг ижроси ўлароқ ишлаб чиқилган. Президент қарори қабул қилинган ва ушбу вазифа қўйилган пайтда (қарор санасига эътибор беринг!) Энергетика вазирлиги йўқ эди — шу сабабли вазифа «Ўзбекнефтгаз»га юкланган.Нега 2020 йилнинг 1 январидан пишган ғишт ишлаб чиқариш заводлари, оҳак ишлаб чиқарувчи корхоналар, цемент ишлаб чиқариш заводлари, иссиқхона хўжаликларига кўмирга ўтиш тавсия қилиняпти?
Биринчидан, табиий газ захираси чекланган, шу боис биз уни тежашга ва муқобил энергия манбаларига мурожаат қилишга мажбурмиз. Шу билан бирга, ҳар йилги қазиб чиқариладиган табиий газ миқдорлари, унинг тақсимотга йўналтириладиган ҳажмлари ҳам чекланган ва мақсадли етказиб бериш ҳукумат қарори билан белгиланган.
Иккинчидан, иссиқлик электр станциялари ҳам бугун айнан муқобил энергия манбаларига ўтяпти. Масалан, Ангрен иссиқлик электр станциясида кўмирда ишлайдиган қуввати 150 МВт бўлган энергоблок 2016 йилда фойдаланишга топширилган. Бугунги кунда ушбу энергоблокда йилига 924 минг тонна юқори кулли кўмир ёқилғиси асосида 984 миллион кВт соат электр энергияси ишлаб чиқарилиб, истеъмолчиларга етказиб бериляпти. Бундан ташқари, Янги-Ангрен иссиқлик электр станциясида йилига 2 миллион тоннага яқин кўмир, 1,7 миллиард куб метр табиий газ ёқилиб, 6,22 миллиард кВт соат электр энергияси ишлаб чиқарилмоқда. Бу республика бўйича иссиқлик электр станцияларида ишлаб чиқариладиган электр энергиясининг 11 фоизини ташкил этади. Ҳозирда ушбу иссиқлик электр станциясида 1—5 энергоблокларни йил давомида кўмир ёқилғисидан фойдаланишга ўтказиш бўйича инвестиция лойиҳаси ишлаб чиқиляпти, лойиҳа 2023 йилга якунланади.
Учинчидан, жаҳон тажрибасидан маълум, табиий газни тўғридан-тўғри истеъмол қилиш ёки сотишдан кўра, уни чуқур қайта ишлаб, юқори қўшилган қийматли синтетик суюқ ёқилғи ва полимер маҳсулотлар ишлаб чиқариш самаралироқдир. Таққослаш учун: 3,6 миллиард куб метр газнинг ҳар минг куб метри 150 доллардан сотилса, 3,6 триллион сўм бўлади. Агар синтетик суюқ ёқилғи заводида ишлаб чиқарилcа маҳсулот қиймати 7,2 триллион сўмга тенг бўлади. Бу — хом ашёни сотганга нисбатан 2 баравар кўп дегани.
Шу сабабли, Ўзбекистон Президентининг 2016 йил 29 декабрдаги ПҚ-2706-сон қарорига мувофиқ Шўртан газ-кимё мажмуасининг 3,6 миллиард куб метр тозаланган газ негизида йилига 307,3 минг тонна керосин, 724,6 минг тонна дизел ёнилғиси, 439,3 минг тонна нафта ва 53,4 минг тонна 53,4 минг тонна суюлтирилган газ ишлаб чиқариш лойиҳаси амалга оширилмоқда. Лойиҳа 2020 йилда ишга туширилади.
Тўртинчидан, Ўзбекистонда амалдаги табиий газ нархи бозор механимзларига мувофиқ эмаслигини ҳаммамиз яхши биламиз. Бугунги кунда, барча ҳаражатларни инобатга олган ҳолда бир куб метр табиий газни истеъмолчига етказиб бериш нархи бир минг сўмдан ортиқ бўлиши керак бўлса, амалда аҳолига 320 сўмдан етказиб берилмоқда. Ҳаттоки, энг юқори нархда етказиб бериладиган истеъмолчилардан ғишт, цемент ёки оҳак заводи учун белгиланган табиий газ нархи (1 000 сўмдан) ҳам ҳаражатларни қопламайди ёки бугунги бозор муносабатларига мос эмас.
Бешинчидан, қарор лойиҳаси «Ўзбеккўмир» акциядорлик жамиятида ишлаб чиқарилаётган кўмир маҳсулотларига бозор топишга алоқадор эмас. Чунки қарор (лойиҳаси)дан мақсад — кўмир сотиш эмас, балки кўмирнинг иссиқлик энергияси тақсимотидаги улушини ошириш. Табиий газнинг республика бирламчи ёқилғилар истеъмолидаги улуши 85 фоиз бўлса, кўмирники 2,5 фоиз атрофида. Бугун кўплаб ғишт заводлари кўмирни қўшни давлатлардан импорт қилмоқда ва бу табиий газдан сезиларли арзонга тушмоқда. Ёқилғи арзон бўлса, табиийки бу маҳсулот таннархи ва провардида унинг бозордаги нархига ҳам ижобий таъсир кўрсатади.
Олтинчидан, Ўзбекистондаги мавжуд ғишт, кўмир, оҳак ишлаб чиқарадиган корхоналар ва иссиқхона хўжаликлари ўтган 2018 йилда жами 1,7 миллиард куб метр газ истеъмол қилган бўлса, жорий йилда уларнинг талаби 2,7 миллиард куб метргача ошади. Хоҳласак-хоҳламасак айрим истеъмолчилар тоифаси, шу жумладан, ғишт, цемент, оҳак корхоналари ва иссиқхона хўжаликларини муқобил энергияга ўтказиш вақти етди.
ПС: «Ўзбекнефтгаз» акциядорлик жамияти қарор лойиҳаси юзасидан билдирилган фикр ва таклифлар учун миннатдорчилик билдиради. Шу билан бирга, муҳокамада қатнашаётган фуқаролар ва тадбиркорларнинг таклиф-мулоҳазаларига қулоқ тутиш, муҳокама қилиш ва лозим бўлса инобатга олишга тайёрмиз. Мақсадимиз — қарор лойиҳасининг ҳар томонлама пухта, пишиқ ва мукаммал даражада ишлаб чиқиш.
Муҳокамада иштирок этаётганингиз учун яна бир бор раҳмат.
Изоҳ (0)